امید تنها بازمانده درناهای سیبری در مازندران

دهمین دوره از پروژه های دانش‌آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پرشور شما دوستان و علاقه‌مندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ها و ایده های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ها یاری نموده‌اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده های جالب، علاوه بر قدردانی از این دوستان نوآور، زمینه‌ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقه‌مند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح های جدید شما عزیزان هستیم.

نام ایده: امید تنها بازمانده درناهای سیبری در مازندران
نام ارائه‌دهنده/دهندگان: محمدمتین هاشمی
زمینه و نوع پروژه: زیست شناسی
درجه سختی: متوسط
نام مدرسه: پژوهشسرای دانش آموزی شهید علی محمدی
 
خانواده درناها، از قدیمی ترین پرندگان روی زمین هستند. فسیل های یافت شده آنها از دوره eocene به دست آمده است. و قدمت این پرنده به 54 میلیون سال می رسد.
ریخت شناسی درناها
• درنا شکلان در حدود 200 گونه زنده و منقرض شده دارند که همگی در ساختا کلی کالبدی و تشریحی مشترک بوده ولی تفاوت عمده ای در ساختار ریختی و زیستی با یکدیگر دارند.
• پاهای بلند که نشانه آبزی بودن آنهاست. (شبیه راسته لک لک شکلان)
• معمولاً دارای بال کوتاه و گرد که برای پرواز طولانی مناسب نیست. (به غیر از درناها)
• توانایی دویدن سریع
• دارای 4 انگشت در هر پا. انگشت بزرگ آنها کوچک شده و در سطح بالاتری نسبت به بقیه انگشتان روی استخوان پا قرار گرفته. (بنابراین توانایی چنگ زدن به شاخه ها را ندارند، پس برای استراحت از درختان استفاده نمی کنند.)
• پاها پرده دار نیست. (به غیر از چنگرها)
• برای پرواز حتماً باید بدوند.
• به هنگام پرواز پا نقش فرمان را داراست.
• در درناها بال ها طویل و پهن است. فاصله بین دو بال به دوم‌تر هم می رسد.
• دم کوتاه و پهن با 12 عدد پر دمی.
• تعداد مهره های گردن 19-20 عدد.
• رنگ بدن درهمه فصول یکسان است.
• منقار قوی و بلند دارند که برای تغذیه از حشرات و دفاع به کار می روند.
• چشم رنگی دارند و انعکاس رنگ زرد و سبز و قرمز و نارنجی را در آن می توان دید.
• قدرت بینایی عالی است.
• نر و ماده هم شکل ولی ماده ها معمولاً کوچک تر از نرها هستند.

عادات و رفتار
• درناها پرندگانی کاملاً اجتماعی هستند که در فصل غیر تولیدمثل به صورت گروهی زندگی کرده و حالت قلمروطلبانه ندارند. در فصل جوجه اوری نروماده از بقیه گله جدا شده وبرای خود قلمرو انتخاب می کنند.
• درناها همیشه به صورت گروهی مهاجرت می کنند. درنای سندهیل گروه های 100 هزارتایی تشکیل می دهند.
• به ندرت کاملاً در آب فرو رفته و حمام می کنند. معمولاً فقط سر وشانه و گردن را در آب فرو کرده و بال ها را به هم می زنند و عمل پرآرایی را انجام می دهند. (preening)
• بعد از پرآرایی عمل چرب کردن (oiling) را انجام می دهند.
• برای خاراندن سر از ناخن میانی استفاده می کنند.
• به ندرت آفتاب می گیرند.
• دورکردن گرما را به وسیله نفس نفس زدن جبران می کنند. در این حالت به نظرمی رسد در حال خمیازه کشیدن هستند.
• قلمرو آن ها چندین کیلومتر مربع را دربر می گیرد. به نظر می رسد هر دو جفت از قلمرو خود دفاع می کنند.
• در مطالعاتی که توسط uspenski انجام شد محتویات معده سه درنای سیبری در سواحل دریای خزر بررسی شد. این درناها از گلهای هزار نی و ریشه گل ها تغذیه می کنند. با این که درناها بیشتر گیاه خوار هستند ولی همه چیزخوار محسوب می شوند. چون از سخت پوستان و حتی موش آبی و گاهی مرغابی هم تغذیه می کنند.

الگوی آواز در درنای سیبری

روش پژوهش

در پژوهش حاضر دانش آموزان با مطالعات کتابخانه ای و جستجو از طریق اینترنت به معرفی درناهای سیبری و درنای امید پرداختند. آن ها ابتدا خانواده درناها، محل زندگی آن ها، عادات و رفتار، صدا و حرکات آن ها را مورد بررسی قرار دادند در گام بعد به نحوه نگهداری و حفاظت از درناها پرداختند.

مهارت های کسب شده

آشنایی با شیوه انجام پژوهش
آشنایی با درناها و شرایط زندگی آن ها

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: مهدی رحمانی

تنظیم: نسرین صادقی