بی احترامی دیپلمات ها در ایران 

در دنیای امروز و بویژه در عرصه سیاست که هر حرکت فرد معنایی را انتقال می دهد و تاثیر و پاسخ خاص خود را به دنبال خواهد داشت، توجه به اصول مدون رفتاری و عملکردی از سوی فعالین و مسئولین بخشهای مختلف لازم و ضروری است. بویژه که در دنیای سیاست خارجی و دیپلماسی بین المللی این آداب و رفتارهای حساب شده طرفین در یک دیدار،  پایه و شالوده تعاملات بعدی خواهد شد.

از آنجا که در این دیدارها افراد بر پایه اصول مدون و رایج تعیین شده برای آن حضور می یابند توجه به ریزه کاری ها و جزئیات رفتارها و گفتارها امری ضروری است. این ظرافت ها در حدی است که حتی جهت دست دادن دو دیپلمات، رنگ لباس، ساعت قرارها، نحوه دست گرفت قاشق در وعده های غذایی کاری و حتی طرز نشستن افراد در برابر هم حامل پیام بوده و پروتکل های ویژه خود را دارد.
اما در کشورما و بویژه در دولت جدید که داعیه دار گشایش در روابط خارجی است، در همین مدت ۴۸ ماه گذشته رفتارهای غیرمتعارف و بعضا ناشیانه ای رخ داده که باعث توهین و بی احترامی از سوی مسئولان خارجی به نمایندگان ایرانی شده است.
پس از تلاش طولانی و پرطاقت هیئت مذاکره کننده هسته ای کشورمان متن جمع بندی مذاکرات هسته ای (برجام) تهیه شد و در مجاری قانونی پیش بینی شده قرار گرفت تا توسط دست‌اندرکاران با در نظر گرفتن مصالح ملی مورد برسی نهایی قرار بگیرد .
به همین منظور "فدریکا موگرینی" مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا شش مرداد به ایران سفر کرد تا به گفته خود هماهنگی های لازم را برای اجرای جمع بندی مذاکرت هسته ای انجام دهدو از این پس دید و بازدی و گفت و گو بین کشورهای مخلف آغاز شد و در این بین وزیر امور خارجه ایتالیا و فرانسه هم به ایران سفر کردند اما این دیدارها با حاشیه ها و بی احترامی های زیادی از سوی کشورهای بیگانه  همراه بود.
متاسفانه در این دیدار موگرینی بر خلاف عرف دیپلماتیک پای خود را روی پای دیگرش انداخت که این رفتار غیر کلامی در ارتباطات بین‌الملل ، نشانه ای از بی احترامی و نگاه از بالا تعبیر می شود .

وزیرخارجه ای که حاضر نبود روسری به سر کند
یکی از مسایل مطرح در عرصه دیپلماسی و روابط بین‌الملل، یادگیری و رعایت آداب و «نزاکت» (Etiquette) دیپلماتیک است. آداب دیپلماتیک که ناظر برنحوه رفتار و سلوک در تعاملات رسمی بین‌المللی است، در طی قرون اخیر منجر به شکل‌گیری پروتکل‌های رفتاری و آداب تعامل در روابط بین‌المللی شده است. این پروتکل‌ها اگرچه جنبه کلی یافته و کمابیش از سوی تمامی دولت‌ها به‌رسمیت شناخته شده است، اما بیشتر جنبه توافقی با هدف تسهیل روابط دارد.یکی از این رفتارها نوع پوشش است. معمولاً، نوع پوشش برای هر مراسم مشخص می‌شود، این‌که لباس رسمی باشد یا آزاد، و خواه به‌صورت کتبی اطلاع‌رسانی شود، خواه به‌صورت شفاهی که خوشبختانه این اواخر پوشش اسلامی توسط سفر وزاری خارجه کشورهای بیگانه به ایران رعایت میشد اما مسائل دیگری در کنارش به فراموشی سپرده شد و آن نوع ادب و رفتار سیاسی در تعامل با وزرا و رییس جمهور ایران بود.

در میان کشورهای اسلامی، تنها کشوری که الزام به پوشش روسری یا پوشش متعارف ازسوی دیپلمات‌های زن سایر کشورها را به‌صورت جدی دنبال کرده است، جمهوری اسلامی ایران است. اگرچه هرگونه قانون یا پیگیری غیررسمی دیگر در این‌رابطه، امری متغیر و تابع شرایط است، اما باید پذیرفت که رعایت پوشش متعارف در جامعه و فرهنگ ایرانی، نوعی تابو محسوب شده و بی‌توجهی به‌آن از مسایل حساسیت‌برانگیز است.

برای مثال، رهبر انقلاب بر لزوم رعایت موضوع دست‌ندادن با مقامات زن سایر کشورها تأکید ویژه داشته و به‌این‌شکل، حفظ حساسیت موضوعات مشابه نیز روشن به‌نظر می‌رسد. این درحالی‌است که موضوع دست‌ندادن در قوانین کشوری تصریح نشده است؛ حال‌آن‌که، موضوع رعایت پوشش اسلامی در اماکن عمومی مورد تصریح قانون قرار دارد.

