تبیان، دستیار زندگی
روزانه 300 هنرور در صحنه‌های سریال تاریخی «مختار‌نامه» داوود میرباقری حضور دارند كه اغلب آنان سربازانی هستند كه در ارتش مشغول گذراندن دوران سربازی خود هستند. باد‌های سرد شهریار برای برخی از آن‌ها كه مجبورند از ساعت‌ها قبل ب...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

گزارش پشت صحنه‌ مختارنامه به كارگردانی میرباقری

روزانه 300 هنرور در صحنه‌های سریال تاریخی «مختار‌نامه» داوود میرباقری حضور دارند كه اغلب آنان سربازانی هستند كه در ارتش مشغول گذراندن دوران سربازی خود هستند.


باد‌های سرد شهریار برای برخی از آن‌ها كه مجبورند از ساعت‌ها قبل با لباس مخصوص در صحنه‌ حاضر باشند قابل تحمل نیست. بنابراین تا شروع فیلمبرداری اجازه دارند، كاپشن‌هایی را روی لباس‌های رزم نازكشان به تن كنند.

گزارش خبرنگار ایسنا از پشت صحنه‌ی این سریال تاریخی در حالی انجام شد كه فیلمبرداری از حوالی ساعت 10 صبح در میدان مقابل كاخ دارالعماره مكه آغاز شد و صحنه‌های اكشن حتی به كسانی كه در پشت دوربین بودند، گرمایی ویژه بخشید.

در نخستین پلان، «مختار» در حالی كه لباسی سفید پوشیده و بر اسبی سفید سوار بود همراه با سپاهیان خود از كاخ دارالعماره خارج شده و با عده‌ای از سربازان مبارزه می‌كنند. این صحنه با وجود دشواری‌ها در كنترل اسب‌ها و تك تك سیاهی لشكر‌ها پس از چند بار تكرار سرانجام به پایان رسید.

فیلم‌برداری صحنه‌های پایانی سریال «مختارنامه» كه به جنگ‌های مختار اختصاص دارد در حالی طی روز‌های اخیر در احمد آباد مستوفی دنبال می‌شود كه گروه برای گرفتن صحنه‌های عظیم‌تری از جنگ‌های مختار ظرف روز‌های آینده عازم آبادان خواهند شد.

***


به گزارش ایسنا، فیلم‌برداری صحنه‌های مربوط به جنگ‌های مختار از 18 آبان ماه در دكور‌های ساخته شده در زمینی زراعی واقع در احمدآباد مستوفی كه سیما فیلم آن را اجاره كرده، آغاز شده است.

این صحنه‌ها كه با حضور حدود 300 تن هنرور مرد و در راس آنان تعدادی بدلكار گرفته می‌شود، مجال چندانی برای خودنمایی بازیگرانی كه شمشیرزدن و اسب‌سواری را از وظایف خود نمی‌دانند، باقی نمی‌گذارد و در چنین شرایطی داوود میرباقری كارگردان این سریال چاره‌ای ندارد جز این كه حتی به جای بازیگر نقش اول خود، از یك بدلكار استفاده كند. بدلكاری كه به صدد استفاده از ریش و موی انبوه سفید مختار، از فریبرز عرب‌نیا (بازیگر نقش مختار) قابل تشخیص نیست.

سرپرستی گروه بدلكاران را محمود اردلان بر عهده دارد. او علاوه بر این كار نقش پسر عمومی مختار كه در آن زمان زندانبان كوفه نیز بوده است را بازی كرده است.

اردلان از آمادگی گروهش كه متشكل از 50 بدلكار هستند سخن گفت و برای اثبات آن از بدلكاری كه چندی پیش از ساختمان 9 متری به پایین پرت شده بود، خواست تا نخستین حركتی را كه باید مقابل دوربین اجرا كند را انجام دهد.

