تبیان، دستیار زندگی
قرآن زنگار دل‌ها فروش دین به دنیا درس عبرت از انسان‌هاى مسخ شده رهبرى، خار چشم دشمن پیشتازان عرصه جهاد را دریابید! بدون شك سخنان معصومان و ائمه اطهار علیهم السلام هماره روشنگر معناى آیات نورانى قرآن ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

با امام باقر علیه السلام در سایه قرآن


زنگار دل‌ها

فروش دین به دنیا

درس عبرت از انسان‌هاى مسخ شده

رهبرى، خار چشم دشمن

پیشتازان عرصه جهاد را دریابید!

بدون شك سخنان معصومان و ائمه اطهار علیهم السلام هماره روشنگر معناى آیات نورانى قرآن كریم بوده است. در این مقاله ‏برآنیم با مشعل فروزان بیانات حضرت امام باقرالعلوم علیه السلام آسمان ‏معرفت را بشكافیم و چندگام به حقیقت نزدیك شویم.


زنگار دل‌ها

قرآن درباره مجرمان و گناهكاران جسور كه به بهانه‏هاى واهى از اجابت دعوت الهى سر باز مى‏زنند، مى‏فرماید:

"كلا بل ران على قلوبهم ما كانوا یكسبون"؛ چنین نیست كه آنها گمان مى‏كنند، بلكه كارهایشان همچون زنگارى بر دل‌هایشان نشسته‏ است. (و از درك حقیقت محروم گشته‏اند.) امام باقر علیه السلام در باره ‏این آیه مى‏فرماید:

هیچ بنده مومنى نیست مگر آن كه در قلبش یك نقطه سفید (و نورانى) وجود دارد، پس آنگاه كه از وى گناهى سر زند، در میان ‏آن نقطه سفید، نقطه سیاهى ایجاد مى‏گردد. پس اگر توبه كند، آن‏ سیاهى رخت ‏برمى‏بندد؛ و اگر در گناهان غوطه‏ور گردد، بر سیاهى‏ افزوده مى‏شود تا آن كه تمام سفیدى را مى‏پوشاند. وقتى سفیدى‏ پوشانده شد، دارنده چنین دلى دیگر هرگز روى سعادت را نخواهد دید و این است معناى سخن خداوند كه مى‏فرماید: "كلا بل ران على‏ قلوبهم ما كانوا یكسبون"


فروش دین به دنیا

در قرآن به آیاتى برمى‏خوریم كه یهود را به ‏پیروى از قرآن فرا مى‏خواند، در یكى از این آیات مى‏خوانیم:

«به آنچه نازل كرده‏ام (قرآن) ایمان آورید كه تایید و تصدیق‏ كننده كتابى است كه شما با آن سر و كار دارید (توارت) و نخستین‏ كافر به آن نباشید و آیات مرا به بهاى ناچیزى نفروشید و تنها در برابر من تقوا پیشه سازید.» امام باقر علیه السلام در مورد شان ‏نزول آیه فوق مى‏فرماید: براى حیى‏بن اخطب و كعب بن اشرف و گروهى دیگر از عالمان یهود، هر ساله مجلس میهمانى بسیار مجللى ‏از طرف یهودیان ترتیب داده مى‏شد. این افراد راضى نبودند، با تصدیق و تایید قرآن، آن منافع را از دست ‏بدهند. به همین جهت ‏تورات را تحریف كرده، آیاتى از آن را، كه در زمینه اوصاف ‏پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بود، به بهاى ناچیز (مجالس و یا پول‌هایى كه ‏به جیب آنها سرازیر مى‏شد.) فروختند.


