توان دشمن را تحقیر كنید
یهود همیشه ذلیل است. گرچه گاهى سرنخ تبلیغات و اقتصاد و سیاست را به دست مى گیرد، امّا از نظر كرامت و عزّت و محبوبیّت و امنیّت، بدترین جایگاه را دارد.
لَن یَضُرُّوكُمْ إِلاَّ أَذًى وَإِن یُقَاتِلُوكُمْ یُوَلُّوكُمُ الأَدُبَارَ ثُمَّ لاَ یُنصَرُونَ (آل عمران ـ 111)
آنها (اهل كتاب) جز آزارى اندك، هرگز به شما زیانى نخواهند رسانید و اگر با شما بجنگند، به شما پشت كرده و بگریزند، آن گاه هیچ یارى نشوند.
پیام های آیه:
1ـ روحیّهها را باید تقویت كرد. «لَنْ یَضُرُّوكُمْ»
2ـ مسلمانان، در سایهى ایمان بیمه هستند. «لَنْ یَضُرُّوكُمْ»
3ـ مخالفین شما براى نابودى شما تلاش مى كنند، لكن تنها به گوشهاى از اهداف ایذایى خود مى رسند. «إِلَّا أَذىً»
4ـ كسى كه ایمان ندارد، روحیّهى مقاومت ندارد. «یُوَلُّوكُمُ الْأَدْبارَ»
5ـ قرآن، فرار و ضعف اهل كتاب در برابر مسلمانان را پیشگویى مى كند. «إِنْ یُقاتِلُوكُمْ یُوَلُّوكُمُ»
6ـ كسانى پیروز مى شوند و دشمن را فرارى مى دهند كه در ایمان و امر به معروف ثابت قدم باشند. «كُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ»، «وَ إِنْ یُقاتِلُوكُمْ یُوَلُّوكُمُ الْأَدْبارَ»
7ـ فسق، زمینهى ضعف در جبهههاى جنگ است. «أَكْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ»، «وَ إِنْ یُقاتِلُوكُمْ یُوَلُّوكُمُ الْأَدْبارَ»
8ـ توان دشمن را تحقیر كنید. «وَ إِنْ یُقاتِلُوكُمْ یُوَلُّوكُمُ الْأَدْبارَ»
ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ أَیْنَ مَا ثُقِفُواْ إِلاَّ بِحَبْلٍ مِّنْ اللّهِ وَحَبْلٍ مِّنَ النَّاسِ وَبَآوُوا بِغَضَبٍ مِّنَ اللّهِ وَضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الْمَسْكَنَةُ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُواْ یَكْفُرُونَ بِآیَاتِ اللّهِ وَیَقْتُلُونَ الأَنبِیَاءَ بِغَیْرِ حَقٍّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوا وَّكَانُواْ یَعْتَدُونَ (آل عمران ـ 112)
(دشمنان شما به قدرى ترسو و زبون هستند كه) هر كجا یافت شوند، مُهر ذلّت بر آنها خورده است، مگر آنكه به ریسمان (امان) الهى چنگ زنند (و از انحراف و فسق دست برداشته، ایمان آورند) و با مردم پیوندى برقرار كنند. آنها گرفتار خشم خدا گشتند و مُهر بیچارگى بر آنها زده شد. این به خاطر آن بود كه به آیات خدا كفر مى ورزیدند و پیامبران را به ناحق مى كشتند. این بدان سبب بود كه عصیان ورزیده و تجاوز مى كردند.
