تبیان، دستیار زندگی
امام چه قبل و چه بعد از انقلاب اسلامی برای دانشگاه اهمیت ویژه ای قایل بودند و اعتقاد داشتند و تاکیدشان بر این بود که ترقی مملكت به دانشگاه است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

سفارش امام خمینی به دانشجویان و دانشگاهیان

امام چه قبل و چه بعد از انقلاب اسلامی برای دانشگاه اهمیت ویژه ای قائل بودند و اعتقاد داشتند و تاکیدشان بر این بود که ترقی مملكت به دانشگاه است.

فرآوری: ه-هدایتی - بخش تاریخ تبیان
روز دانشجو

پس از کودتاى 28 مرداد، نیکسون معاون رئیس جمهورى آمریکا براى ارزیابى نتایج کودتا به ایران آمد. روز 16 آذر 1332 دانشجویان در اعتراض به این سفر در دانشگاه تهران تظاهرات کردند و مزدوران رژیم به سرکوب آنها پرداخته و با رگبار گلوله سه دانشجو را در سر کلاس به شهادت رساندند. این حادثه به عنوان یک روز مقاومت تاریخى ، پس از پیروزى انقلاب به عنوان روز دانشجو نامگذارى شد.
دانشجویان انقلابى موظفند با هوشیارى بدون غفلت از این مسائل هم به دانشگاهها و مدارس و آنان که هنوز خواب رژیم سابق را مى بینند و رویه هاى فرهنگ شرق غرب را در سر مى پرورانند، اجازه ندهند که خارج از دروس موظف خود به صحبت هاى انحرافى بپردازند و باید بدانند با مسامحه در این امر به تدریج در دانشگاهها و دبیرستانها خط انحرافى نفوذ خواهد کرد و در پیشگاه خداوند متعال مسئول هستند.(صحیفه نور جلد 19،ص 80)
امام چه قبل و چه بعد از انقلاب اسلامی برای دانشگاه اهمیت ویژه ای قئل بودند و اعتقاد داشتند و تاکیدشان بر این بود که ترقی مملكت به دانشگاه است.

ایشان معتقد بودند رژیم پهلوی باعث شده بود دانشگاه ها پیشرفت نكنند، لذا می فرمودند: اینها دانشگاه ها را با هر قدرتی كه داشتند عقب نگه می داشتند، نمی گذاشتند كه اساتید ما، درست بچه های ما را تعلیم كنند این هم برای این بود كه می دیدند اگر چنانچه دانشگاه بطور صحیح عمل كند، مستقل باشد، بعد كه این جوان ها كه از دانشگاه بیرون بیایند ضد استعمار بیرون می آیند.

چنانچه ملاحظه می شود در اندیشه امام، دانشگاه نقشی اساسی در ایجاد فكر سیاسی اجتماعی برای دانشجو داراست، از این رو می فرمودند: نقش دانشگاه ها در هر كشوری ساختن انسان است.
ممكن است از دانشگاه انسان خارج بشود كه یك كشور را نجات بدهد و ممكن است كه یك انسان درست بشود كه كشور را به هلاكت بكشاند.»

از نظر حضرت امام، اساتید دانشگاه ضمن انجام وظایف استادی می توانند در تربیت دانشجویان نقش مؤثری ایفا نمایند. ایشان می فرمایند: ما اساتید دانشگاهی را می خواهیم كه آن اساتید بتوانند مغزهای جوان های ما را مستقل بار بیاورند. ایشان همچنین خطاب به اساتید دانشگاه ها می فرمایند: اساتید دانشگاه اگر واقعاً علاقه مندند كه این كشور دوباره برنگردد به اوضاع سابق، باید مواظب باشند.

