٦) جزء سیزدهم قرآن کریم، آیات ١ الی ١٣ سوره ی رعد
خورشید و ماه خدمتگزارند
علم نجوم، در قرآن كلیدهایى دارد كه شامل پیشرفتهترین اطلاعات این علم است. خداوند فرموده است كه آسمانها را بدون ستونهایى كه دیده شوند، آفریده است و دانشمندان معتقدند منظور از ستونهایى كه دیده نمىشوند، قدرت جاذبه و دافعه كرات است كه آنان را در جاى خود نگاه مىدارد. همچنین فرموده است: «خورشید و ماه را به خدمت درآورده.» و مىبینید كه اینها چه خدمتهایى به موجودات مىكنند: ایجاد شب و روز، تولید نور و انرژى، سرد و گرم كردن به موقع، ایجاد جزر و مد در دریاها و هزاران خدمت دیگر، كه بدون آنها زندگى امكانپذیر نیست. تمام این آفریدهها تا مدتى معین به فرمان خدا در جریان و خدمتگزارند و هر یك از آنان عمر معینى دارند. چون براى انسان زندگى بدون نور خورشید امكان ندارد، عمر خورشید هنگامى به پایان مىرسد كه قیامت برپا گردد. قرآن را بخوانیم و براى پى بردن به راز و رمزهاى آن مطالعه و تحقیق كنیم:
به نام خداوند بخشنده‌ی مهربان
الف، لام، میم، را، آن آیات كتاب است و آنچه از پروردگارت به سوى تو نازل شده، حق است؛ ولى بیشتر مردم ایمان نمىآورند. خدا كسى است كه آسمانها را بدون ستونهایى كه آنها را ببینید برافراشت. آنگاه به تدبیر جهان هستى پرداخت و خورشید و ماه را به خدمت درآورد. هر یك براى مدتى معین در حركتند. كار را تدبیر مىكند و آیات را به روشنى بیان مىكند. شاید به دیدار پروردگارتان یقین كنید.
آیات 1 و 2
نشانهها
خداوند مهربان، زمین را محل زندگى انسان قرار داد و براى رفع نیازهایش همه چیز در اختیارش گذاشت. كوهها، رودها، گیاهان، بارش باران، تابش خورشید، چرخش و گردش زمین براى بهرهبردارى همه نقاطش از نور خورشید و ایجاد شب و روز براى آرامش و كار و تلاش و...
خداوند یگانه، مردم را به اندیشه و تفكر دعوت مىكند و مىفرماید:
و اوست كسى كه زمین را گسترد و در آن كوهها و رودها قرار داد. و در آن، تمام میوهها را زوج قرار داد. شب را با روز مىپوشاند. به راستى در این، براى مردمى كه مىاندیشند، نشانههایى است.
آیه‌ی 3
گیاهان، نشانههاى آفریدگار
گیاهان، انواع و موارد استفاده‌ی گوناگونى دارند. اما تمام گیاهان از خاك تغذیه مىكنند و با آب آبیارى مىشوند و از خورشید نور و انرژى مىگیرند. خداوند مهربان، مردم را به تعقل و تفكر در این نشانهها دعوت مىفرماید:
و در زمین قطعاتى است كنار هم و باغهایى از انگورها و كشتزارها و درختان خرما، از یك ریشه و غیر یك ریشه كه با یك آب سیراب مىشوند؛ و ما میوههاى بعضى از آنها را بر بعضى دیگر برترى دادیم. به راستى در این براى مردمى كه مىاندیشند نشانههاست.
آیه‌ی 4
سخنان عجیب
پیامبر اكرم(ص) مردم را به یكتاپرستى دعوت مىفرمود و درباره‌ی روز قیامت و دوباره زنده شدن مردگان و رسیدگى به اعمالشان به آنان هشدار مىداد؛ اما كافران و مشركان سخنان او را باور نمىكردند و با تعجب مىپرسیدند: «چگونه ممكن است وقتى مُردیم و خاك شدیم دوباره زنده شویم؟» خداوند یگانه مىفرماید:
و اگر تعجب مىكنى، عجب سخنان آنان است: آیا وقتى خاك شدیم آیا به راستى در آفرینشى جدید خواهیم بود؟ آنان كسانى هستند كه به پروردگارشان كافر شدند و آنان در گردنهایشان زنجیرهاست و آنان اهل آتشند. همیشه در آن مىمانند.
آیه‌ی 5
عذاب مىخواهند
پیامبر اكرم(ص) مردم را از مجازات و عذاب الهى بیم مىداد و مجازات اقوام پیشین را یادآورى مىكرد، اما مشركان و كافران به جاى آن كه ایمان بیاورند و از خداوند رحمت و بخشایش بخواهند، با تمسخر به پیامبر(ص) مىگفتند: «این مجازات چه وقت است؟ آن را زودتر بیاور!» خداوندِ قهار مىفرماید:
و پیش از نیكى به عجله از تو عذاب مىخواهند و پیش از آنان بلاهاى عبرتانگیزى گذشته است، و به راستى پروردگارت نسبت به مردم بر ستمهایشان بخشنده است و به راستى پروردگارت سخت كیفر است.