***


بر اساس این گزارش، داوود میر باقری كه سالی است كه زندگی‌اش را به احمدآباد مستوفی منتقل كرده، هر روز پیش از فیلم‌برداری از محمود اردلان درباره حركات اكشنی كه باید در آن روز اجرا شود، می‌پرسد. سپس بر مبنای آن حركات دكوپاژ می‌كند.

اردلان كه از فروردین به گروه «مختار‌نامه» محلق شده، مدت‌ها با بدلكاران خود تمرین كرده است. وی در این خصوص به ایسنا می‌گوید: بدلكارانی كه در این مجموعه حضور دارند، پیش از این هرگز شمشیر نزده بودند، اما توانستند در مدت بسیار كمی این كار را یاد بگیرند. اكشن خیلی سخت است. برخی صحنه‌های باید چندین بار گرفته شود و بعضی بازیگران كه سن بالاتری دارند، توانایی آن را ندارند.

به گفته وی، علیرضا فتحی، رییس انجمن بدلكاران خانه سینما، مسؤولیت انتخاب بدلكاران برای حضور در مجموعه «مختارنامه» را بر عهده داشته است.

***


«یا الحق؛ ذهب الباطل»

یكی از پلان با گفتن این جمله از سوی عده‌ای از بازیگران و در راس آنان جعفر دهقان گرفته شد. این پلان كه تصویری نزدیك از سربازان سپاه مختار را در مقابل چشم بیننده قرار می‌دهد، با نگاه اشتباه یكی از هنروران مجددا تكرار شد.

آخرین و دشوار‌ترین پلان جنگ‌های مختار در پنج‌شنبه 18 آبان ماه صحنه‌ای بود كه مختار و اسبش هر دو به زمین می‌خورند. این دو همزمان با هم از زمین بر می‌خیزند و مختار پیاده جنگ را ادامه می‌دهد. برای خواباندن اسب بر روی زمین یكی از پاهایش را با طناب بسته و دو مرد او را روی زمین نگه داشته بودند و به محض فرمان شروع از سوی كارگردان این دو مرد كنار رفته و اسب با دیدن بلند شدن بدل مختار از روی زمین به سرعت بلند می‌شد. اما پای بسته مجال حركت به او نمی‌داد. این صحنه چندین بار تكرار شد و اسب بیچاره در آخرین برداشت‌ها دیگر رمقی در تن نداشت.

در تمامی صحنه‌های اكشن محمود اردلان در حالی كه شمشیر یا تبری در دست در كنار بدلكاران بود و بازی آنان را به شیوه‌ای كه گویی خود در صحنه حضور دارد دنبال می‌كرد. در مواردی او حتی پیش از میرباقری فرمان كات را صادر می‌كرد، چرا كه بدلكاری كارش را خوب انجام نداده بود.

در این سریال نیز به مانند بسیاری از سریال‌های تاریخی كه صدابرداری سرصحنه انجام می‌شود مشكلات به طرزی غیر مترقبه خود را نشان می‌دهند. بنابراین چندین بار پرواز هواپیما از بالای سر عوامل، توقف كوتاه كار یا تكرار صحنه‌ها را باعث شد.

***


دكور‌های سریال «مختارنامه» حجم وسیعی از زمین كشاورزی احمد‌آباد مستوفی را به خود اختصاص داده و قرار است چند شهر از جمله كوفه، مكه و مداین در این سرزمین بازسازی شود.

كاخ دارالعماره مهمترین دكور این مجموعه محسوب می‌شود و بیشترین زمان صرف طراحی و ساخت آن شده است. این بنا ابتدا با هدف گرفتن صحنه‌های مربوط به كاخ دارالعماره كوفه با روبنایی گچی، در حالی كه خط كوفی بر روی دیوار‌های آن به چشم می‌خورد، ساخته شده است و از آن جا كه قرار بود دوران حكومت 7 حاكم كوفه در این كاخ به نمایش درآید، هر دوره با ویژگی‌ای خاص طراحی شد. حال این بنابی شكیل و گران برای تبدیل به كاخ دارالعماره مكه در حال بازسازی است و قرار است دیوار‌ها از پایین تا نیمه تداعی كننده ساختار سنگی بوده و از نیمه به بالا چوبی باشند.