از دید امام خمینی دانشجو یك قشر آگاهی است كه می تواند در اجتماع نقش مؤثری ایفا نماید، اما ایشان معتقد است دانشجو برای اینكه بتواند نقش خود را كامل نماید باید در كنار سایر اقشار اجتماعی از جمله روحانیون، بازاریان، نظامیان و عامه مردم باشد

پس از به پیروزی رسیدن انقلاب و تاسیس حکومت اسلامی دانشجو همیشه از جایگاهی تاثیرگذار در منظر پیرجماران برخوردار بود بطوری که امام خمینی(ره) دانشگاه را مرجعی برای انسان سازی می دانست و معتقد بود دانشجویان در دانشگاه می بایست از دو جهت تخصص و ایمان تربیت شوند تا به عنوان یک قشر تحصیل کرده محور روشنگری اجتماعی را بدست گیرند و در صورتی موفق خواهند شد که بتوانند آگاهی خود را در مسیر ارزشهای الهی به کار گرفته و خود را از دیگر اقشار جامعه بویژه روحانیون جدا نسازند. ایشان در بیانات خود در خصوص لزوم تعلیم تخصص ها در دانشگاه می فرمایند:
«اگر دانشگاه ها خالی از مردانی دانشمند و متخصص شوند، اجانب منفعت طلب چون سرطان در تمام کشور ریشه دوانده و زمام امور اقتصادی و علمی ما را به دست می گیرند و سرپرستی می کنند.»
«مهم ترین عامل در کسب خودکفایی و بازسازی، توسعه مراکزعلمی و تحقیقات و تمرکز و هدایت امکانات و تشویق کامل و همه جانبه مخترعین و مکتشفین و نیروهای متعهد ومتخصصی است که شهامت مبارزه باجهل را دارند و از لاک نگرش انحصاری علم به غرب و شرق بدر آمده و نشان داده اند که می توانند کشور را روی پای خود نگه دارند.»
«باید دانشگاه ها خودکفا شوند که احتیاج به دانش غرب نداشته باشند.»

امام خمینی همچنین در خصوص تربیت دانشجویان می فرمایند:

«شما دانشگاهی ها کوشش کنید که انسان درست کنید؛ اگر انسان درست کردید، مملکت خودتان را نجات می دهید.» «دانشگاه باید مرکز درست کردن انسان باشد.» «دانشگاه ها را مرکز تربیت قرار دهید؛ علاوه بر دانش، تربیت لازم است. اگر یک دانشمندی تربیت نداشته باشد، مضر است.» «دانشگاه را باید شما رو به خدا ببرید، رو به معنویت ببرید. و همه درسها هم خوانده بشود، همه درسها هم برای خدا خوانده بشود. «اگر دانشگاه واقعا دانشگاه باشد و دانشگاه اسلامی باشد، یعنی در کنار تحصیلات، تهذیب هم در آنجا متحقق باشد، تعهد هم باشد، یک کشوری را اینها می توانند به سعادت برسانند.»

امام خمینی همچنین مشارکت در عرصه های سیاسی نظیر انتخابات را بر دانشجویان واجب شمرده و پاسداری از نهضت و انقلاب اسلامی را وظیفه آنان می داند و جدانشدن از بدنه مردم و حضور در قلب نهضت را شرط این پاسداری اعلام می کند.
نکته بسیار مهمی که در بیانات حضرت امام خمینی می توان یافت و امروزه نیز اهمیت مضاعفی یافته است؛ بحث اسلامی کردن دانشگاه و تربیت نیروی مومن و متعهد به انقلاب است. از آنجا که در دیدگاه بنیانگذار انقلاب اسلامی خوبیها و بدیهایی که به یک ملت و کشور وارد می شود در نتیجه تاثیر دانشگاه و استقلال و وابستگی آن به قدرتهای غرب و شرق است، فلذا اصلاح دانشگاه برابر با اصلاح یک کشور قلمداد می شود و مهم ترین وظیفه ای که در جهت اصلاح و اسلامی کردن دانشگاه متوجه اساتید و دانشجویان است برداشتن موانع از سر راه و خارج شدن از بند وابستگی غرب و شرق است.

دانشجو قشر آگاه جامعه

از دید امام خمینی دانشجو یك قشر آگاهی است كه می تواند در اجتماع نقش مؤثری ایفا نماید، اما ایشان معتقد است دانشجو برای اینكه بتواند نقش خود را كامل نماید باید در كنار سایر اقشار اجتماعی از جمله روحانیون، بازاریان، نظامیان و عامه مردم باشد.

با توجه به نظریه هایی كه مطرح شد و با مرور اندیشه های حضرت امام می توان گفت كه امام به دانشجویان به عنوان یك قشر بسیار مهم نظر داشتند و معتقد بودند كه اگر دانشجویان بتوانند در دانشگاه علم و ایمان را با یكدیگر همراه سازند می توانند به عنوان یك قشر تحصیل كرده محور "روشنگری" اجتماعی را بدست گیرند.

