کودکی بدون توپ و عروسک
اگر گذری به گذشته خود بیاندازیم، خاطرات بسیار زیبایی از دوران کودکی در ذهنمان مرور می شود که امروزه رنگ و بوی آن ها بسیار کم رنگ شده است. از این خاطرات شیرین و البته بسیار آموزنده می توان به بازی های پرتحرک و خلاقانه گذشته اشاره کرد. از جمله لی لی، هفت سنگ، قایم موشک بازی، منچ، مارو پله و چندین بازی دیگر که هر کس بر اساس رسم و عادات خانوده خود آن را به جا می آورد. این بازی ها علاوه بر این که حس هیجان و شادی فراوانی را به افراد منتقل می کرد، به صورت دسته جمعی با تعداد زیادی از افراد انجام می شد.
همین عامل باعث می شد افراد زیادی دور هم جمع شوند و ارتباطات آن ها گسترده تر و منسجم تر شود. اما امروزه شکل و حالت بازی ها با گذر زمان تغییر کرده و بازی ها معمولا به شکل انفرادی و با نرم افزارهای رایانه ای - اینترنتی و اپلیکیشن های تلفن های همراه اجرا می شود. یعنی همدم فرزند ما به جای یک انسان، ابزار و نرم افزار و ماشینی مصنوعی است که حتی در بسیاری از موارد قدرت تصمیم گیری و حل مسئله را از فرزند سلب می کند و راه شکل گیری خلاقیت را بر او می بندد.
الزاما حضور رایانه و اینترنت در خانه و محل های دیگر بد شمرده نمی شود اما در جایی ما با ضررهای بسیار آسیب زای آن روبرو می شویم که فرزند ما به شکل اعتیاد گونه ای با این تکنولوژی های جدید سرگرم می شود و زمان بسیاری را به بازی اختصاص دهد. مسلما نتیجه چنین رفتاری می تواند بر روی ابعاد مختلف زندگی فرزند ما مثل مدرسه و روابط اجتماعی او تأثیر بگذارد. بسیاری از والدین در این باره نگران اند و در پی راههای کاهش اعتیاد فرزندان با این نوع فناوری ها هستند. ما در این جا چند نکته را به والدین در جهت کمک به فرزندان ارائه می کنیم که با به کارگیری صحیح این روند رجوع فرزندان به سمت بازی های خشن کم تر شود.
بازی های سنتی را هم امتحان کنید
مهم ترین نکته تربیتی که والدین باید به آن توجه نشان دهند، گذاشتن وقت کافی و مناسب برای فرزندان است. امروزه به دلیل مشغله های ذهنی و کاری خانواده فرصت در کنار هم بودن و بازی و ورزش کردن اعضای خانه با یکدیگر بسیار کم رنگ شده است. وقتی فرزند می گوید پدر یا مادر مرا پارک ببر تا با هم والیبال بازی کنیم، متأسفانه یا حوصله چنین بازی های رانداشته یا او را به یک پارک بردن و بستنی دادن قانع می کنیم. بسیاری از والدین برای اینکه از جرو بحث کردن با فرزند خود راحت شوند، کامپیوتری را در اختیار او قرار داده و می گویند خودر ا با آن سرگرم کن. این رفتار پدر و مادر به فرزند می آموزند که از امروز همدم، همبازی، دوست و غم خوارو الگوی تو همین بازی های کامپیوتری است. به مرو کودک ما یاد می گیرد به جای پریدن و بازی کردن و فعالیت فیزیکی بهترین بازی نشستن پشت میز کامپیوتر و سرگرم کردن خود با آن است. پس نباید این موضوع دور از انتظار باشد که فرزند من رفتارهای پرخاشگرانه را از بازی های کامپیوتری استخراج کرده و همان را در زندگی شخصی خود اعمال کند.
گفتگو و تعامل با کودک فراموش نشود
یکی دیگر از نکته هایی که والدین می توانند برای کاهش ضررهای ناشی از استفاده بیش از حد کودکان از بازی های کامپیوتری اعمال کنند، گفتگو با فرزند است. با کودک خود بنشینید و در محیطی کاملا صمیمی و راحت درباره ضرر و زیان های این نوع برنامه ها صحبت کنید. حرفهای فرزندتان را بشنوید و برای نظرات او احترام قائل شوید. سریع در برابر ایده های او جبهه گیری نکنید. کاملا به حرف هایش گوش دهید و در نهایت به او بفهمانید که آسیب این نوع بازی ها بیش از سود آن است.
