مروری بر فرازهایی از زیارت امین الله

به نیمه ماه رجب که نزدیک می شویم  و پس از آن طنین یا علی(علیه السلام) شهرها را پر می کند. سیزده رجب که فرا می رسد شور و نشاطی عجیب شهرهای شیعه نشین را پر می کند و یاد مولا زینت بخش محافل می گردد.

یکی از بهترین زیاراتی که از ائمه(علیهم السلام) در توصیف مولا و سرورمان امام علی(علیه السلام) در دست است زیارت امین الله می باشد.

زیارتی که به گزارش جابر بن یزید جعفی از قول امام باقر(علیه السلام) به نقل از پدر بزرگوارشان حضرت زین العابدین (علیه السلام) در هنگام زیارت مشهد شریف علی بن ابیطالب (علیه السلام) گفته شده است: "السلام‏ علیك‏ یا أمین‏ الله‏ فی أرضه و حجته على عباده [السلام علیك یا أمیر المومنین‏] أشهد أنك جاهدت‏ فی الله‏ حق جهاده‏ و عملت بكتابه و اتبعت سنن نبیه صلی الله علیه و آله ... ". (كامل الزیارات، ص 39)
به راستی معنای این فراز چیست؟ چگونه امام علی(علیه السلام) حق جهاد در راه خدا را ادا نمودند؟ چه شد که در عمل به کتاب و سنت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پیروز شدند؟

آنچه در این مجال مدنظر قرار داده می شود بررسی معنای این بخش از زیارت امین الله با در نظر گرفتن آیات قرآنی پیرامون آن خواهد بود.

معنای جهاد

كلمه "جهاد" به معناى بذل جهد و كوشش در دفع دشمن است و بیشتر بر مدافعه به جنگ اطلاق مى ‏شود و لیكن گاهى به طور مجاز توسعه داده مى‏ شود به طورى كه شامل دفع هر چیزى كه ممكن است شرى به آدمى برساند مى ‏شود؛ مانند شیطان كه آدمى را گمراه مى‏ سازد و نفس اماره كه آن نیز آدمى را به بدی ها امر مى ‏كند و امثال اینها.

در نتیجه جهاد شامل مخالفت با شیطان در وسوسه‏ هایش و مخالفت با نفس در خواسته‏هایش مى ‏شود كه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) این قسم جهاد را "جهاد اكبر" نامید. (ترجمه المیزان، ج‏14، ص: 582)
مقصود از جهاد در عبارت "أشهد أنك جاهدت‏ فی الله‏ حق جهاده" همان معنای عام می باشد که در حقیقت علی(علیه السلام) را مصداقی برای آیۀ 78 سورۀ حج دانسته است:
"وَجَاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَیْكُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ مِّلَّةَ أَبِیكُمْ إِبْرَاهِیمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمینَ مِن قَبْلُ وَفِی هَذَا لِیَكُونَ الرَّسُولُ شَهِیدًا عَلَیْكُمْ وَتَكُونُوا شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ فَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلَاكُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلَى وَنِعْمَ النَّصِیرُ"؛ "و در راه خدا چنانكه حق جهاد [در راه] اوست جهاد كنید اوست كه شما را [براى خود] برگزیده و در دین بر شما سختى قرار نداده است آیین پدرتان ابراهیم [نیز چنین بوده است] او بود كه قبلاً شما را مسلمان نامید و در این [قرآن نیز همین مطلب آمده است] تا این پیامبر بر شما گواه باشد و شما بر مردم گواه باشید پس نماز را برپا دارید و زكات بدهید و به پناه خدا روید او مولاى شماست چه نیكو مولایى و چه نیكو یاورى."