به عبارت دیگر دانشجو از نظر امام عامل روشنگری اجتماعی است و زمانی می تواند موفق باشد كه بتواند آگاهی خود را در مسیر ارزش های الهی بكار گیرد و خود را از اقشار دیگر و به ویژه روحانیون جدا نسازد.

دانشگاه و اهمیت آن

از نظر حضرت امام، اساتید دانشگاه ضمن انجام وظایف استادی می توانند در تربیت دانشجویان نقش موثری ایفا نمایند. ایشان می فرمایند: ما اساتید دانشگاهی را می خواهیم كه آن اساتید بتوانند مغزهای جوان های ما را مستقل بار بیاورند

امام خمینی(س) بیانات متعدد خویش با عبارات گوناگون این مطلب را متذکر شده اند که «دانشگاه، مبدأ همه تحولات است» (صحیفه امام، ج8، ص64). همچنین در مواردی دیگر با به کارگیری اصطلاحات «مقدرات» و «سرنوشت»، دانشگاه را منشأ این سرنوشت جامعه می دانند و آن را در رأس امور می خوانند؛ از جمله: «مقدرات این مملکت، دست این دانشگاهی هاست» (همان، ج3، ص249)، «از دانشگاه [است که] باید سرنوشت یک ملت تعیین بشود»(همان، ج8، ص61) و «دانشگاه که در رأس امور هست و تقدیرات یک کشوری، مقدرات یک کشوری بسته به وجود آنهاست، باید جدیّت بکنند که روی خودشان را از غرب و شرق برگردانند»
امام خمینی همچنین سرلوحه قراردادن اسلام و احکام نجات بخش آن، تداوم راه انبیاء و نهضتهای انسان سازی آنها، شناساندن اسلام به مردم و معرفی قرآن و سنت و اهتمام برای پیاده کردن طرح حکومت اسلامی را از اهم وظایف دانشجویان در حوزه اعتقادی می دانند و معتقدند دانشجو می بایست نسبت به جامعه خود مسئولیت داشته و برای از بین بردن نقشه های بین المللی در غیرسیاسی کردن دانشگاه و دفاع از انقلاب و اسلام به قدر توان چه با قلم، چه باقدم و چه با گفتار مبارزه کند. ایشان همچنین بصیرت و غافل نبودن در برابر نقشه های دشمنان و نظر هوشمندانه داشتن به مسائل روز و آگاه سازی ملتها و حفظ پیوند با ملت را از الزامات پاسداری از اصول تغییر ناپذیر« نه شرقی نه غربی» می دانند و انسان سازی و ساختن همفکر و انسان فداکار و ممانعت از گرویدن دانشجویان به گروهک ها را لازمه حرکت صحیح دانشگاه در تربیت دانشجویان برمی شمارند.
امروز نیز با گذشت 24 سال از رحلت جانگداز پیر فرزانه انقلاب همین تاکیدات و همین مسائل بصورت پر رنگ تری در جامعه اسلامی ما رخ نمایانده است بویژه آنکه از دید این بزرگوار اصلاح و تحول سیاسی مقدمه تحول فرهنگی و جایگزینی ارزشهای الهی به جای ارزشهای طاغوتی است و از سوی دیگر اصلاح فرهنگ مقدم بر اصلاح امورات مادی می باشد. آنچه در تفکرات امام خمینی از اسلامی کردن دانشگاه آمده است امروز بیش از گذشته نیاز به توجه و جدیت از سوی دانشگاهیان دارد و اگر بتوانیم دانشگاه، این نهاد موثر در سعادت یک کشور را به معنای واقعی اسلامی کنیم و از بند وابستگی غرب و شرق برهانیم؛ بطوری که به فرموده حضرت امام محصول علمی دانشگاه مایحتاج و نیاز جامعه را برآورنده کند، آن روز است که به معنای واقعی دانشگاه اسلامی خواهیم داشت و در اثر آن هدف اسلام در سعادت مادی و معنوی بشر تحقق خواهد یافت.


منابع: باشگاه خبرنگاران/ امام خمینی / وبلاگ بصیرت / افتاب