سوره ی آل عمران - آیات 98 الی 105
مراقب حیله‌ی دشمنان باشید
روزى یكى از یهودیان به نام «شاس بن قیس» كه پیرمردى تاریك دل و در كفر و دشمنى با اسلام كمنظیر بود، از كنار اجتماع مسلمانان مىگذشت. متوجه شد جمعى از طایفه‌ی اوس و خزرج، اختلافات گذشته را كنار گذاشته و در نهایت صفا و صمیمیت گرد هم نشستهاند.
از دیدن این صحنه بسیار ناراحت شد. با خود گفت: اگر اینان به همین ترتیب پیش بروند، دین یهود به كلى در خطر خواهد افتاد. نقشهاى به نظرش رسید. به یكى از جوانان یهودى دستور داد كه به جمع آنان بپیوندد و حوادث جنگهاى گذشته را به یادشان آورد و خاطره‌ی آن حوادث را زنده كند. این نقشه با مهارت زیادى اجرا شد و بعضى از مسلمانان با شنیدن این خاطرات برآشفتند و حتى بعضى از آنان، یكدیگر را به تكرار آن صحنهها تهدید كردند. چیزى نمانده بود كه آتش خاموش شده، بار دیگر شعلهور شود.
خبر به پیامبر(ص) رسید و آن حضرت فوراً با عدهاى از مهاجرین به سراغ آنان رفت و با سخنان آرامشبخش خویش آنان را از حیله‌ی دشمنان آگاه ساخت. مسلمانان وقتى دانستند كه این ماجرا از نقشههاى دشمنان اسلام بوده است؛ سلاحها را بر زمین گذاشتند، دست در گردن هم افكندند و از هم عذرخواهى كردند.
خداوند مهربان، در قرآن، هم یهودیان را سرزنش مىكند و هم به مسلمانان هشدار مىدهد كه مراقب حیله‌ی دشمنان باشند:
بگو: اى اهل كتاب، چرا به آیات خدا كفر مىورزید با آن كه خدا گواه بر اعمال شماست. بگو: اى اهل كتاب، چرا كسانى را كه ایمان آوردهاند، از راه خدا بازمىدارید و آن راه را منحرف مىخواهید در حالى كه خودتان گواه هستید؟ و خداوند از آنچه مىكنید غافل نیست.
اى كسانى كه ایمان آوردهاید، اگر از گروهى از اهل كتاب، اطاعت كنید، شما را بعد از ایمان به كفر بازمىگردانند. و چگونه كافر مىشوید در حالى كه آیات خدا بر شما خوانده مىشود و پیامر او در میان شماست؟ و هر كس به خدا پناه بَرَد، به راه راست هدایت یافته است.
آیات 98 الى 101
به لطف او برادر شدید
در دوران جاهلیت، دو قبیله‌ی بزرگ در مدینه زندگى مىكردند به نامهاى «اوس» و «خزرج». بیش از صد سال بود كه این دو قبیله با یكدیگر اختلاف، جنگ و خونریزى داشتند. پس از آن كه پیامبر اكرم(ص) به مدینه مهاجرت كرد، این دو قبیله، اسلام را پذیرفتند و در سایه‌ی اسلام، اختلافات دیرینه را كنار گذاشتند و با یكدیگر مهربان شدند. اما گاه و بىگاه، آتش این اختلافات شعلهور مىشد و آنان با یكدیگر درگیر مىشدند.
روزى دو نفر از قبیله‌ی اوس و خزرج، از افتخاراتشان بعد از اسلام صحبت مىكردند و هر یك از آن دو، قبیله‌ی خود را برتر از دیگرى مىشمرد. ناگهان گفتوگوى آنان شدت گرفت. افراد دو قبیله رو در روى یكدیگر قرار گرفتند و دست به اسلحه بردند. پیامبر اكرم(ص) از ماجرا با خبر شد. نزد آنان رفت و بار دیگر صلح را بین آنان برقرار كرد. خداوند یگانه، آنان و تمام مسلمانان را به وحدت و مهربانى با یكدیگر دعوت مىفرماید:
اى كسانى كه ایمان آوردهاید، از خدا بترسید آنچنان كه شایسته‌ی اوست، ونمیرید مگر این كه مسلمان باشید و همگى به ریسمان خدا چنگ زنید و پراكنده نشوید و نعمت خدا را بر خود به یاد آورید آنگاه كه دشمن هم بودید و او دلهایتان را به هم مهربان ساخت و به نعمت او برادر شدید و بر لبه‌ی پرتگاهى از آتش بودید، پس شما را از آن نجات داد. خداوند این چنین آیات خود را براى شما بیان مىكند، شاید هدایت شوید.
آیات 102 و 103
چه كسى از همه مردم بهتر است
مردى خدمت رسول اكرم(ص) رسید و پرسید: «چه كسى از همه‌ی مردم بهتر است؟» پیامبر(ص) فرمود: «آن كس كه از همه بیشتر امر به معروف و نهى از منكر كند و آن كس كه از همه پرهیزكارتر باشد و در راه خشنودى خدا از همه بیشتر كار كند.» در حدیث دیگرى پیامبر اكرم(ص) مىفرماید: «كسى كه امر به معروف و نهى از منكر مىكند، جانشین خداوند در زمین و جانشین پیامبر و كتاب است.»
امر به معروف و نهى از منكر، دعوت كردن مردم به انجام كارهاى نیك و شایسته و بازداشتن مردم از كارهاى زشت و ناپسند است. با این كه این دو فریضه، بسیار مهم هستند و انجام آنها واجب است، اما فقط كسانى باید به این كار اقدام كنند كه شایستگى لازم را داشته باشند. چه بسا كسانى كه با امر به معروف و نهى از منكرِ خود، دیگران را از هر چه معروف بیزار مىكنند و مردم را به سوى كار زشت مىكشانند. افرادى كه اقدام به امر به معروف و نهى از منكر مىكنند باید مانند پیامبر(ص) و امامان (ع) اخلاق نیكو داشته باشند و با روى خوش و سخن زیبا و با محبت، دیگران را راهنمایى كنند. راهنمایىِ دیگران اگر به صورت درست انجام شود، موجب انس و الفت و مهربانى مىشود، و بر عكس، اگر به صورت نادرست انجام گیرد، موجب جدایى مسلمانان خواهد شد. خداوند مهربان مسلمانان را به این كار مهم دعوت كرده است:
و باید از میان شما گروهى باشند كه دعوت به نیكى و امر به معروف و نهى از منكر كنند و آنان رستگارانند. و همانند آنان نباشید كه پس از آن كه نشانههاى روشن به ایشان رسید پراكنده شدند و اختلاف كردند، و آنان عذابى بزرگ خواهند داشت.
آیات 104 و 105
آشنایی با قرآن کریم برای نوجوانان
سوره ی آل عمران - آیات 92 الی 200 جزء چهارم
