طبس، شهر باغ‌های انار
قلعه‌های ساسانی و اسماعیلی، دره‌ای مهیب و تماشایی، باغی که به‌حق، نامش گلشن است و سدی چند صدساله، تنها بخشی از دیدنی‌های طبس به‌شمار می‌روند.
ارگی از زمانه ساسانی
اگر علاقه‌مند دیدنی‌های تاریخی در خود شهر هستید، ارگ طبس را از دست ندهید. با ورود به آن، خرابه‌های ارگی که از دوران ساسانی تا بسیار بعدها مورد استفاده بوده است را می‌بینید.
حوض‌ها و طاقی‌های آجرچین و دیوارها که پر از یادگاری کنده‌های مردم همین ایران‌زمین بوده و در میان حوضی، سنگی مرمرین که پیداست در روزگاری بس دور، فواره‌ای بوده است. دو، سه زیرزمین هم هست که می‌توانید داخلشان را ببینید.
باغ نارنج و پلیکان‌ها
حتماً سری هم به باغ گلشن بزنید. ساختمان سردر آن، حجره‌هایی دیدنی و البته سقفی برای اقامت فراهم کرده‌اند. در باغ گلشن، همان حسی هست که در همه باغ‌های ایرانی، آدم را فرامی‌گیرد. شاید به خاطر سروهاست یا شاید به خاطر آنچه در شعر حافظ و در هر چه ایران‌زمین راستین است می‌ماند. در باغ گلشن می‌توانید از میان سروهای بیش از ۵۰۰ ساله و عناب و زیتون و اکالیپتوس و توت و نارنج و هزار درخت دیگر و از کنار آب‌نماهایی زیبا قدم بزنید، عقاب‌های بلندپروازی که در قفس نگاه داشته‌اند را ببینید و سری هم به پلیکان‌ها که نماد شهر طبس هستند بزنید.
سدها و بناهای چند صدساله
طبس، دیدنی‌های بسیار دیگری هم دارد از جمله طاق شاه عباسی نزدیک خرو، سد کریت که صدها سال قدمت دارد، قلعه اسماعیلی نزدیک خروان و دره شگفت‌انگیز کال جنی. طاق در مسیر گردشگری روستای خرو و در فاصله ۲۷ کیلومتری شهر طبس در نزدیکی چشمه آب گرم مرتضی علی قرار دارد. بالاتر از این چشمه، دره محصور و تنگ شده‌ای وجود دارد که در آن سد (طاق) شاه عباسی بنا شده و بسیار دیدنی است.
طاق دارای سنگ‌نگاره‌هایی چون نقوش بزکوهی، نماد درخواست فراوانی آب، زایندگی و فراوانی نعمت است. این نقوش، بر گوشه گوشه این طاق ترسیم شده است. این‌ها نمادی از ایزدان و فرشتگانی هستند که برای نگهبانی آب و افزایش و فراوانی نعمت بر دیواره‌های طاق حک شده‌اند. قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین سد قوسی جهان با ارتفاع ۶۰ متر ارتفاع، بلندترین سد در جهان برای مدت ۵۵۰ سال بوده است و نکته جالب‌تر اینکه این سد با عرض تاج ۱ متر، هنوز هم مغرورانه عنوان نازک‌ترین سد جهان را با خود دارد.
دره پیچاپیچ جن‌ها
کال، اصطلاحی است که به دره یا مسیر ایجاد شده به‌وسیله سیلاب‌ها و جریان آب اطلاق می‌شود. کال جنی یا دره جن‌ها، دره‌ای است که در شمال طبس و در اطراف روستای ازمیغان و در امتداد خروجی قناتی که در نزدیکی آن قرار دارد واقع شده و 35 کیلومتر با شهرستان طبس فاصله دارد. دره‌ای زیبا و حیرت‌انگیز که بومیان قدیمی آن را دره جن‌ها نامیده‌اند و آن را خوف‌انگیز و محل زندگی ارواح و جن‌ها می‌دانستند.
دارای دیواره‌های بلند و پرشیب است که وارد شدن به آن می‌تواند خطراتی به همراه داشته باشد. وجود تونل‌ها و خانه‌هایی به‌نام خانه گبرها در دل دیواره‌ها که برای سکنای زرتشتیان زمان خود ساخته شده است، از دیگر جذابیت‌های این دره است. مسیر دسترسی به این حفره‌ها بسیار دشوار است. در مسیر این حفره‌ها، تونل‌هایی دیده می‌شود که احتمالاً راه‌های ارتباطی آن‌ها با هم بوده است.
سرزمین قلعه‌های اسماعیلی
طبس، قلب سرزمین قهستان است. سرزمین بسیار قلاع اسماعیلی که گرچه تاراج و زلزله را پشت سر گذاشته‌اند، اما امروزه با سرعتی ناباورانه ویران می‌شوند. یکی از دیدنی‌های آن را می‌توانید در خروان ببینید.
اگر به تماشا و گم‌گشتگی در قلعه‌های شگفت‌انگیز علاقه دارید، روستایی هم در شمال طبس است به نام پیرحاجات. نام روستا از بقعه‌ای به همین نام آمده که بنایش به دوره‌های متأخر بازمی‌گردد، اما چسبیده به روستا که درختی قدیمی و چشمه‌ای از آب خنک و زلال هم در آن هست، قلعه‌ای است که می‌توانید ساعت‌ها در آن بچرخید. در پیچاپیچ راه‌های آن گم شوید و پیدا شوید و به تماشای تنورها و آغل‌های قدیمی پرداخته و وقت بگذرانید و نیز بر لبه پرتگاه‌های نگهبانی دیرینه آن توقف کنید.
اتاقی که امروزه آغلی شده، زمانی شاید در طاقچه‌هایش گُلی گذاشته بودند. شاید در این دالان‌های تو در تو، تصویر مردی ستبر، انتظار زنی را می‌ساخته سال‌ها و همین‌جا شاید مردی برای کودکی، معنای پدری که از جنگی بازگشته را متصور می‌کرده است. مگر می‌توان سیر شد از این همه قصه که در این‌همه هزارتو جا مانده است و باز در پیچاپیچ قلعه گم نشد؟ گنجی از گِل که با سرعتی عجیب رو به ویرانی است: کافی است بر گِلی که نمی‌دانی پا بگذاری و سقفی دیرینه فرو بریزد و…
چگونه برویم؟
برای رفتن به طبس، هر سه گزینه جاده‌ای، ریلی و هوایی را در اختیار دارید که به‌سادگی می‌توانید اطلاعات آن را از روی نقشه یا اینترنت به دست آورید.