***


لوكیشن زندان كوفه كه در پشت كاخ دارالعماره ساخته شده از دكور‌های جذاب و مخوف سریال «مختارنامه» است.

برای وارد شدن به زندان كوفه باید از روی پلی چوبی گذشت. چرا كه دور تا دور زندان گودالی مملو از گل و لای حفر شده است تا زندانیان نتوانند فرار كنند. درون زندان سیاه‌چالی دیده می‌شود كه عده‌ای از زندانیان در آن انداخته می‌شوند و اطراف آن نیز سكو‌هایی برای غل و زنجیز كردن زندانیان ساخته شده است. نهایتا در كنار زندان، بقایای تیرك‌های سوخته‌ی چوبی كه در آن یكی از اهالی شیعه را به آتش كشیدند، دیده می‌شود.

جلیل فتوحی نیا، طراح صحنه سریال «مختارنامه»، از كاخ دارالعماره مكه و كوشك سفید به عنوان بنا‌های در حال ساخت یاد كرده و درباره تخریب برخی بنا‌ها می‌گوید: اگر این تخریب برای بهتر‌شدن باشد اتفاقی كه در كاخ دارالعماره كوفه افتاد خوب است، اما مطمئن باشید روز آخر كه قرار است تمام این بنا‌ها خراب شوند، هیچ كدام از ما این جا نخواهیم بود.

وی در پاسخ به این پرسش ایسنا كه چقدر بحث زیبایی‌شناسی یا اصالت خود بنا بر ایشان مهم بوده، اظهار می‌كند: به هر دو مورد توجه كرده‌ایم تا جایی كه با تحقیق اصالت كار به دست آمده است.

وی در همین حال نسبت به استیجاری بودن زمین ابراز نگرانی كرده و می‌افزاید: این پروژه تا كنون دو رئیس سازمان و دو رییس سیما فیلم را از سرگذرانده و هر كدام نظر مساعدی نسبت به خرید زمین داشته‌اند، اما تا كنون اتفاق خاصی نیفتاده است.

***

از دیگر لوكیشن‌های سریال «مختار‌نامه»، میدان شهر كوفه است كه تا به حال چند جنگ در آن فیلمبرداری شده، اما الان به محلی برای نگهداری اسب‌ها و وسایل اضافی مبدل شده است. در زمینی كمی دورتر از میدان كوفه، تپه‌ای دیده می‌شود كه گفته می‌شود زاییده خاك‌هایی است كه از این زمین كشاورزی برداشته شده است.

مسجد كوفه كه سال گذشته در آن فیلمبرداری شد، به مانند برخی دیگر از دكور‌های كوفه به انبار نگهداری وسایل تبدیل شده است. در این دكور سربسته لباس‌ها را انبار و در آن را قفل كرده‌اند.

میدان «خنزرپنزر» فروشی‌های كوفه كه گروه سازنده سریال «مختارنامه» بهار سال 84 آن جا فیلم‌برداری داشته‌اند نیز الان به محلی برای سكونت برخی كارگران تبدیل شده است. پشت این میدان، قبرستان كوفه را ساخته‌اند كه صحنه مربوط به دفن كیان ایرانی (یكی از نزدیك‌ترین یاران مختار) پس از شهادت است كه در این محل فیلمبرداری شده است. نقش‌ تنها سردار ایرانی سپاه مختار را رضا رویگری‌ بازی كرده است.

***

برخی دكور‌هایی كه تداعی‌كننده خانه‌های شهر كوفه هستند، در حال حاضر به صورت كارگاه مورد استفاده قرار می‌گیرند. در یكی از این كارگاه‌ها محسن شاه ابراهیمی، طراح هنری سریال «مختارنامه» به همراه گروهش ساخت تزئینات جزئی دكور‌ها، لباس‌ها و سایر آكساسوار را بر عهده دارند.

