تبیان، دستیار زندگی
در بافت تاریخی اصفهان، در كنار مسجد جامع و مقبره‌ی علامه مجلسی، خانه‌ای معروف به خانه‌ی «شهید اول» با تزییناتی از دوره‌ی صفوی و دوره‌ی قاجار یكی از نخستین خانه‌های ثبت‌شده در فهرست آثار ملی در 40 سال پیش است كه از ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

خانه شهید اول مرمت می شود

خانه شهید اول مرمت می شود

خانه‌ی "شهید اول" در اصفهان؛ بنایی رهاشده كه توسط بخش خصوصی مرمت می‌شود

در بافت تاریخی اصفهان، در كنار مسجد جامع و مقبره‌ی علامه مجلسی، خانه‌ای معروف به خانه‌ی «شهید اول» با تزییناتی از دوره‌ی صفوی و دوره‌ی قاجار یكی از نخستین خانه‌های ثبت‌شده در فهرست آثار ملی در 40 سال پیش است كه از 30 سال پیش یا خالی از سكنه یا میزبان افاغنه بوده و صدمه‌های جبران‌ناپذیری بر آن وارد شده‌اند.

یك كارشناس ارشد مرمت آثار و بناهای تاریخی  با اشاره به این مطلب گفت : در چند سال گذشته نیز به‌دلیل اجرای طرح جامع مسجد جامع اصفهان توسط شهرداری حدود نیمی از بخش‌های مهم این خانه تخریب شدند. ازسوی دیگر، اسكان تعدادی از افاغنه در این خانه، تخریب بخش‌هایی از معماری اصیل آن‌را به‌دنبال داشته است.

حمید مظاهری تهرانی با اشاره به سالم باقی ماندن قسمت‌هایی از بخش‌های اصلی خانه مانند شاه‌نشین و زیرزمین منحصربه‌فرد آن، درباره‌ی مرمت‌های انجام‌شده در این خانه‌ی تاریخی، توضیح داد: سال گذشته ازسوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان، 71 میلیون تومان برای رفع خطر و نجات‌بخشی بنا اختصاص یافت و سقف‌های خانه، بخصوص بخش‌ شاه‌نشین و قسمت‌هایی كه در معرض خطر بودند، مرمت و بخش‌هایی نیز پی‌بندی و استحكام‌بخشی شدند.

به گفته‌ی او، بعد از انجام این مرمت ازسوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان، مالك خانه، سه‌ماه پیش با پی‌گیری‌هایی از طریق بخش خصوصی، بنا را به این بخش واگذار كرد تا با نظارت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان پس از مرمت، به مكانی فرهنگی و هنری تبدیل شود.

ناظر پروژه‌ی مرمت خانه‌ی شهید اول بیان كرد: در كنار مرمت این خانه توسط بخش خصوصی كه اكنون درحال انجام است، معماری آن جنبه‌ی مطالعاتی داشت كه بررسی‌های لازم روی آن درحال انجام‌اند.

وی افزود: هنگام تحویل خانه به بخش خصوصی، بخش‌هایی از تزیینات اتاق شاه‌نشین از بین رفته و دخل و تصرف‌ها و الحاقات بی‌موردی انجام شده بودند، به‌گونه‌ای كه فرم نخست خانه دیگر مشخص نیست.

مظاهری روند كنونی مرمت را در خانه‌ی شهید اول، انجام كارهای اصولی مرمت در این خانه دانست و گفت: استحكام‌بخشی و پی‌بندی دیوارها درحال تكمیل است و پس از آن، فضاهای داخلی،‌ بدنه‌ی آن‌ها و اتاق‌ها مرمت و بازسازی می‌شوند.

وی تكمیل اتاق‌ها را به‌وسیله‌ی اندود گچ‌ به‌دلیل وجود تزیینات بی‌شمار مقرنس در اتاق‌ها لازم ارزیابی و اظهار كرد: اتاق‌های خانه‌ی شهید اول، تزیینات بسیار پركار مقرنس، گچ‌بری، لندنی‌كاری، نقاشی پشت شیشه و آینه‌كاری در سقف دارند كه متاسفانه بسیاری از آن‌ها تخریب و بخش‌های كمی باقی مانده‌اند.

