مدل دیلون و مک لین و انتخاب نرم افزار متن باز  (1)

موفقیت پدیده Open Source باعث برانگیخته شدن تلاش هایی به هدف انتشار محتوای باز و آزاد شده است . نظریه انتشار آزاد متن به این معناست که هر کسی می تواند از متون موجود استفاده کند، تغییر دهد و آن ها را آزادانه توزیع کند.  بدین طریق محتوا بهبود پیدا می کند و دانش آزادانه در دسترس عموم قرار می گیرد.

مدل های مختلفی برای سنجش وجود دارد که یکی از آن ها مدل سیستم های اطلاعاتی دیلون و مک لین است. دیلون و مکلین نام دو نفر است که مدلی را برای سنجش نرم افزار ارائه داده اند. مدل سیستم های اطلاعاتی دیلون و مک لین به عنوان یک چارچوب مفید برای اندازه گیری توانایی های سازمانی سیستم های اطلاعات استفاده شده است. مدل اصلی دیلون و مک لین شامل شش بعد اصلی موفقیت است که شامل موارد زیر است:
 کیفیت سیستم (کیفیت نرم افزار)
 کیفیت اطلاعات (کیفیت منبع کد)
 کیفیت خدمات (آنچه که انتظار می رود به بیان دیگر دریافت خدمات با کیفیت)
 تمایل به استفاده
 رضایت کاربر (فرآیند کشف سطح رضایت کاربر)
 مزایا (ارزیابی اقتصادی از نظر پول و هزینه مقرون به صرفه بودن)
در ابتدا شکلی برای نمایش این مدل قرار داده و سپس به توضیح تک تک ویژگی های می پردازیم.

زمانی که می خواهیم یک نرم افزار را مورد ارزیابی قرار دهیم باید آن را از جهات مختلف بررسی کنیم. در اولین گام بررسی کیفیت نرم افزار بسیار حائز اهمیت است. کیفیت به ویژگی های مطلوب نرم افزار متن باز اشاره دارد. از جمله ابعاد کیفیت می توان به دسترسی، قابلیت اطمینان، عملکرد، قابلیت استفاده و کاربردی بودن اشاره دارد.

منظور از دسترسی یک نرم افزار آن است که خدمات نرم افزار همواره ارائه شده و نسخه های جدید آن در زمان مشخص با قابلیت های جدید منتشر شود. قابلیت اطمینان در بین کاربران زمانی افزایش می یابد که در صورت بروز خطا باز هم از سوی کمپانی طراحی کننده مورد پشتیبانی واقع شود.

با افزایش حمایت و پشتیبانی، محبوبیت و بلوغ نرم افزار نیز در بین کاربران افزایش می یابد.

محبوبیت مربوط به کاربران مختلف نرم افزار است و کاتالوگ، کتاب راهنما، کتابچه راهنما، و وب سایت هایی است که در مورد نرم افزار نوشته شده است و به ویژگی های یک نرم افزار اشاره دارد. کارایی مهم ترین ویژگی است و نرم افزارهای متن باز باید حداکثر کارایی، سهولت نصب، پیکربندی و عملکرد در مدت زمان کوتاه را به کاربران ارائه کنند. به میزانی که افراد بتوانند کار با نرم افزار را یاد بگیرند و با استفاده از رابط کاربری تعیین شده با نرم افزار مربوطه ارتباط برقرار کنند، قابلیت استفاده از آن بالا می رود و به دنبال آن قابلیت کارکردی نرم افزار است که تا چه اندازه می تواند نیازهای کاربر را فراهم ساخته و خروجی مطابق با اهداف کاربر را در اختیارش قرار دهد.

دومین بعد از مدل دیلون و مک لین کیفیت اطلاعات یا به عبارتی کیفیت منبع کد است. بررسی کیفیت اطلاعات یک نرم افزار چهار شاخصه را در بردارد: نگهداری، قابلیت استفاده مجدداز نرم افزار، امکان تست نرم افزار، امنیت

وجود قابلیت اصلاح در نرم افزار میزان نگهداری آن را بالا می برد. هر چه ساختار کد برنامه حرفه ای تر باشد، توانایی سفارشی شدن نرم افزار با توجه به نیازهای کاربر افزایش می یابد. میزان گسترش پذیری یک نرم افزار، قابلیت استفاده مجدد از آن را فراهم می آورد.

ادغام نرم افزار با انواع دیگر برنامه ها و کاهش و افزایش کدهای برنامه سبب استفاده از برنامه مانند قبل خواهد شد. از جمله مزیت های نرم افزارهای متن باز آن است که می توان با انجام تست های مختلف خطاهای احتمالی را مورد بررسی قرار داد. تست نرم افزار امکان ایجاد نرم افزاری با کیفیت بهتر را فراهم می آورد.

اطلاعات و داده های کاربر در هر شرایطی نباید محرمانگی خود را از دست دهد. نرم افزارهای متن باز باید بتوانند سطحی از احراز هویت را برای کاربر فراهم کند. امنیت به صورت کلی شامل محرمانه بودن و تمامیت است. تمامیت به در دسترس بودن مکانیسم های کنترل برای اطمینان از درستی سیستم مربوط می شود.
امروزه تمامی موسسات و سازمان ها تلاش می كنند تا آموزش الكترونیك را در ساختارشان به كار گیرند. این تلاش با موانعی از قبیل هزینه، زمان، پشتیبانی و ... به تأخیر می افتد، لذا به كارگیری نرم افزارهای متن باز می تواند تا حدی بر استفاده ما از این فناوری كمك كند. در مطلب بعد به توضیح سایر معیارها خواهیم پرداخت.

ادامه دارد...

   

تهیه: سید خاموشی
خش آموزش الکترونیکی سایت تبیان