شاه ابراهیمی در حالی كه به نحوه انبارداری وسایل انتقاد دارد، در عین حال به ایسنا می‌گوید: دكور یعنی ناماندنی. مهم آن است كه آن چه ساخته می‌شود ثبت شود. او نیز به مانند فتوحی‌نیا معتقد است ساخت دكور‌ها بر روی زمینی استیجاری كه به دلیل كمبود بودجه سازمان صدا و سیما اتفاق افتاد، باعث شد از ابتدا پایه‌ای غلط گذاشته شود.

طراح هنری سریال «مختار‌نامه» از دكور‌های شهر مكه به عنوان آخرین ساخت و ساز سریال «مختار نامه» نام می‌برد و می‌افزاید: ساخت دكور‌های كوفه به پایان رسیده بنابراین پوسته داخلی دكور‌های كوفه كاملا دست می‌خورد و با تغییر شكل دكور‌ها، شهر مداین و مكه بازسازی می‌شود.

***

مبحث چهره‌پردازی در سریال «مختار نامه» به دو بخش جلوه‌های ویژه گریم و طراحی گریم تقسیم می‌شود.

به گزارش ایسنا، اتاق جلوه‌های ویژه گریم، پر از ماسك‌های عجیب و غریبی است كه در عالم واقعیت چنین موجوداتی را نمی‌توان یافت. این ماسك‌ها كه توسط مسؤول جلوه‌های ویژه گریم، عبدالله اسكندری طراحی شده‌اند «رویا‌های مختار» را به تصویر می‌كشند.

كف اتاق جلوه‌های ویژه گریم نیز مجسمه‌ جنازه‌های متلاشی شده‌ای وجود دارد كه تا زمانی كه آن‌ها را لمس نكنی باورنخواهی كرد كه واقعی نیستند. از این جنازه‌ها برای استفاده در صحنه‌های مربوط به زندان كوفه استفاده شده است.

در اتاقی پشت اتاق جلوه‌های ویژه گریم، سرهای بریده به دیوار آویزان شده‌اند. با نگاه دقیق به این سر‌های بریده شده، بازیگرانی چون محمد خیری، فریبرز عرب‌نیا، مهدی فخیم‌زاده، حبیب دهقان نسب را می‌توان شناخت كه هر كدام یا در صحنه‌هایی پیش از این كشته شده‌اند یا قرار است پس از این كشته شوند.

در این اتاق هم‌چنین جنازه ایستاده مثیم تمار با بازی پرویز پورحسینی وجود دارد.

عبدالله اسكندری، درباره این ماسك‌های آویزان روی دیوار می‌گوید: آقای میر‌باقری دوست دارد، صحنه‌هایش طبیعی باشند. چرا كه معتقد است هر چه صحنه طبیعی‌تر باشد اثر مطلوب‌تری روی مخاطب می‌گذارد. بنابراین از ابتدا قرار شد كمتر به سراغ جلوه‌های ویژه كامپیوتری برویم و همه چیز ساخته شود.

وی ساخت ماسك‌ها و مجسمه‌های سریال «مختار‌نامه» كه به صورت آزمون و خطا انجام می‌پذیرد را تجربه‌ای مفید برای سینما و تلویزیون دانسته و می‌افزاید: برخی از این ماسك‌ها بر اساس تخیل درون قصه شكل گرفته و زائیده ذهن كارگردان هستند و برای برخی دیگر هم به نوشته‌های قدیمی و تابلو‌های قهوه‌خانه‌ای رجوع كردیم تا ببینیم برای مثال دیو در شاهنامه چگونه تصویر شده است یا مردم ما جن را چگونه می‌بینند.

***

طراحی گریم سریال «مختارنامه»، بخشی مجزا را به خود اختصاص داده كه مسؤولیت آن را مسعود ولدبیگی بر عهده دارد. در اتاق چهره‌پردازی عكس‌هایی از بازیگران سریال «مختار‌نامه» قبل و بعد از گریم به چشم می‌خورد كه به دیوار نصب شده‌اند.

