آشنایی مختصر با امام سجّاد (علیه السلام)

حضرت علی بن الحسین، ملقّب به سجّاد و زین العابدین، روز پنجم شعبان سال 38 هجرى یا 15 جمادى الاول همان سال، در مدینه دیده به جهان گشود.

مادر مكرّمه آن حضرت بنا بر منابع تاریخ اسلامى، غزاله از مردم سند یا سجستان كه به سلافه یا سلامه نیز مشهور است، می باشد. ولى بعضى از منابع دیگر نام او را شهربانویه، شاه زنان، شهرناز، جهان بانویه و خوله، یاد كرده اند.
امام سجّاد (ع) در بدترین زمان از زمان هایى كه بر دوران رهبرى اهل بیت گذشت می زیست، چه، او با آغاز اوج انحرافى، معاصر بود كه پس از وفات رسول اكرم (ص) روى داد.
امام (ع) با همه محنت ها و بلاها كه در روزگار جدّ بزرگوارش امیرالمؤمنین (ع) آغاز گردیده بود همزمان بود.

او سه سال پیش از شهادت امام على(ع) متولّد گردید، وقتى دیده به جهان گشود، جدّش امیرمؤمنان (ع) در خطِّ جهادِ جنگِ جمل، غرق گرفتارى بود و از آن پس با پدرش امام حسین (ع) در محنت و گرفتاری هاى فراوان او شریك بود.
او همه این رنج ها را طى كرد و خود به طور مستقل رویاروى گرفتاری ها قرار گرفت.
محنت و رنج او وقتى بالا گرفت كه لشكریان یزید در مدینه وارد مسجد رسول اللّه شدند و اسب هاى خویش را در مسجد بستند، یعنى همان جایى كه انتظار آن می رفت مكتب رسالت و افكار مكتبى در آنجا انتشار یابد، امّا برعكس، آن مكان مقدّس در عهد آن امام تقوا و فضیلت، به دست سپاه منحرف بنی امیّه افتاد و آنان ضمن هتک حرمت مردم مدینه و كشتار فراوان، بی پروایى را از حدّ گذراندند و حرمت مدفن مقدّس رسول اكرم (ص) و مسجدش را هتك نمودند.
امام سجّاد (ع) براى پیش راندن مسلمانان به سوى نفرت از بنی امیّه و افزودن مبارزه جویى با آنان، تلاش هاى مؤثّرى نمود. و هر گاه فرصتى به دست می آمد، مردم را بر ضدّ امویان تحریك می كرد. و با احتیاط، برنامه حاكمان منحرف را تحت نظر قرار می داد.
امام (ع) براى آگاهى مردم، اسلوب دعا را به كار برد، به طورى كه دعاهاى آن حضرت، رویدادهاى عصر او را تفسیر می كند.
صحیفه سجّادیّه كه به زبور آل محمّد مشهور است، اثر بی نظیرى است كه در جهان اسلام، جز قرآن كریم و نهج البلاغه، كتابى به این عظمت و ارزش، پدید نیامده كه پیوسته مورد توجه بزرگان و علما و مصنّفان باشد.
از دیگر آثار ارزنده به جا مانده از امام سجّاد (ع)، مجموعه اى تربیتى و اخلاقى است به نام رساله حقوق كه امام (ع) در آن وظایف گوناگون انسان را در برابر خدا و خود و دیگران، با بیانى شیوا و گویا بیان كرده است.
مجموعه حقوقى كه در این رساله ذكر شده جمعاً 51 حقّ می باشد.

از سنت های ارزنده آن حضرت که به ما رسیده صدقه دادن است، مخصوصا صدقه و انفاق پنهانی نقل است قریب به چهار صد خانوار تحت حمایت آن حضرت زندگی می کردند و خیلی از آن افراد نمی دانستند که از چه محلی تامین می شوند تا بعد از شهادت آن بزرگوار متوجه شدند آن کمک ها از طرف ایشان بوده است.

وقتی از ایشان سوال می شد چرا مخفیانه انفاق می کنید، می فرمود " چون صدقه قبل از آن که به فقیر برسد به دست خدا می رسد " .

تقوا و خدا ترسی او زبان زد خاص و عام بود به حدی که زهری دانشمند معاصر آن حضرت می گوید در میان بنی هاشم شخصی برتر از او ندیدم و امام باقر(ع) می فرماید پدرم علی بن الحسین (ع) در یک روز هزار رکعت نماز می گزارد.

روایت شده هنگام وضو رنگ رخسار مبارکش زرد می شد وقتی از حضرت سوال می کردند چرا این حالت بر شما عارض می شود می فرمودند " آیا می دانید در پیشگاه چه کسی می خواهم بایستم ؟!
سرانجام آن حضرت چهل سال بعد از قضیه جانگداز کربلا که همراه بود با گریه برای شهدای کربلا و صبر بر مصیبتشان در روز 12 و یا 25 محرّم سال 95 هجرى، درمدینه، به دسیسه هشام بن عبدالملك، مسموم گردید و در 56 سالگى به شهادت رسید. و مزار شریف آن حضرت در مدینه در قبرستان بقیع می باشد.