شبهه؛ به این افراد سلام نکنیم!!

یكی از دستورهای اسلام، در راستای ایجاد حاكمیت صمیمیّت و دوستی، سلام است. فرهنگ سلام، آنچنان اهمیت و ارزش دارد كه شعار رسمی ملت مسلمان در دیدار با یكدیگر معرفی شده است. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در این زمینه می فرماید: «سلام، درود ملت ماست.»

اهمیت این موضوع آنگاه بیشتر و بهتر فهمیده می شود كه بدانیم پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) بخیل ترین مردم را كسی معرفی كرده است كه در ادای سلام، بخل ورزد.

در جایی دیگر حضرت می فرماید: «سلام را آشكار كنید تا دوستی و محبت در میان شما استوار گردد.» و «سلام را آشكار كنید تا در پرتوی آن به سلامتی دست یابید.»

رمز این گفتار پیامبر از سخن دیگرش به دست می آید كه می فرماید:

«سلام نامی از نام های خداوند است كه آن را در زمین نهاده است. پس سلام را در میان خودتان بگسترانید.» این سخن رسول گرامی به آیه 22 از سوره حشر اشاره دارد كه سلام در این آیه، یكی از نام های خداوند معرفی شده است.

در گفتاری دیگر، پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) حسادت و دشمنی را عامل دین زدایی معرفی فرموده و راه ورود به بهشت را ایمان و شرط ایمان را دوستی همگانی و فراگیر دانسته است و آنگاه راهكار دوستی را گسترش سلام در میان افراد جامعه معرفی كرده است.

حال در این بین شبهاتی مطرح می شود

یکی از شبهات در باب سلام، محدودیت سلام در برخی از روایات نسبت به عده ای چون مخالفان و یا طبقه و یا جنسیت است. در این روایات از سلام بر بعضى افراد نهى شده ‏است.

نمونه آن، روایاتی است که سلام را از ظالمان مستثنی کرده است، مانند آنچه در كِتَابُ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ الْحَنَّاطِ، از مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ نقل شده است: (مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل؛ ج‌8، ص: 367) از امام باقر علیه السلام شنیدم که می گفت: سلام دادن را گسترش دهید، زیرا درود خدا شامل ستمگران نمی شود.

در پاسخ باید گفته شود، این نهى، برای اصل سلام نیست، بلکه برای ارتباط بعدی با اهداف خاص است.

به عبارت دیگر همان طور که از آیات قرآن استفاده شد، پیامبر صلی الله و علیه وآله حتی به مشرکان و کافران سلام می کند و اگر سخن لغوی می شنود، با سلام از آن می گذرد، و در هیچ جای قرآن نیامده که این سلام مخصوص چه کسانی است و یا جنبه ارتباط میان مومنان دارد.

شاهد بر این مسئله روایتی است که می گوید اگر یهودی و نصرانی سلام کردند، شما هم سلام کنید. (وسائل الشیعة؛ ج ‌12، ص: 77)

پس آنچه در برخی از این روایات نهی شده، فرع و شاخه ‏اى از نهی است که در دوستى و اعتماد به افراد ناشایست است و یا موجب تأیید و حمایت عمل خلاف آنان است و یا با سلام وسیله ارتباط می شود، مانند سلام به مشروب خوار که دارای آثار مخرب اخلاقی و معنوی است.

بدون شک نهى از سلام با این گروه ها به معنای نهی دوستی با آنان بوده است. ممانعت با دوستی یهودیانی بوده که در موضع دشمنی بوده اند، یا سلام به معنای شکستن صف اتحاد بوده، اتحادی که دشمن با برقراری ارتباط هدف داشته و می خواسته تا اتحاد موضع مسلمانان را در برابر جنگ با خود بشکنند، و یا در سایه ارتباط بتوانند جاسوسی کنند، در این صورت قرآن فرموده: «لا تَتَّخِذُوا الْیَهُودَ وَ النَّصارى‏» (مائده: 51) «یهود و نصاری را دوست خود نگیرید.»

البته الف و لام الیهود و النصاری عهد و مسبوق به سابقه است و جنس نیست که عمومیت و کلیت همه یهودیان و مسیحیان عالم را داشته باشد، معیار داشته و آن دشمنی و ستم آنان بوده و لذا فرموده: «لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّكُمْ أَوْلِیاءَ» «دشمن من و دشمن خود را دوست مگیرید." (ممتحنه: 1)"». و نیز فرموده: «وَ لا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِینَ ظَلَمُوا» «به كسانى كه ستم كردند ركون مكنید و دل مبندید.» (هود: 113).» البته چه بسا با همین دشمنان حتی در حال جنگ لازم باشد که ارتباط برقرار شود، مثل این که در مقام مذاکره و گفتگو برای آتش بس و یا صلح باشد، یا لازم است که از دشمن چیزی خواسته ‏شود، یا مصلحت اقتضاء كند که انسان به ستمكاران تقرب بجوید، براى اینكه دین خدا را تبلیغ كند، به طورى كه اگر با آنها نسازد، مانع تبلیغ دین می شوند و یا براى اینكه كلمه حق را به گوش آنها برساند، و این نزدیک شدن حاصل نمى ‏شود مگر با سلام دادن به آنها، تا كاملاً مانوس شوند، (طباطبایی، المیزان) اما لازم است که روشن شود که منظور از ارتباط تأیید ظلم آنان نیست و برای یک تبلیغ تأیید ظلم آنان نیست که نتیجه معکوس بدهد و به حساب همراهی با آنان گذاشته شود و یا ظالم با امتیاز دادن بخواهد برای خود مشروعیتی کسب کند.

فرآوری: زهرا اجلال             

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منابع:

سایت آفتاب

حوزه

سایت آیین

ایکنا

مطالب مرتبط:

ورود بی اجازه ممنوع!

جای پای قرآن در بیان آداب و معاشرت!

کلمه‌ای که خاصیت نماز شب را دارد!