موسسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان

شناخت انسان، راهى است به شناخت خدا، و در حقيقت راه خداشناسى از انسان شناسى عبور مى كند و در اين مورد به برخى از نصوص اسلامى اشاره مى كنيم.قرآن مجيد پيوند انسان را با مقام ربوبى آنچنان محكم و استوار مى انديشد كه غفلت از خدا را مايه غفلت از خود انسان مى داند و براى نخستين بار قرآن از اين مطلب پرده برداشته است.

آيا تقيّه دليل قرآنى دارد؟ فرق تقيّه با نفاق چيست؟ منافق كسى است كه زبان و قلبش دو تا باشد و بر اين اساس درباره تقيّه چنين توهم شده كه شاخه اى از نفاق است. ما خواهيم گفت نه، بين تقيّه و نفاق از نسب أربعه، تباين است.

فتوا دادن فقيه بدون استمداد از كلام و به عبارت ديگر استنباط احكام بدون استفاده ازعلم كلام امكان پذير نيست. مبانى و پايه هاى فقه متعدد است و يكى از آن ها علم كلام است.

عرفى شدن دين يا فقه، نخستين بار در غرب و نسبت به دين مسيحيت مطرح شد. پس از انقلاب اسلامى، اين بحث درباره اسلام به ميان آمد و عده اى اين فكر را دنبال كردند كه چگونه مى توان فقه يا دين را عرفى كرد؟

تمدن ماشينى غرب،و قدرت فزاينده «تكنيك» چشم ها را خيره و عقل هاى ظاهربين را، مبهوت ساخت، ونسل معاصر را بر آن داشت كه به زندگى نياكان خود با ديده تمسخر بنگرد و آنان را بيچارگانى بينديشد كه چشم وگوش بسته در جهان زيستند و رفتند؛ حال در این میان از نظر قرآن «انسان» داراى چه جايگاه و ارزشی است؟

بحث قضاء وقدر از مسائل ديرينه‎اي است كه همواره بشر در قديم‎الايام در تمام تمدن‎ها به صورت يك مسئله شاخص و بارز با آن روبه‎رو بوده است. پس از ظهور اسلام در همان قرن اوّل هجري، در ميان متكلمين اسلامي و حكماء بحث و گفت‌وگو در اين مسئله رواج داشته است كه از آن زمان تا به حال، عقايد و آراء متفاوت و متضادي در اين زمينه ارائه شده است.

ورود دانشمندان در رشته هاي مختلف علمي از ساير بلاد به محيط جامعه اسلامي نيز در رويكرد جامعه عصر امام رضا ـ عليه السّلام ـ به توسعه علمي كمك كرد. محافل علمي كه توسط اين دانشمندان برگزار مي شد و اصل حضور آنها در محيط جامعه اسلامي، خود موجب تشويق و ترغيب اهل علم به روي آوري جدي تر به علوم و توليد علم گرديد.

کدام احکام مشروط به مسلمانی است‌؟ بسیاری از واجبات و محرمات در فقه اسلامی مربوط به عموم مسلمانان است و هر کس مسلمان باشد، مشمول این احکام الهی است. در این موارد «تشیع» شرط حکم نیست و حکم شامل همه مسلمین است: ....

یکی از اعمال شرعی در دین مبین اسلام زکات است. زکات که بر دو نوع است یکی زکات مال و دیگری زکات فطره بر هر كس بالغ ، عاقل و آزاد با شرایطی که در کتابهای فقهی و رساله های توضیح المسائل بیان شده واجب است.

آن چه از سخن و سيره پيامبراعظم (صلى الله عليه وآله) در مورد اهميت حمايت از حقوق حيوانات می آید، جلوه اى از رحمت و عطوفت او، حتى به حيوانات است. از اين مجمل، مفصل بخوانيم كه ارزش انسان از نظر او چه گونه است! و اين ها نشان مى دهد كه اتهام خشونت به آن حضرت، اتهامى كاملا بى اساس است.