اگر می بینید که فرزندتان بیشتر تمایل به بازی های پرهیجان و خشونت آمیز دارد، او را تشویق کنید بازی هایی را امتحان کند که میزان خلاقیت و ابتکار عمل او را بالا ببرد. خوشبختانه امروزه بازی هایی در بازار ارائه می شود که زیر نظر روانشناسان قرار داشته و علاوه بر تعیین محدوده سنی به میزان خلاق بودن و آسیب زایی آن توجه نشان داده می شود. حتما در هنگام خرید به این نکات نیز توجه نشان دهید. حتی می توانید برای کودک تان بازی های خلاقانه تهیه کنید. بدین شکل کم کم رفتن او به پای کامپیوتر و بازی را کم رنگ تر می کنید. مثل خریدن یک مکعب رباتیک، پازل، جورچین یا حل یک جدول معمایی با اعداد ریاضی. این نوع بازی ها علاوه بر پرورش هوش و خلاقیت، رفتار معتاد گونه فرزندان نسبت به تکنولوژی را کاهش می دهد.
وقتی والدین معتادان تکنولوژی های جدید می شوند
در برخی خانواده ها مشاهده می شود علاوه بر فرزند، پدر یا مادر با شور و شوق فراوانی شروع به بازی کامپیوتری می کنند. در طول بازی حتی ابراز خوشحالی و شادمانی فراوانی دارند. در این نوع خانواده ها وضعیت الگوگیری بسیار شدیدتر است. پس نباید انتظار داشت تا وقتی که خود والدین با اشتیاق فراوان بازی می کنند، بچهشان تمایلی به بازی نشان ندهد. نه تنها بازی های کامپیوتری بلکه اعتیاد بیش از حد به موبایل و ورود به شبکه های اجتماعی نیز منعکس کننده همین پیام است.
وقتی فرزندی، والدین خود را مدام مشغول کار با موبایل هایشان می بیند نه همدمی دارد که با او صحبت کند و نه الگو برداری درستی از این مقوله به عمل می آورد. او نیز با خود می گوید پس حتما استفاده از این نوع تکنولوژی ها بد به نظر نمی رسد.
تقویت های رفتاری از مثبت تا منفی
یکی از مهم ترین و جوابگوترین روش تربیتی، تشویق فرزندان است. اوقاتی را که کودک، صرف مطالعه و ورزش می کند ارج بنهید و او را تشویق نمایید. به او بگویید از اینکه او را مشغول خواندن درس و مشق و کتاب می بینید بسیار خوشحالید. حتی برای تشویق، او را به بازدید از یک موزه یا حیات وحش ببرید. بدین شکل کودک یاد می گیرد رفتار صحیح او از نظر والدین و جامعه چیست و کم کم آن را تکرار می نماید. در مقابل برای اوقاتی که کودک شدیدا به سمت بازی های کامپیوتری روی می آورد، تقویت های منفی در نظر بگیرید. شما می توانید در چنین شرایطی به او بی اعتنایی کرده و به خواسته های او به صورت مقطعی توجه نشان دهید.
در اجرای برنامه ها قاطعیت داشته باشید
در نهایت داشتن یک برنامه ریزی دقیق، کاملا روشن و واضح به کودک نشان می دهد بازی و مطالعه او باید طی زمان های خاصی صورت بگیرد. این طور نباشد که کودک تا مدت ها پشت میز کامپیوتر بنشیند و هر وقت که تمایل داشت به درس های خود نگاهی بیندازد. این زمان ها را کاملا برای او مشخص کنید و بر روی دیوار اتاق اش نصب نمایید. حتی شما می توانید برای پیشرفت برنامه و تخطی نکردن او از قوانین تعیین شده جایزه در نظر بگیرید. یادمان باشد این برنامه را با قاطعیت کامل نوشته و بر سر اجرا کردن آن حتما پایبند باشید.
شکوفه شیبانی
بخش خانواده ایرانی تبیان
مطالب مرتبط:
بیمه ی تضمینی برای فرزند شما
من می گم : الف، تو نگو: الف!
دوست و صمیمی با فرزند!
پدر،مادرهای بی رحم!
آموزش عشق و نفرت!