درس عبرت از انسان‌هاى مسخ شده

همان طور كه مى‏دانیم روحیه سركشى و نافرمانى از دستوراهاى ‏الهى و علاقه شدید به مال دنیا از ویژگی‌هاى یهود بوده، آیاتى ‏از قرآن بدانها اشاره كرده است، ماهیگیرى در شنبه یكى از مظاهر این علاقه است: خداوند به یهود فرمان داده بود روز «شنبه‏» را تعطیل كنند؛ اما گروهى از آنها كه كنار دریا مى‏زیستند و مشمول حكم الهى بودند، دلشان نمى‏آمد آن روز از ماهی‌هاى فراوان و چشمگیر بگذرند. اتفاقا روزهاى شنبه ماهی‌هاى ‏بیشترى مى‏آمد. آنها با ترفند و حیله‏گرى روز شنبه نیز ماهیگیرى ‏مى‏كردند تا آن ‏كه عذاب خدا آنها را فرا گرفت. در همین زمینه در قرآن چنین مى‏خوانیم: قطعا حال كسانى (یهودیانى) كه در روز شنبه نافرمانى كردند، دانستید. (و نیز به عذاب ما آگاه شدید كه) به آنها گفتیم: همچون بوزینگان طرد شده در آیید و آنها چنین شدند.

در آیه بعد از آن مى‏فرماید: ما این جریان را مجازات و درس ‏عبرتى براى پیش روى آن واقعه (ما بین یدیها) و پشت آن (ما خلفها) قرار دادیم.

امام باقر علیه السلام در توضیح "مابین یدیها" و "ماخلفها" مى‏فرماید:

(مقصود از «ما بین یدیها»، نسل آن زمان و مراد از «ماخلفها» ما مسلمانان هستیم. یعنى این درس عبرت مخصوص ‏بنى‏اسرائیل نبود و همه انسان‌ها را شامل مى‏شود.» در مرحله عمل ‏روشن مى‏شود هر فرد چه كاره است و تنها ادعاى ایمان كافى نیست.

آیا مى‏توان باور كرد: كسى ایمان به خدا داشته باشد اما با دشمنان خدا دست دوستى دهد و آنها را محرم اسرار خویش سازد؟ در قرآن مى‏خوانیم: آیا گمان كرده‏اید به خود واگذار مى‏شوید و خداوند كسانى را كه جهاد كرده و غیر از خدا و فرستاده او و مومنان محرم اسرارى نگرفته‏اند، معلوم نمى‏دارد؟ و خداوند بدانچه انجام مى‏دهید آگاه است. امام باقر علیه السلام در باره آیه فوق‏ فرمود:

جز خدا محرم اسرارى نگیرید كه در این صورت مومن نخواهید بود.

همانا هر سبب و نسب (قرابت) و محرم اسرار گرفتن و بدعت و شبهه‏اى بریده خواهد شد مگر آن چیزى كه قرآن آن را اثبات كرده‏ است. (تقوا)

آیا شما گمان مى‏نمایید بى ‏آزمایش رها بگردید؟ خدا تا به امروز فاش نكرده مقام شما را كه كدامینتان به سعى و تلاش مومن هست.

در قرآن مى‏خوانیم: او خدایى است كه خورشید را مایه روشنایى و ماه را نوربخش قرار داد؛ "هوالذى جعل الشمس ضیاء والقمر نورا."

امام باقر علیه السلام در باره آیه فوق چنین مى‏فرماید:

خداوند زمین را به نور محمد صلی الله علیه و آله روشن ساخت، همان‏گونه كه با نور خورشید آن را روشن گرداند. به همین جهت، محمد صلی الله علیه و آله را به خورشید و وصى‏اش على علیه السلام را به ماه تشبیه كرده است.


رهبرى، خار چشم دشمن

حمله به رهبرى امت اسلامى یكى از ترفندها و نقشه‏هاى اصلى ‏دشمنان دین است كه از همان صدر اسلام در صدر توطئه‏هاى آنها قرار داشته است. در همین زمینه در قرآن مى‏خوانیم:

«منافقان از آن بیم دارند كه آیه‏اى علیه آنها نازل شود و به ‏آنها از اسرار درونشان خبر دهد.» (اى پیامبر به آنها) بگو:

استهزا و تمسخر كنید، خداوند آنچه را از آن بیم دارید آشكار مى‏سازد.