آیه‌ی 6
معجزهاى دیگر بیاور
كافران، قرآن را معجزه نمىدانستند و از پیامبر(ص) مىخواستند معجزهاى مانند پیامبران پیشین یا معجزهاى طبق خواسته‌ی آنان بیاورد. خداوند مهربان به پیامبر(ص) فرمود وظیفه‌ی او فقط بیم دادن و هدایت كردن است:
و كسانى كه كافر شدهاند مىگویند: چرا نشانهاى از سوى پروردگارش بر او نازل نشده است. به راستى تو فقط هشدار دهندهاى و هر قومى هدایت كنندهاى دارد.
آیه‌ی 7
همه را مىداند
خداوند یگانه به همه چیز آگاه است. از راز دلها خبر دارد و نهان و آشكار برایش فرقى ندارد. او تنها كسى است كه مىداند جنین هر موجود باردارى چیست، و نه تنها از نر یا ماده بودن آن خبر دارد، بلكه از تمام خصوصیات و مشخصات آن آگاه است و فرموده است:
خدا آنچه را كه هر مادهاى حمل مىكند و آنچه را رحمها كم مىكنند و آنچه را زیاد مىكنند، مىداند و هر چیزى نزد او به اندازه است. او داناى نهان و آشكار است؛ بزرگِ بلند مرتبه است. كسى از شما سخن را پنهان كند و كسى كه آن را آشكار سازد و كسى كه خود را در شب پنهان كند یا در روز آشكارا حركت كند یكسان است.
آیات 8 الى 10
فرشتگان محافظ
در نهجالبلاغه از حضرت على(ع) نقل شده است كه: «با هر انسانى دو فرشته همراه است كه او را حفظ مىكنند؛ اما هنگامى كه مقدرات حتمى فرا رسد، او را رها مىكنند.» خداوند مهربان، فرموده كه براى هر انسانى تعقیبكنندگانى قرار داده است. تعقیبكنندگان همان فرشتگانى هستند كه مأمور مراقبت از انسان هستند. درست است كه فرشتگان انسان را از بعضى حوادث حفظ مىكنند، اما سرنوشت هر كس به عهده‌ی خودش است. سرنوشت هیچ قومى تا خودشان نخواهند تغییر نمىكند. اگر در نعمت و رفاه باشند، تا زمانى كه از نعمتها درست بهرهبردارى مىكنند و شكرگزار باشند، بهرهمند مىشوند، مگر آنكه خودشان ناسپاسى كنند و نعمتهاى خدا را تباه نمایند. همچنین، اگر گروهى گرفتار ظلم و بدبختى باشند تا زمانى كه خودشان با ظلم مبارزه نكنند و تلاش ننمایند كه بدبختى و مشكلات را از میان بردارند، گرفتار خواهند ماند. در قرآن مىخوانیم:
او تعقیبكنندگانى دارد كه به امر خدا از پیشِ رو و از پشت سر مراقبش هستند. به راستى كه خدا حال قومى را تغییر نمىدهد تا آنان حال خود را تغییر دهند و هنگامى كه خدا براى قومى بدى بخواهد، هیچ برگشتى ندارد و غیر از او براى آنان حمایت كنندهاى نیست.
آیه‌ی 11
رعد و برق
رعد و برقِ آسمان همیشه با ترس و امید همراه است. طبیعى است كه، آن صداى مهیب و آن برقِ وحشتناك انسان را مىترساند؛ اما آثارش امیدبخش است؛ زیرا برق حرارت فوقالعاده زیادى تولید مىكند كه مقدار زیادى از هواى اطراف را مىسوزاند؛ در نتیجه فشار هوا كم مىشود و در فشار كم ابرها مىبارند. قطرات باران كه با مقدار زیادى اكسیژن تركیب شدهاند، خاصیت میكروبكشى پیدا مىكنند و هوا و زمین را پاك مىسازند. دانشمندان گفتهاند بارانى كه بر اثر برق و حرارت شدید مىبارد هنگام تركیب با خاك، نوعى كود گیاهى تولید مىكند. اما یكى دیگر از آثار رعد و برق، تولید صاعقه است. صاعقه جرقههایى است كه بین زمین و ابر ایجاد مىشود و اغلب حوادث خطرناكى بهبار مىآورد. خداوند یگانه مىفرماید:
اوست كسى كه برق را براى بیم و امید به شما نشان مىدهد و ابرهاى سنگینبار پدید مىآورد. و رعد به ستایش او و فرشتگان از بیم او تسبیح مىگویند و صاعقهها را مىفرستد و هر كس را بخواهد به آن گرفتار مىكند. و آنان در مورد خدا مجادله مىكنند و او سخت كیفر است.
آیات 12 و 13
منبع: آشنایی با قرآن کریم برای نوجوانان
جزء سیزدهم قرآن کریم، آیات ١ الی ٤٣ سوره ی رعد