و اینكه در آیات فوق خواندیم" ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ"" مهر ذلت بر آنها زده شده است" یك حكم تشریعى نیست آن چنان كه بعضى از مفسران گفتهاند، بلكه یك فرمان تكوینى و حكم قاطع تاریخ است، كه هر قومى غرق در گناه شوند، و تعدى به حقوق دیگران جزو برنامه آنها باشد، و در از بین بردن رهبران نجات بشریت كوشش داشته باشند، داراى چنین سرنوشتى خواهند بود، مگر اینكه در وضع خود تجدید نظر كنند، و از این راه بازگردند
پیام های آیه:
1ـ نتیجهى كفر و پیامبر كشى، ذلّت و مسكنت است. «ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ»
2ـ یهود همیشه ذلیل است. گرچه گاهى سرنخ تبلیغات و اقتصاد و سیاست را به دست مى گیرد، امّا از نظر كرامت و عزّت و محبوبیّت و امنیّت، بدترین جایگاه را دارد. (مثل افراد دزد و چاقوكشى كه ایجاد دلهره كرده و درآمدهاى كلانى به دست مى آورند، ولى هرگز از جایگاه والایى برخوردار نیستند.) «ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ»
3ـ روحیّهى مومنان را با بیان وضع نكبت بار مخالفان تقویت كنید. «ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ»
4ـ رمز عزّت دو چیز است: ایمانى از درون به قدرت الهى، ارتباطات حسنهاى از بیرون با امّتها و ملّتها. «بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ»
5ـ راه نجات یهود، یا ایمان آوردن به اسلام است «بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ» یا عقد قرارداد با مسلمانان. «حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ» 6ـ عقیده، در عمل اثر دارد. «ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كانُوا یَكْفُرُونَ»
7ـ براى قوم یهود انبیاى متعدّدى آمدند. «النبیین»
تفسیر اجمالی دو آیه:
آیه 111 به مسلمانانى كه از طرف قوم كافر خود تحت فشار قرار گرفته بودند و آنها را به خاطر پذیرفتن اسلام نكوهش و احیاناً تهدید مى كردند بشارت مى دهد كه مخالفان هرگز نمى توانند زیانى به آنان برسانند، و زیان آنها بسیار جزئى و كم اثر خواهد بود، و از بدگویى زبانى و مانند آن تجاوز نمى كند.
این دو آیه در حقیقت متضمن چند پیشگویى و بشارت مهم به مسلمانان است كه همه آنها در زمان پیامبر اكرم عملى گردید:
1- اهل كتاب هیچ گاه نمى توانند ضرر مهمى به مسلمانان برسانند، و زیان هاى آنها جزئى و زودگذر و دیر پاى است.
2- هرگاه در جنگ با آنها روبرو شوند سرانجام شكست خواهند خورد و پیروزى نهایى از آن مسلمانان است و كسى به حمایت از آنان بر نخواهد خاست.
3- آنها هیچ گاه روى پاى خود نمىایستند، و همواره ذلیل و بیچاره خواهند بود، مگر اینكه در برنامه خود تجدید نظر كنند و راه خدا پیش گیرند یا به دیگران متوسل شوند و موقتاً از نیروى آنها استفاده كنند.
طولى نكشید كه این سه وعده و بشارت آسمانى در زمان خود پیامبر اسلام صلی الله و علیه وآله تحقق یافت، و مخصوصاً یهود حجاز (بنى قریظه و بنى نضیر و بنى قینقاع و یهود خیبر و بنى المصطلق) پس از تحریكات فراوان بر ضد اسلام، در میدان هاى مختلف جنگ با آنها روبرو شدند، و سرانجام همگى شكست خورده و متوارى گشتند.
بحث لغوی:
اذى: آزار. ناپسند این كلمه اسم و مصدر هر دو آمده است.
یولوكم: یعنى بر مى گردانند. از تولیة كه یكى از معانى آن برگرداندن است.
الادبار: پشتها. مفرد آن دبر (بر وزن شتر) به معنى پشت است مقابل رو.
ضربت: ضرب در اصل به معنى زدن است، به معنى حتمى شدن نیز به كار رود مراد از آن در اینجا حتمى شدن است.
"ثقفوا" در اصل از ماده "ثقف" (بر وزن سقف) و "ثقافت" به معنى یافتن چیزى با مهارت است، و به هر چیزى كه انسان با دقت و مهارت به آن دست یابد گفته مى شود.
"باءوا" در اصل به معنى "مراجعت كردند، و منزل گرفتند" مى باشد، و در اینجا كنایه از استحقاق پیدا كردن است.