نگاه اجمالی به تاریخ و عمومیت وجود پوشش در ادوار تاریخ ایران و جهان، نشان می‎دهد حجاب، یک پدیده طبیعی برای زن بوده است؛ اما چرا در زمانه کنونی، مسئله می‎شود؟

ما پول‌های خود را در بانک به عنوان امانت می‌گذاریم، البته ‌نه امانتِ «بشخصه» تا دست بانک بسته بشود، بلکه «بمالیته» وقتی مالتیش امانت شد، بانک می‌تواند در آن تصرف کند.

یکی از تفاوت‌های اصلی تمدن اسلامی با تمدن غربی این است که تمدن اسلامی مبتنی بر حیات ذکر است، اما تمدن غربی مبتنی بر حیات نسیان و غفلت است و یکی از مهم‌ترین عناصر آن غفلت از یوم القیامة و موت و ذکر حیات آخرت است.

یکی از تفاوت‌های اصلی تمدن اسلامی با تمدن غربی این است که تمدن اسلامی مبتنی بر حیات ذکر است، اما تمدن غربی مبتنی بر حیات نسیان و غفلت است و یکی از مهم‌ترین عناصر آن غفلت از یوم القیامة و موت و ذکر حیات آخرت است.

یکی از ویژگی‌های اساسی عقد مضاربه اشاعه طرفین در سود و زیان حاصل از فعالیت تجاری است، به نحوی که هر کدام از آنها به نسبتی که در ابتدای عقد بر آن توافق می‌کنند، در سود به دست آمده شریک باشند و عامل به عنوان امین مالک تمام تلاش خویش را به کار ببندد تا سرمایه وی را در عملیاتی سودآور به کار گیرد.

آیت الله اعرافی در بیست و چهارمین جلسه درس خارج فقه تربیت گفت: اصل دیگر در تعلیم و تربیت، اصل رعایت تفاوت‌ها است که به اقسامی تقسیم می‌شود، قاعده کلی این است که تفاوت‌های اشخاص و یا گروه‌های مورد تعلیم و تربیت، در تنظیم تعلیم و تربیت و برنامه و نظام تعلیم و تربیت، باید مدنظر باشد.

در این نوشتار می‌کوشیم با محور قرار دادن مفهوم جهاد ابتدایی، پاسخ این پرسش را بیابیم که فقه شیعه اصالت را با صلح می‌داند یا جنگ؟

اگر شناختن اعلم مشكل باشد به احتياط واجب بايد از كسى تقليد كند كه گمان به اعلم بودن او دارد؛ بلكه اگر احتمال ضعيفى هم بدهد كه كسى اعلم است و بداند ديگرى از او اعلم نيست، به احتياط واجب بايد از او تقليد نمايد و اگر چند نفر در نظر او اعلم از ديگران و با يكديگر مساوى باشند بايد از يكى از آنان تقليد كند.

تاریخ علم اصول دانشی است که به شکل گیری و سیر تحول و تکامل علم اصول فقه می پردازد. دانش اصول در آغاز به صورت یک سری قواعد کلی فهم قرآن و حدیث از سوی امامان شیعه به خصوص امام باقر(ع) و امام صادق(ع) مطرح شد و توسط شاگردان توسعه یافت، برخی از شاگردان مانند هشام بن حکم، رساله هایی در این دانش تألیف نمودند.

در نقطه مقابل استحباب تسرع و سرعت و شتاب در انجام فعالیت‌های خیر، یک قاعده معکوس و مضاد هم دارد و آن قاعده حرمت مسارعه به اثم و گناه و کارهای ناشایست است، از این طرف استحباب شتاب به خوبی‌هاست و سرعت‌گیری در انجام کارهای خیر و نیک است، در نقطه مقابل آن، حرمت شتاب در کارهای ناشایست و معاصی است.