و اگر از آنها بپرسى، (در توجیه كارشان) مى‏گویند: ما شوخى ‏مى‏كردیم و بازى. بگو: آیا خدا و آیات او و پیامبرش را مسخره ‏مى‏كنید؟

بگو: عذرخواهى دیگر سودى ندارید. شما پس از ایمان آوردن كافر شدید، اگر گروهى از شما را (به خاطر توبه) ببخشیم، گروه دیگرى ‏را عذاب خواهیم كرد، زیرا آنها مجرمند.

امام باقر علیه السلام در شان نزول آیات فوق مى‏فرماید:

گروهى از منافقان در جلسه‏اى سرى براى كشتن پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نقشه كشیدند كه پس از برگشتن از جنگ تبوك در یكى از گردنه‏ها به ‏صورت ناشناس كمین كنند؛ شتر حضرت را رم دهند و حضرت را به قتل ‏رسانند. خداوند پیامبرش را از این نقشه مطلع ساخت و حضرت نیز دستور داد گروهى از مسلمانان مراقب باشند تا آنها را متفرق ‏كنند. هنگامى كه پیامبر صلی الله علیه و آله به محل مورد نظر (گردنه) رسید، عمار مهار شتر حضرت را در دست داشت و حذیفه از پشت‏ سر، آن را مى‏راند. در این هنگام، منافقان با صورت‌هاى پوشیده هجوم‏ آوردند. پیامبر صلی الله علیه و آله به حذیفه فرمود: به صورت مركب‌هاى آنها بزن ‏تا دور شوند و حذیفه نیز چنین كرد. هنگامى كه پیامبر صلی الله علیه و آله به ‏سلامت از گردنه گذر كرد، به حذیفه فرمود:

آنها را شناختى؟ گفت: خیر، هیچ كس را نشناختم. سپس رسول‏ خدا صلی الله علیه و آله نام همه آنها را برشمرد. حذیفه گفت: اكنون كه چنین است ‏چرا گروهى را نمى‏فرستى آنها را به قتل رسانند؟

فرمود: «دوست ندارم عرب بگویند هنگامى كه محمد بر یارانش ‏پیروز شد به كشتن آنها پرداخت.»


پیشتازان عرصه جهاد را دریابید!

افرادى كه درآمد زیاد نداشتند و به قول امام خمینى(ره) «از پابرهنگان بودند» مخلص‏ترین یاران پیامبر اسلام شمرده ‏مى‏شدند. آنها از دیار خود دل كنده، به خدا دل بسته بودند، در میدان‌هاى كارزار از جان مایه مى‏گذاشتند و وقت نداشتند تا دنبال منافع شخصى و سفرهاى تجارتى بروند و براى خود كاخ ‏بسازند. لذا خداوند منان به مسلمانان دستور داده بود تا به ‏این دسته از برادران خویش كمك مالى كنند. در همین زمینه در قرآن مى‏خوانیم:

(انفاق شما، مخصوصا باید) براى نیازمندانى باشد كه در راه خدا در تنگناى (اقتصادى) قرار گرفته‏اند، نمى‏توانند مسافرت (تجارت) كنند. و ناآگاهان آنها را، از شدت خویشتن‏دارى، بى‏نیاز مى‏پندارند، اما آنها را از چهره‏هایشان مى‏شناسى و هرگز با اصرار از مردم چیزى نمى‏خواهند؛ و هر چیز خوبى را در راه خدا انفاق كنید، خداوند از آن آگاه است.

امام باقر علیه السلام فرمود: این آیه در باره «اصحاب صفه‏» نازل شده ‏است. كنار مسجد (پیامبر روى صفه‏اى (سكوى بزرگى) جاى‏ داشتند ... و خداوند به مردم دستور داد از كمك به این دسته از بردران خود دریغ نورزند. آنها نیز چنین كردند.

منبع:

ماهنامه كوثر، شماره 31 ، سید علیرضا جعفرى

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.