مداومت بر این عمل، مشکلات را حل می کند

به مسئله ی امر به معروف و نهی از منکر می شود از ابعاد مختلفی نگاه کرد. عظمتی که در روایات برای امر به معروف گفته شده، حیرت آور است. چنانچه امر به معروف و نهی از منکر با همه ی اعمال خیر و حتی جهاد مقایسه می شود و به نحو باور نکردنی ترجیح داده می شود.

امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند: « وَ ما أَعْمال الْبِرِّ کلّها وَالْجِهاد فِی سَبِیلِ اللّه ِ، عِنْدَ الْأَمْرِ بِالْمَعْروفِ وَ النَّهْیِ عَنِ الْمنْکَرِ، إِلاَّ کَنَفْثَةٍ فِی بَحْرٍ لجِّیٍّ »: تمام کارهای نیک و حتی جهاد در راه خدا، در مقابل امر به معروف و نهی از منکر چیزی نیست مگر به اندازه رطوبتی که از بخار دهان خارج می شود در برابر دریایی مواج و پهناور. (نهج البلاغه، حکمت 373)
با توجه به این روایت، موضوع امر به معروف و نهی از منکر از بعد دیگری دیده می شود .... دیگر تنها به اصلاح شدن یا نشدن افراد و جامعه توجه نمی کنیم، بلکه آن را امری برای رشد وجود خود آمر می بینیم. امر به معروف از آن کار هایی است که مداومت بر آن، یک مجاهدت و یک ریاضت شرعی است برای حل همه ی مشکلات و عیب های عملی و اخلاقی ما.
اگر امر به معروف آن طور که بایسته است و شایسته است انجام می شد، شهر به این شکل که دیده می شود نبود! امروز چنین چیزی نیست و به زودی هم قابل تحصیل نیست. بنابر این حداقل امری که با انجام این فریضه انجام می شود این است که دیگر کسی نمی گوید: « آقا! من چطور یک نفری در مقابل همه گناهان موجود در شهر ده میلیون نفری تهران قرار بگیرم و سینه سپر کنم!؟ »

هزار نفر از صبح تا شب هم که امر به معروف کنند، هیچ بخشی از مشکلات یک شهر ده میلیونی خراب را پوشش نمی دهند! پس با این حساب باید نا امید شویم! وقتی آدم کارش به ثمر نمی رسد نا امید می شود؛ چرا وقتی ثمر ندارد امر به معروف و نهی از منکر کنم؟

اگر به بعد فردی امر به معروف و نهی از منکر نگاه کنیم، این عامل نا امیدی فراموش می شود. دیگر کسی این حرف را نمی زند. شما هر لحظه ای که در حال امر به معروف به سر بردی، داری یک قدم در ساختن خودت بر می داری... به آخرت که پای می گذاریم؛ بر سر سفره ای می نشینیم که خود آماده کرده ایم و خود ساخته و پرداخته ایم.

امر به معروف چه بخواهی و چه نخواهی، ساختمانی که برای خود باید بسازیم و هیچ وقت دیگر برای ساختن آن همت و کاری نمی کنیم را برای ما می سازد. اگر کسی پیگیر این عمل باشد، صفات و خصلت های فوق العاده ای در او پدید می آورد! البته آدم باید کار را دنبال کند.
در قرآن داریم؛ « لَکِنِ الَّذِینَ اتَّقَوْا رَبَّهمْ لَهمْ غرَفٌ مِّن فَوْقِهَا غرَفٌ مَّبْنِیَّةٌ » (سوره مبارکه زمر، آیه 20) . قصر های بهشتیان، طبقه روی طبقه روی طبقه ساخته شده است!

این ها را چه کسی ساخته؟ خودم باید بسازم! با امر به معروف و نهی از منکر، آدم « غرَفٌ مِّن فَوْقِهَا غرَفٌ مَّبْنِیَّةٌ » را می تواند داشته باشد. هر چه زمان بیشتری را آدم به امر به معروف و نهی از منکر بگذراند، هر چه تعداد بیشتری به امر به معروف بپردازد، به مرتبت بالاتری دست می یابد.
نکته ی دیگر اینکه عبادت هایی مثل نماز با هم تفاوتی ندارند، همه ی نماز های ما معمولا مثل هم اند یا فرق چندانی ندارند. اما حوادثی که در خلال امر به معروف و نهی از منکر برای انسان پیش می آید، و من در برابرش باید اقدام کنم، باید قیام کنم، باید بایستم؛ کاملا با هم متفاوتند. بنابراین من باید یک عرضه و ابتکار جدید به کار ببرم و سختی تازه ای متحمل شوم. این سختی های تازه و فراوان، برای آن ساختمان که وظیفه دارم برای شخصیت خودم بسازم، بسیار مفید است.