مسعود ولدبیگی پس از اشاره به عكس‌های اتاق چهره‌پردازی می گوید: این عكس‌ها به ما كمك می‌كند كه بازیگر پس از ماه‌ها مجددا مقابل دوربین ظاهر شد و نتوانست راكوردش را حفظ كند، او را مانند روز اول گریم كنیم.

وی كه نمی‌توانست از تعداد دفعاتی كه هر كدام از بازیگران گریم شده‌اند، آمار دقیقی بدهد، در عین حال اعلام می‌كند: «مختار» به عنوان شخصیت اول، سه گریم متفاوت دارد و در مدت دو سال بیش از 100 تا 150 بار گریم شده‌ است.

ولد بیگی با بیان این كه برای چهره‌پردازی شخصیت‌های سریال «مختار‌نامه»، الگویی در دست نبوده است، خاطر نشان كرد: در چنین مواردی ذهن كار می‌كند و بعد از مشاوره با كارگردان افراد به گروه‌های مختلف تقسیم می‌شوند.

به گفته وی طراح گریم «مختار‌نامه»، داستان این مجموعه طی 16 سال تعریف می‌شود و گذشت این سال‌ها صرفا بر روی مختار به دلیل درگیری‌هایی كه داشته اثر گذاشته است و مابقی شخصیت‌ها به لحاظ گریم چندان تغییر نمی‌كنند.

***


در سریال «مختارنامه» بازیگران متعددی حضور دارند كه اغلب آنان مرد هستند. با این حال شهره لرستانی تنها بازیگری است كه همزمان دو نقش را بازی می‌كند. او در نقش زن كوفی دوستدار امام حسین (ع) و همچنین خواهر مختار ظاهر شده است.

در پلان روز پنج‌شنبه كه به جنگ‌های مختار اختصاص داشت هیچ بازیگر زنی دیده نمی‌شود و جعفر دهقان، حمید عطایی، عنایت شفیعی و كاظم هژیر آزاد و احمد علامه دهر تنها بازیگران مطرح صحنه بودند.

كاظم هژیر آزاد كه در سریال مختارنامه، نقش حاكم اهواز را بازی می‌كند، به گفته‌ی خودش پیش از این نسبت به این شخصیت آشنایی نداشته است.

او در عین حال می‌گوید: اطلاعات من به بازی در سریال‌های امام رضا (ع) و امام حسن (ع)، مطالعه كتاب 150 صفحه‌ای تاریخ اسلام نوشته جعفر شهیدی و بخش‌هایی از تاریخ طبری محدود می‌شود. بنابراین سعی كردم بیشتر این شخصیت را تخیل كنم و با خود می‌گویم این آدم كه حاكم اهواز است، می‌تواند اینطوری راه برود یا اینطوری نگاه كند.

وی ادامه می‌دهد: شخصیتی كه من نقش او را بازی می‌كنم در این سن و سال چند جنگ را از قادسیه به بعد گذارنده و عمری را صرف كرده تا حاكم اهواز شود و بخشی از ایران را به نفع اعراب محافظت كند. بنابراین بسیار زیرك و مدبر است و سعی می‌كند موقعیتش را حفظ كند.

عنایت شفیعی نیز كه نقش عربی با نام «ابن كامل» را در سریال مختارنامه بازی می‌كند درباره نقش خود به ایسنا می‌گوید: ابن كامل از یاران و دوستان قدیمی مختار است. مختار برای گرفتن انتقام خون دلیران كربلا، «كیان ایرانی» را به دنبال ابن كامل می‌فرستد و آنان با كمك هم در قیام مختار شركت می‌كنند و در نهایت شهید می‌شوند.

به گفته وی نقشی كه بر عهده‌اش سپرده‌اند، به لحاظ كمیتی چندان بالا نیست و بیشتر ارزش كیفی دارد. چراكه همان طور كه از نام این مجموعه برمی‌آید بخش اعظمی از داستان به شخصیت خود مختار می‌پردازد.