مجاهدت های علی(علیه السلام)

علی(علیه السلام) مصداقی است بارز برای کسانی که حق جهاد در راه خدا را به جا آوردند. او کسی است که در راه خدا و برای نجات جان رسولش از جان خویش می گذرد و در شب لیلة المبیت در خوابگاه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می خوابد تا دین حق پایدار بماند. حقیقتی که قرآن نیز بدان اشاره کرده و مورد اتفاق شیعه و سنی است:
"وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْری نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَوُفٌ بِالْعِبادِ"؛ "و از میان مردم كسى است كه جان خود را براى طلب خشنودى خدا مى ‏فروشد، و خدا نسبت به [این‏] بندگان مهربان است". (بقره/207)
او در میدان کارزار بی هیچ واهمه ای حاضر می شد و تا پای جان برای حفظ اسلام و آرمان های اسلامی تلاش می نمود. هنوز ندای "لا فتی إلا علی(علیه السلام) لا سیف إلا ذو الفقار" جبرئیل در کارزار احد، زمانی که مومنین فریب مطاع دنیایی را خورده و رسول خویش را تنها گذاردند، در آسمان طنین انداز است.
هنوز کوچه پس کوچه های مدینه و کوفه مرد کوله به دوش را به خاطر دارند که شبانه برای یتیمان و مساکین طعام می برد تا شاید اندکی از اندوه آنان بکاهد. امری که قرآن نیز بدان اشاره کرده و بسیاری از مفسرین آیۀ 274 سورۀ بقره را در شأن و فضیلت مولای شیعیان می دانند:
"الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلاَنِیَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ"؛ "كسانى كه اموال خود را شب و روز، و نهان و آشكارا، انفاق مى ‏كنند، پاداش آنان نزد پروردگارشان براى آنان خواهد بود؛ و نه بیمى بر آنان است و نه اندوهگین مى ‏شوند."
داستان سورۀ دهر و همراهی این خاندان در یاری مسکین و یتیم و اسیر زبانزد خاص و عام بوده و در میان مردمان مشهور است.
آری! علی(علیه السلام) به حق، کسی است که مجاهدت در راه خدا را معنا بخشید و با تبعیت از کتاب خدا و سنت رسول بزرگوارش(صلی الله علیه و آله)، اسوه و الگویی برای مردمان، به ویژه شیعیان، قرار گرفت.

انسانی که در زندگی اش جز خدا و رنگ خدا، امری دیگر را نمی توان دید. کسی که به خاطر خدا و در راه حفظ نظام اسلام در هنگام غصب خلافت بر حقش، سکوت نمود و شاهد شهادت بانوی خانۀ خویش بود. او که از حق خویش در مجازات قاتلش درگذشت و بر فرزندانش سفارش نمود تا بر طبق حدود و موازین اسلامی عمل نمایند.
آری! علی(علیه السلام) نمونۀ عینی "جاهدت فی الله حق جهاده" بوده و فرزندانش نیز به تبعیت از وی قدم در این مسیر گذاشته و بهترین اسوه و الگو برای ما شدند. باشد پیروانی نیکو برای صاحبان شریعتمان باشیم.

ان شاء الله.

نتیجه

فراز اول زیارت امین الله، "جاهدت فی الله حق جهاده"، در حقیقت برگرفته از آیۀ 78 سورۀ حج بوده و امام علی(علیه السلام) و سایر معصومین(علیهم السلام) را مصداق کامل مجاهدین در راه حق معرفی می نماید.

انسان هایی شریف که از جان، مال، مقام و ... خویش در راه خدا گذشتند و از هیچ تلاشی فروگذاری نکردند.

نمونه های فراوانی از مجاهدت های این بزرگواران در صفحات تاریخ نقش بسته است که مایۀ افتخار و سربلندی شیعیان بوده و راه زندگی را در عمل به سیرۀ این بزرگواران هموار می سازد.

زینب مجلسی راد              

کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث

بخش قرآن تبیان              

مطالب مرتبط:

دعاهایی که به توصیه امام باید بخوانیم

چگونه در زندگی خودمان در خدمت امام زمان(عج) باشیم؟

روح و جان ما از اهل بیت است؟!

صوت مرتبط:

زیارت امین الله