خانه شهید اول مرمت می شود

او از شاخصه‌های اصلی خانه‌ی شهید اول را نقاشی‌های سنتی روی نقش‌برجسته‌ها و تزیینات مقرنس خانه دانست كه در دوره‌ی قاجار به آن اضافه شده‌اند.

ناظر پروژه‌ی مرمت خانه‌ی شهید اول وجود دو بادگیر در دو طرف گوشواره‌های اتاق شاه‌نشین و استفاده از ازاره (كاشی‌ هفت‌رنگ‌) را در سرداب و زیرزمین، از دیگر شاخصه‌های اصلی این خانه دانست.

مظاهری تنها كمك افاغنه‌ی ساكن در این خانه را با هدف حفظ آن، جمع‌آوری و نگهداری قطعات كاشی و مقرنس‌های اتاق شاه‌نشین در هنگام تخریب بخش‌هایی از آن توسط شهرداری اعلام كرد و افزود: وجود حوضی كوچك با كاشی‌های معرق و آجر و تزیینات پركار در این حوض به زیبایی خانه افزوده است.

وی وجود دو چاه را كه قبلا تامین‌كننده‌ی آب خانه بودند و به فاضلاب خانه‌ی شیخ بهایی هدایت می‌شدند، از دیگر مشخصه‌های مهم این خانه ارزیابی كرد.

او هزینه‌ی مرمت این بنای تاریخی را یك میلیارد تومان اعلام كرد و گفت: مرمت كامل خانه‌ی شهید اول با این اعتبار، سرمایه‌گذاری كلانی می‌خواهد كه بعید است، بخش خصوصی از عهده‌ی تهیه‌ی آن به‌صورت كامل برآید. به همین دلیل، بخش خصوصی برای مرمت تا جایی پیش‌ می‌رود كه از آن بتواند بهره‌برداری كند و برای انجام كارهای فرهنگی در آن ساكن شود.

این كارشناس ارشد مرمت آثار و بناهای تاریخی اضافه كردن چند متر به دیوار خانه را با حفظ همه‌ی ضوابط و اصول معماری، به‌دلیل بالا آمدن ارتفاع خانه‌های كوچه‌ی شهید اول تنها بخش الحاقی به این بنای تاریخی دانست و اظهار داشت: در طول سال‌ها، ارتفاع كوچه‌ بالا آمده و لایه‌های سیمان و ساخت‌وسازها نه‌تنها سبب ایجاد منظره‌ای بدتركیب و بدمنظر در كوچه شده‌اند، بلكه به‌دلیل پایین بودن ارتفاع دیوار خانه‌ی شهید اول نسبت به دیگر خانه‌ها، راه‌ دزدی آن باز شده و سرقت از این خانه‌ی تاریخی را بدون مشكل كرده بود. به همین دلیل، مجبور به اضافه كردن چند متر به ارتفاع دیوارهای خانه شدیم كه انجام این كار نیز با مجوز سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان صورت گرفته است.

وی اضافه كرد: حتی داخل خانه نیز از جایی كه این الحاق انجام شده، مشخص است و روی تابلویی كه در همان مكان نصب شده، این كار توضیح داده شده است. همچنین تاسیسات، گازكشی، تعویض لوله‌های آب،‌ سیستم فاضلاب و نورپردازی خانه از دیگر كارهای در دست انجام هستند.

به گفته‌ی مظاهری، خانه‌ی شهید اول به‌دلیل داشتن شاخصه‌های تزیینات معماری‌های اصیل از دوره‌های صفوی و قاجار بخش‌های باارزشی مانند شاه‌نشین و بادگیر،‌ كلاس درس ارزشمندی است كه به‌عنوان گالری تزیینات مختلف آن‌را مورد استفاده می‌توان قرار داد.

منبع:

ایسنا