اولین حساسیت‌ها در این رابطه، از بهمن‌ماه سال ۹۲ و درپی ورود اما بونینو، وزیر خارجه ایتالیا به کشور و امتناع اولیه او از پوشش روسری آغاز شد. او که با امتناع مشروط مقامات وزارت خارجه مجاب به پوشش حجاب شد، در واکنش به این الزام، از خودداری مقامات ایرانی برای حضور در ضیافت‌های شام به‌دلیل سرو مشروب یاد کرد.
خانمی با شلوار خانگی

در تصاویر منتشرشده در ماه‌های اخیر، تصاویری مربوط به سفرای برخی کشورهای اروپایی و  آفریقایی به‌چشم می‌خورد که در آن، پوشش مناسب و متعارف زنان قابل مشاهده است. برخی از این موارد به‌گونه‌ای است که در آن پوشش بومی و ملی افراد، هم‌چون مقامات کشورهای آفریقایی به‌طور اتفاقی با موازین عرفی حجاب در جامعه ایرانی هم‌خوانی دارد.

اما، آن‌چه نهایت بی‌تفاوتی به عرف پوشش زنان در ایران را نشان داد، پوشش نامناسب و کاملاً بی‌سلیقه ماریچه اسخاکه است.
حضور خانمی با شلوار پلنگی خانگی در دیدار اخیر هیات وزارت خارجه ایتالیا با حسن روحانی آخرین نمونه از این دست توهین ها به مقامات ایرانی بود که صرفا با خنده هایی از سوی رئیس جمهور کشورمان همراه شده و واکنشی درخور نیافت.
لاس ویژه برای حقوقدانها و سرهنگها
البته در این بین یکی از کارها و اصولی که وزیر امورخارجه ایران آشنایی نسبی خود را در آن نشان داده، همین اصول دیدارها و دیپلماسی خارجی است. چیزی که البته از وظایف اصلی و ابتدایی وزیر خارجه است و اگر غیر از این باشد باید در علم و توانایی وی شک کرد.
اگرچه خنده های خارج از ضابطه ی ظریف در دیدار با مقامات غربی مخصوصا در ماههای ابتدایی مسئولیتش، انتقادهای فراوانی را به همراه داشت اما او و تیم تشریفات وزارت خارجه نشان داده اند که رفته رفته درحال افزایش تجربه و آموختن رفتار متناسب دیپلماتیک هستند.

یکی از اقدامات ارزشمند در این زمینه نحوه استقبال از فابیوس فرانسوی بود. کسی که از منفورترین چهره های سیاسی در اذهان عمومی ایران است و دست هایش به خون های آلوده آغشته است، با یک توجه ویژه پیام نفرت مردم ایران را دریافت کرد. در زمان حضور وی و مراسم استقبال نه تنها ظریف برای استقبالش به مقابل ساختمان وزارت خارجه نرفت و منتظر ماند تا فابیوس پله های وزارتخانه را بالا بیاید تا پلیس بد فرانسوی از شدت انزجار مردم ایران مطلع شده و البته حدود و جایگاه ناچیز فرانسه در روابط با ایران را نیز درک کند.
در دنیای ارتباطات امروز که هر حرکت اندام بدن پیامی ویژه متبادر می کند و هر حرف و بیانی نشان دهند یک استراتژی عمیق فکری با عقبه ملی است، لزوم یادگیری و رعایت اصول دیپلماسی و روابط خارجی یک اصل اساسی برای موفقیت توام با توسعه در روابط بین المللی است.
به نظر می رسد نباید ذوق زدگی و تعجیل همراه با عدم علم و آگاهی برخی مسئولان زمینه ساز افزایش توهین ها و خدشه وارد شدن به عزت و کرامت مردم ایران شود، چیزی که غرب و بویژه اروپایی ها ثابت کرده اند در انجام آن ید طولایی دارند که نمونه هایی از این رفتار کاملا برنامه ریزی شده در دیدارهای اخیر هیات های دیپلماتیک اروپایی با مسئولان کشورمان بررسی شد.
شاید خالی از لطف نباشد که مسئولان دولت فعلی در این زمینه نگاهی به رفتار دیپلمات های سابق و کهنه کار کشورمان بیندازند که با اقدام مناسب در برابر هر توهینی نه تنها زمینه ی افزایش حرمت شکنی را از میان می بردند بلکه نشان می دادند که با اصول رفتارها و پروتکلهای بین المللی را به خوبی آشنایند.

مطالب مرتبط:
خسته نباشید آقای دیپلمات
اصول و الفبای رفتار سیاسی(1)
اصول و الفبای رفتار سیاسی (2)