جعفر دهقان دیگر بازیگری است كه در جنگ‌های مختار حضور دارد. اما او به محض پاك كردن گریمش از احمدآباد مستوفی می رود و مجال صحبت نمی‌رسد.

***

برای فیلمبرداری سریال مختارنامه تا كنون حدود 1900 حلقه فیلم گرفته‌اند و كار به جایی رسیده كه الان فریم به فریم صحنه‌ها را ضبط می‌كنند. عظیم جوانروح، مدیریت فیلم‌برداری سریال مختار‌نامه را برعهده دارد كه در سریال «معصومیت از دست رفته» نیز با میرباقری همكاری داشته است. تصویربرداری سریال‌های سرنخ، مشق عشق و ملاصدرا و فیلم‌برداری قصه‌های مجید از دیگر كار‌های این فیلمبردار است. جوانروح كه از فیلم‌برداران بازنشسته صدا و سیماست حاضر به مصاحبه نیست. چرا كه معتقد است درباره یك كار باید پس از ساخت صحبت كرد.

***

تدوین سریال مختار‌نامه را نیز مهدی حسینی‌وند از خرداد ماه 84 آغاز كرده و هم‌چنان همزمان با فیلم‌برداری تدوین ابتدایی را انجام می‌دهد.

تهیه كنندگی سریال «مختار نامه» را محمود فلاح عهده‌دار است كه پیش از این تهیه سریال امام علی (ع) را از وی شاهد بوده‌ایم. او از اواسط كار به دلیل سكته مغزی بستری شد كه از آن پس كمتر سر صحنه آمد. اما به نظر می‌رسد پس از گذشت چند ماه حال وی بهتر شده است. به نحوی كه چهارشنبه،‌ 17 آبان ماه سر صحنه حاضر شده بود.

گروه سازنده سریال مختارنامه از اوایل آذرماه 85 به آبادان خواند رفت و 2 ماه آنها كار خواهند كرد. در این محل ساخت و ساز دكور در حد گسترده‌ای نیست و بیشتر دكور‌ها متحرك هستند. قرار است صحنه‌های ساحل فرات، جنگل‌ها و اردوگاه‌ نخیله در این محل فیلمبرداری شوند.

این اطلاعات را محمد باقر آشتیانی مدیر تولید سریال مختارنامه گفته و می‌افزاید: در حال حاضر روزانه 300 سیاهی لشگر داریم كه تعداد آنان در جنوب به 600 تن می‌رسد.

وی ادامه می‌دهد: گروه هر روز از ساعت 5 صبح در احمد‌آباد مستوفی حضور دارند و كار 9 صبح كلید می‌خورد و تا 4 ، 4 و نیم بعد از ظهر ادامه دارد.

به گفته آشتیانی روزانه حدود 2 دقیقه فیلم مفید گرفته می‌شود اما در صحنه‌هایی مانند جنگ‌های این رقم به حدود یك دقیقه می‌رسد.

مدیر برنامه‌ریزی سریال مختار‌نامه از سختی كار می‌گوید و اینكه حبیب دهقان در یكی از همین روزها به علت سنگینی كار بیهوش شده است.

***

داوود میرباقری نیز كه در تنگاتنگ كار دیگر تحمل طی مسافت طولانی را ندارد چند ماهی است در شهركی در اطراف احمد‌آباد مستوفی مستقر شده است.

او كه مدت‌هاست در سكوت خبری به سر می‌برد پس از ساعت‌ها حاضر به صحبت‌ نشد و پس از گوش‌دادن به پرسش‌های خبرنگاران ایسنا آن‌ها را نوشت تا در مجال درگیرهای سریال به آن‌ها پاسخ گوید.

منبع : خبرگزاری دانشجویان ایران – تهران ( ایسنا )


لینک :

داوود میرباقری قیام مختار ثقفی را به تصویر می كشد

«مختارنامه» دوباره جلوی دوربین رفت

همكاری «مختارنامه» با دیگر تولیدات سینمایی و تلویزیونی

"مختارنامه" به ورامین می‌رود