رادون
رادون یکی از عناصر شیمیایی جدول تناوبی است که نماد آن Rn و عدد اتمی آن 86 می باشد. این عنصر از گازهای بی اثر و رادیو اکتیو است که توسط رادیوم به وجود می آید. رادون یکی از سنگین ترین گازها بوده و برای سلامتی مضر می باشد. پایدارترین ایزوتوپ آن Rn222 می باشد که نیمه عمرش 3.8 روز بوده و در پرتودرمانی کاربرد دارد.
خصوصیات قابل توجه
رادون که یک گاز بی اثر است از گازهای اثیل بوده و یکی از سنگین ترین گازها در دمای اتاق می باشد. (سنگین ترین گاز Tungsten Hexafluride WF6 می باشد.) رادون در دما و فشار استاندارد یک گاز بی رنگ است ولی با سرما دادن به آن تا زیر درجه انجماد به رنگ سبز فسفری و درخشانی درمی آید که با پایین آوردن بیشتر دما به رنگ زرد و در نهایت در دمای ذوب به رنگ نارنجی مایل به قرمز تغییر می یابد. برخی از تجربیات نشان می دهند که فلور می تواند با رادون واکنش دهد و فلورید رادون کلاثریت های clathrates رادون را گزارش کرده اند.
تمرکز رادون طبیعی در جو بسیار ناچیز بوده و آب های طبیعی در تماس با جو همچنان رادون را در عمل تبخیر از دست می دهند. بنابراین آب های زیر زمینی در مقایسه با آب های سطحی تمرکز بیشتری از رادون 222 را در خود دارند به علاوه مناطق اشباع شده یک خاک معمولاً مقدار بیشتری رادون در برابر مناطق اشباع نشده دارند که این به دلیل کمبود انتشار رادون در جو می باشد.
کاربردها
برخی بیمارستان ها با انجام عمل پمپاژ گاز رادون از یک منبع رادیومی و ذخیره آن در لوله های بسیار کوچک که سوزن یا دانه نامیده می شود رادون تولید می کنند که در موارد درمانی کاربرد دارد. رادون به دلیل از بین رفتن سریعش در هوا در مطالعات آب شناسی (هیدرولوژیک) برای مطالعه در خصوص فعل و انفعالات در آب های زیرزمینی نهرها و رودخانه ها استفاده می شود.
تاریخچه
رادون در سال 1900 توسط Friedrich Ernst Dorn که آن را Darium Emanation نامید کشف شد. در سال 1908 William Ramsay و Robert Whytlaw-Gray (که آن را نیتون نامید) آن را جدا کرده و چگالی آن را تعیین کردند و فهمیدند که رادون سنگین ترین گاز شناخته شده در آن زمان می باشد. این گاز از سال 1923 رادون نامیده شد.
پیدایش
به طور میانگین در هر1 x 10^21 مولکول هوا یک مولکول رادون وجود دارد و در هر یک مایل مربع از خاک به عمق 6 اینچ یک گرم رادیوم وجود دارد که به رادون تجزیه شده و مقادیر بسیار ناچیزی از این گاز کشنده را در هوا منتشر می کند. رادون همچنین در برخی از چشمه های آب گرم نیز یافت می شود.
ایزوتوپ هابرای عنصر رادون 20 ایزوتوپ شناخته شده است . پایدارترین ایزوتوپ رادون رادو 222 است که محصول فروپاشی (ایزوتوپ های دخترخوانده )رادیوم 226 می باشد که با نیمه عمر 3.823 روز ذرات الفا رادیو اکتیو از خود ساتع می کند.
رادیوم 220 حاصل تجزیه Thorium است که تورون نامیده می شود. که نیمه عمر آن 55.6 ثانیه می باشد و اشعه آلفا از خود ساتع می کند. رادون 219 از Actinium گرفته شده و آکتینون نامیده می شود که ساتع کننده اشعه آلفا بوده و نیمه عمرش 3.96 ثانیه است.
هشدارها
رادون یک گاز سرطان زاست. رادو یک ماده رادیو اکتیو است و همیشه باید با احتیاط کامل با آن کار کرد. از آنجا که این عنصر ذرات آلفا از خود ساتع می کند استنشاق آن بسیار خطرناک است همچنین محصولات تجزیه ای آن یک غبار تشکیل می دهد که به راحتی وارد جریان هوا شده و برای همیشه در بافت های ریه می چسبد و در یک قسمت از آن به سختی متمرکز می شود. محل هایی که در آن ها رادیوم آکتینیوم و توریوم نگهداری شده اند باید به دقت به باد داده شوند تا از انباشتگی آن ها جلوگیری شود.
انباشتگی رادون در هوا یکی از خطرات جدی در منابع سرب و اورانیوم می باشد. انباشتگی رادون در خانه ها نیز باعث به وجود آمدن نگرانی های زیادی در این رابطه شده است چرا که بسیاری از سرطان های ریه به دلیل ارتباط با گاز رادون در هر سال گزارش می شوند.
مرکز یادگیری سایت تبیان - تنظیم: مریم فروزان کیا