"مسكنت" به معنى بیچارگى است، مخصوصاً بیچارگى شدید كه راه نجات از آن مشكل باشد، و در اصل از ماده "سكونت" گرفته شده زیرا افراد مسكین كسانى هستند كه بر اثر ضعف و نیاز قادر بر حركت و جنبشى از خود نمى باشند.
تشابه آیات:
در جمله (ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ أَیْنَ ما ثُقِفُوا) قرآن مجید مى گوید آنها در هر كجا یافت شوند مهر ذلت بر پیشانى آنها زده شده است! گرچه در آیات فوق تصریحى به نام یهود نشده اما با قرائنى كه در آیه و آیات سابق است و همچنین به قرینه آیهاى كه در سوره بقره آیه 61 وارد شده و مشابه این آیه است و در آن تصریح به نام یهود گردیده، استفاده مى شود كه این جمله در اینجا نیز درباره یهود است.
البته در روایات هم آمده که، این آیه در مورد قوم یهود است كه به جهت نافرمانى حكم خدا و پیامبران، دچار غضب الهى گردیده و مُهر ذلّت و مسكنت بر آنان زده شد.
و اینكه در آیات فوق خواندیم" ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ"" مهر ذلت بر آنها زده شده است" یك حكم تشریعى نیست آن چنان كه بعضى از مفسران گفتهاند، بلكه یك فرمان تكوینى و حكم قاطع تاریخ است، كه هر قومى غرق در گناه شوند، و تعدى به حقوق دیگران جزو برنامه آنها باشد، و در از بین بردن رهبران نجات بشریت كوشش داشته باشند، داراى چنین سرنوشتى خواهند بود، مگر اینكه در وضع خود تجدید نظر كنند، و از این راه بازگردند
از جمله گناهان آنان كشتن پیامبران بوده است كه طبق روایات، مراد از آن، كشتن با شمشیر نیست، بلكه افشاى اخبار و اسرار آنان بوده كه موجب سلطهى قدرت هاى ستمگر و قتل آنان مى گردیده است. (كافى، ج 2، ص 371)
سرنوشت خطرناك یهود
تاریخ پر ماجراى یهود، آنچه را در آیات فوق گفته شد، كاملا تایید مى كند، وضع كنونى آنها نیز گواه بر این حقیقت است، و اینكه در آیات فوق خواندیم" ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ"" مهر ذلت بر آنها زده شده است" یك حكم تشریعى نیست آن چنان كه بعضى از مفسران گفتهاند، بلكه یك فرمان تكوینى و حكم قاطع تاریخ است، كه هر قومى غرق در گناه شوند، و تعدى به حقوق دیگران جزو برنامه آنها باشد، و در از بین بردن رهبران نجات بشریت كوشش داشته باشند، داراى چنین سرنوشتى خواهند بود، مگر اینكه در وضع خود تجدید نظر كنند، و از این راه بازگردند و یا با وابستگىهایى كه به دیگران پیدا مى كنند چند روزى به حیات خود، ادامه دهند.
حوادثى كه این روزها در كشورهاى اسلامى مى گذرد، و موضع- گیرى خاص صهیونیسم در برابر مسلمین و قرار گرفتن آنها در زیر چتر حمایت دیگران و عوامل گوناگونى كه موجودیت آنها را تهدید مى كند، همگى شاهد گویاى واقعیتى است كه از این آیات استفاده مى شود. شاید تجربیات تلخ گذشته، و حوادثى كه اخیراً مسیر تاریخ آنها را عوض كرده سبب شود كه در برنامه هاى دیرین خود تجدید نظر كنند، و از در صلح و دوستى با اقوام دیگر درآیند، و زندگى مسالمت آمیزى با دیگران بر اساس احترام به حقوق آنها، و رفع تجاوز از آنان داشته باشند.
منابع:
تفسیر نور، ج 2
تفسیر نمونه، ج 3
كافى، ج 2
تفسیر احسن الحدیث، ج 2
مطالب مرتبط:
با این شرط خدا هرکس را بخواهد یاری می کند
ارزش عمل به رساندن آن به مقصد است!