مثلا شاید اگر از این آقایان روحانی کاروان بپرسید که مکه اولت با مکه دومت چقدر متفاوت بود؟ دوم با سوم چه؟ الآن که مثلا مرتبه بیست و پنجم است داری به سفر مکه می روی چه؟ دیگر برایش مثل سفر قم شده... خیلی سنگینی و بارش برای ساختن ساختمان شخصیت او کم شده است.
اما در امر به معروف و نهی از منکر ، من یک بار یک چیزی می گویم و فحشی می شنوم؛ دفعه ی بعد یک فحش جدید دیگر می شنوم! و هر کدام یک جور به جگر آدم زخم می زند! این مسائل تاثیرش در ساختمان شخصیت آدمی فوق العاده است و ممکن است با هیچ چیز دیگری قابل مقایسه نباشد.
پس این نتیجه ای که امر به معروف و نهی از منکر برای شخص آمر به معروف دارد، خیلی بیشتر و نقدتر و دم دست تر از آن چیزی است که برای مخاطب و جامعه می تواند داشته باشد.(به نقل از آیة الله جاودان)

آنچه که اینجا می سازیم به درد آن روز ها می خورد. در این دنیا هیچ نتیجه ای اگر نداد هم نداد... اما با امر به معروف و نهی از منکر شخص برای خودش یک شخصیتی ساخته است که می تواند در برابر حوادث عظیم قیامت تاب بیاورد! که یوم عظیم (سوره مبارکه انعام، آیه 15) است... و یوم عبوس (سوره مبارکه انسان، آیه 10) است و ...
کاری که آدم در امر به معروف و نهی از منکر می کند کار بزرگی است برای ساختن خودش. این ساختن، هم در حوادث این روزگار که حوادث سختی وجود دارد و زندگی سختی هایی دارد، به درد می خورد و هم آن عالم. البته از حیث اجتماعی هم اگر کار به جای خوبی برسد و عدد امر به معروف کنندگان به اندازه لازم برسد، ناگزیر فضایل و نتایج اجتماعی فوق العاده ای خواهد داشت.

چنانچه امام باقر (علیه السّلام) فرمود: امر به معروف و نى از منكر یك فریضه بزرگ الهى است كه دیگر واجبات به وسیله آن تحقق پیدا مى كنند و در پرتو آن راه ها امن شده و كسب ها در مسیر حلال و مشروع قرار مى گیرد از ستم جلوگیرى و از زمین آباد مى شود و حق از دشمنان باز پس گرفته مى شود امر دین و دنیا قوام مى یابد. (فروع كافى كلینى ج 5 ص 55)

رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در تبیین این رسالت و هماهنگى مى فرماید: كلكم راع و كلكم مسول عن رعیته (بحار الانوار علامه مجلسى ج 75): همه شما سرپرست همدیگر هستید و نسبت به زیر دستان خود مسوولید.تاكیدات مكرر قرآن كریم در خصوص امر به معروف و نهى از منكر بیانگر اهمیتى است كه اسلام براى سالم سازى محیط اجتماعى و مبارزه با مفاسد و عوامل گناه قائل است؛ همچون:

رستگارى در گرو امر به معروف و نهى از منكر

وَلْتَكن مِّنكمْ أمَّةٌ یَدْعونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمونَ بِالْمَعْروفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمنكَرِ وَأوْلَئِكَ هم الْمفْلِحونَ (آل عمران (3) آیه 104) باید از شما گروهى باشند كه دعوت به نیكى و خوبى و نهى از بدى كنند و آنان همان رستگارانند.

ملاك امتیازات امت اسلامى

كنتمْ خَیْرَ أمَّةٍ أخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمونَ بِالْمَعْروفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمنكَرِ وَتوْمِنونَ بِاللّهِ ...(المیزان علامه طباطبایى ج 3، (ص ) 372) شما بهترین امتى بودید كه براى مردم ظاهر شده است ( چه اینكه ) امر به معروف و نهى از منكر مى كنید و به خدا ایمان دارید. اما نکته اصلی بحث در این جا است که با فرض اینکه هیچ ثمره ای در بیرون هم نداشته باشد، ثمرش برای خودمان آنقدر زیاد است که در هیچ ترازویی نمی گنجد.

نکته آخر هم اینکه در میان امم گذشته، امت هایی بوده است که امر به معروف کننده داشته اند. امت هایی هم بوده اند که امر به معروف کننده نداشته اند و یا تعداد امر به معروف کنندگان به اندازه لازم و کافی نبوده است. من داشتم با خودم فکر می کردم که اگر  یک نفر وجود داشته که برای نهی از منکر داد می زده، این فریاد، بلا را از این شهر دور می کرده است. اگر 100 نفر شدند، 100 برابر بلا را از شهر دور می کنند. ما معتقدیم گناه، اثر بد به بار می آورد. اما وقتی یک نفر دارد علیه گناه فریاد می زند، بعد نفر دوم فریاد می زند، و همین طور صدها و هزاران نفر فریاد می زنند، این ها بلا را از شهر خودشان دور می کنند. این جنبه از کار هم خیلی بزرگ است! چیز کمی نیست... و باز ماورای آن، به غیر از آثار خارجی، وقتی امر به معروف باشد، کم کم آن معروف زنده می شود و وقتی نهی از منکر باشد، در طول زمان آن منکرات می میرند.

منابع:
بیانات آیة الله محمد علی جاودان
سایت راه بهشت؛ محمد سروش ، سید محمد نقدس نیان