رجعت یا تناسخ ؟!!!

موضوع رجعت که از مباحث معاد و مسلمات باورهای پیروان اهل بیت(علیهم السلام) و شیعه است قبل از قیامت رخ می دهد. اصل رجعت نه تنها از مسلمات اعتقادات شیعه است بلکه از ضروریات و بدیهیات مذهب تشیع است. در اصل رجعت هیچ تردیدی نیست، زیرا آیات و روایات فراوانی در این زمینه وجود دارد. بدیهی بودن رجعت مستند بر همین آیات و روایات است و به سادگی از این آیات می توان فهمید که قبل از قیامت کبری و قبل از انقراض عالم، انسان هایی به دنیا بر می گردند و رجعتی رخ خواهد داد.

رجعت در لغت

رجعت در لغت به معنای بازگشت است چنان که معاد هم در لغت از عود به معنای بازگشت می باشد. رجعت مصدراست و معاد ممکن است اسم زمان یا اسم مکان و یا مصدر میمی باشد و گاهی هم به جای رجعت، کرّة به کار می رود که به همین معناست. رجعت و کرّة هر دو در روایات به معنای بازگشت آمده.

رجعت در اصطلاح

رجعت در اصطلاح یعنی اینکه قبل از قیامت و مقارن ظهور حضرت مهدی(علیه السلام) عده ای از محبین و متولیان اهل بیت (علیهم السلام) یعنی کسانی که تحت ولایت اهل بیت(علیهم السلام) هستند و عده ای از مومنین محض به دنیا برمی گردند و در تحقق جامعه جهانی کمک می کنند و مدتی در دنیا هستند سپس با مرگ طبیعی از دنیا می روند. همچنین عده ای از دشمنان و مبغضین اهل بیت(علیهم السلام) هم بر می گردند تا ظهور دولت یار و دولت حق را ببینند و بخشی از عذاب هایشان که مربوط به دنیا است را در همین دنیا ببینند، بعد بمیرند.

رجعت چیست؟

مفهوم رجعت این است که گروهی از اولیاء امام زمان(علیه السلام)، هم زمان با ظهور امام زمان(علیه السلام) و هنگام ظهور حضرت بازگشتی به دنیا خواهند داشت تا در دنیا ثواب کمک و یاری حضرت را درک کنند چون از دنیا رفتند در حالی که در رکاب حضرت نجنگیدند و از این ثواب محروم شدند لذا برمی گردند تا در تشکیل حکومت جهانی تأثیر و نقش داشته باشند واز این ثواب بزرگ محروم نباشند و لذت مشاهده دولت یار از آنها دریغ نشود.

شاید لذت مشاهده حکومت امام زمان(علیه السلام) از همه لذائذ دنیا بالاتر باشد. آنها بر می گردند تا آن دولت را ببینند و آن لذت را ببرند. همچنین گروهی از دشمنان حضرت و دشمنان اهل بیت(علیه السلام) به دنیا باز می گردند برای گرفتن انتقام از آنها و مشاهده آن حکومت و معذب شدن ، چون بالاترین عذاب برای آنها این است که ببینند حق بر همه عالم سایه افکن شده واز طرفی برخی از عذاب های دنیوی را بچشند و بروند.

بنابراین رجعت یعنی بازگشت گروهی از انسان ها نه همه. گروهی از مومنین و کفار محض به دنیا بر می گردند و بعد از مدتی زندگی کردن دوباره می میرند، درست بر خلاف قیامت کبری که همه بندگان خدا یک جا محشور می شوند و هیچ کس باقی نمی ماند که حشر قیامت را درک نکند.

در بحث رجعت گفته می شود عده محدودی برمی گردند و عمومیت ندارد. در مورد مومنین در روایات آمده ، هر مومنی که به مرگ غیرطبیعی از دنیا رفته باشد در دوران رجعت بر می گردد و با مرگ طبیعی از دنیا می رود اما برای غیرمومنین دلیلی نداریم بلکه دلیل برعکس هم داریم.

بیش از 40 نفر از علمای بزرگ شیعه این بحث را مطرح و اثبات کردند و بیش از 50 کتاب و بیش از 200 روایت در این زمینه وجود دارد.

در بعضی از روایات اسامی و مشخصات افرادی که رجعت می کنند نیز اشاره شده. اما اینکه آیا رجعت یکی است یا در مورد مومنین است ؟ در روایات گفته شده یک رجعت بیشتر نداریم . اما در مورد ائمه (علیه السلام) مخصوصاً در مورد امام علی (علیه السلام) کرات داریم.

واژه کرة به معنای رجعت است. البته شاید کرات تحلیل دیگری هم داشته باشد. آنچه که مسلم و قدر متیقّن هست اینکه رجعتی است که مقارن ظهور حضرت مهدی(علیه السلام) اتفاق می افتد.

یعنی هر کسی که قرار است به دنیا برگردد در همان رجعت اولی با ظهور امام زمان(علیه السلام) بر می گردد.

رجعت یا تناسخ !!!

بعضی ها بحث رجعت را با بحث تناسخ یکی می گیرند و می گویند شیعه هم به تناسخ قائل است ولی با توجه به اینکه رجعت مربوط به افراد بسیار خاصی و در زمان محدود ی است با کسانی که قائل به تناسخ هستند و از کودکی برای شخص یک حیات جدیدی را معتقدند متفاوت است.

از طرفی تناسخ به لحاظ ماهوی با رجعت فرق می کند. در رجعت ما معتقد نیستیم روح به بدن شخص دیگری که ای بسا حیوان یا حتی گیاه باشد بر می گردد بلکه ما معتقدیم که خود شخص دوباره زنده می شود. چنانکه در قرآن هم این بحث مطرح شده است.

عزیر پیغمبر صد سال مرد بعد دوباره زنده شد. همان روح عزیر پیغمبر که در عالم برزخ صد سال زندگی کرد دوباره به جسمش در عالم ماده برگشت و صد سال زندگی را ادامه داد. این غیر از این است که وقتی که شخصی مرد روحش داخل غالب یک حیوان برود. به عنوان مثال چون شخص گناه کرده بود در قالب یک حیوان می رود تا مجازات گناه خودش را ببیند یا چون آدم خوبی بود روحش در قالب یک آدم خوب می رود تا پاداش اعمالش را ببیند. بنابراین به لحاظ ماهیت این دو بحث با هم فرق می کنند.

خلاصه سخن

رجعت به این معناست که قبل از برپا شدن قیامت و بعد از ظهور امام زمان (علیه السلام) گروهی از کسانی که از دنیا رفته اند به دنیا برمی گردند و در دنیا مدت دیگری زندگی می کنند مثلاً اگر کشته شده باشند با مرگ طبیعی از دنیا می روند و اگر با مرگ غیر شهادت از دنیا رفته باشند با شهادت از دنیا می روند یعنی دوباره کسانی که مردند به دنیا بر می گردند و مدت دیگری در دنیا زندگی می کنند و دوباره از دنیا می روند تا قیامت که اعمال رسیدگی شود، این بازگشت به دنیا را رجعت می گویند و در زمان ظهور امام زمان (علیه السلام) اتفاق خواهد افتاد.

بازآوری: دکتر جعفری        

بخش اعتقادات شیعه تبیان

منبع: پاسخ به سوالات اعتقادی استاد محمدی، موجود در سایت رادیو معارف

مطالب مرتبط:

رجعت از نشانه هاى نبوت یا ظهور؟

آیا رجعت نوعی تناسخ است؟

اهمیت عقیده به رجعت