چگونه کارفرما آرامش را به محیط کار برگرداند؟

اگر چاردیواری منزل را خانه اول افراد شاغل به حساب بیاوریم، شکی نیست که محیط کار برای خیلی‌ها، همان حکم خانه دوم را دارد، البته بماند که بعضی‌ها به حدی تمام وقت کار می‌کنند و چنان غرق کار هستند که باید محیط کار را همان خانه اول آنها به حساب آورد.

برای خیلی از افراد شاغل، جدا کردن دغدغه‌های کار از مشکلات زندگی، امکان‌پذیر نیست. برای خیلی از ما پیش آمده است که حتی وقتی در خانه هم بودیم، یکباره بخشی از هوش و حواسمان به سمت کار رفته است و غرق محیط کار شده‌ایم.

بخصوص برای انسان شهرنشینی که برای بقا و پیشرفت، خواه ناخواه مجبور است در محیط‌های صنعتی و اداری کار کند، شرایط محیط کار بر سلامت جسم و روان او تاثیر زیادی می‌گذارد.

انتقال مشکلات محیط کار به منزل و برعکس، اتفاقی است که شاید بشود آن را تا حد زیادی کنترل کرد، اما در بسیاری از موارد هم جدا کردن دغدغه‌های این دو محیط مجزا، از عهده هر کسی برنمی آید.

مثلا وقتی کارمندی در محیط کار با رئیسش دعوا می‌کند، انتظار سختی است که از او بخواهیم شب با لبخند و آرامش به کانون خانواده برگردد یا اصلا چند نفر پیدا می‌شوند که بتوانند چنین مهارت و آرامشی را در خودشان پرورش دهند.

یا مثلا چطور می‌شود وقتی محیط کار مملو از آلاینده‌ها و موارد غیربهداشتی است، انتظار داشته باشیم فرد به سلامت از محیط کار خارج شود و به انواع بیماری‌های مختلف مبتلا نشود.

در چنین وضعی واضح است وقتی فرد شاغلی در محیط کار به بیماری مبتلا می‌شود، همین بیماری که در محل کار برایش پیش آمده است، می‌تواند محیط خانه و خانواده او را هم به طور مستقیم تحت تاثیر قرار بدهد.

بدتر آن که اگر فرد شاغلی هنگام کار دچار حادثه شود، این حادثه می‌تواند همسر، فرزندان و به طور کلی، همه ابعاد زندگی او را تحت تاثیر قرار دهد و به همین دلایل است که می‌گوییم سلامت محیط کار با سلامت خانه، رابطه تنگاتنگی دارند و این دو مقوله به هیچ‌وجه از همدیگر جدا نیستند.

سلامت روان در محیط كار

بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، سلامت روان عبارت است از قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به طور منطقی، عادلانه و مناسب. در نتیجه بهداشت روان باعث تأمین رشد و سلامت روانی فردی و اجتماعی، پیشگیری از ابتلا به اختلال روانی، درمان مناسب و بازتوانی آن می‌شود.

با توجه به این که مردان در جامعه ما بخش مهمی از نیروی کار را تشکیل می‌دهند و نیز این مسأله که زمان زیادی از روز را در محیط کار می‌گذرانند، استرس‌های شغلی نقش مهمی بر سلامت جسمی و روانی آنها دارد. همچنین بدلیل نقش مركزی و اساسی كاركردن در زندگی بسیاری از افراد، رضایتمندی از شغل، نقش مهمی در سلامتی كلی افراد دارد.

در مجموع می‌توان فاکتورهای استرس آور مهم در محیط کار را به پنج گروه عمده تقسیم کرد که عبارتند از:

- محیط فیزیکی کار: میزان سر و صدا، وضعیت دمای محیط، شرایط محل کار از نظر میزان نور.

- ماهیت خود شغل: شغل‌هایی که با خلاقیت همراهند یا آنهایی که با آموزش به دیگران همراهند با رضایت بیشتری همراه است. در شغل‌هایی که با مهارت کم همراهند و کارهای یدی، رضایتمندی کمتر است.

- زمان کار: ساعات کاری،‌ شب کار بودن، نوبت کاری، همه در میزان استرس وارد بر فرد موثرند.

- نقش کارکنان: میزان دخالت افراد در کاری که انجام می‌دهند و تصمیماتی که گرفته می‌شود اهمیت دارد. روابط بین افراد، خشونت و نزاع مهم است.

- عوامل سازمانی: شامل ثابت بودن شغل، آموزش حین کار، هدفمندی.

وجود هریك از شرایط استرس آور در محیط كار كه در بالا به آنها اشاره شد می‌تواند منجر به بروز مشكلات جسمی، روانی و رفتاری در فرد شود. حتی ممکن است به بستری شدن فرد در بیمارستان‌های روانپزشکی منجر شود.

مشكلات جسمی: به عنوان مثال فشار خون بالا، بیماری های مزمن جسمی، حوادث و ...

مشكلات روانی: نظیرافسردگی، اضطراب، اختلالات حافظه، پرخاشگری و یا اختلال در خواب و....

مشکلاتی رفتاری در هنگام انجام کار نظیر ارائه کار ضعیف، کارگریزی، اعتیاد به مواد یا داروها و ....

پیشنهاداتی برای کارفرمایان:

- فراهم کردن امکانات کافی جهت مشاوره و درمان مشكلات كاركنان

- ارتقاء مهارت‌هایی مثل کنترل خشم، غلبه بر استرس، ارتباطات بین فردی و جرأت مندی و... ، از طریق برقراری دوره های آموزشی

- تلاش برای اضطراب آور نبودن محیط كار

- ایجاد جو صمیمیت، همدلی، صداقت، همكاری و احترام متقابل در محیط كار

- فراهم کردن فرصت‌های برابر شغلی برای کارکنان

- پرهیز از تعیین زمان‌های نامتناسب با حجم كار

- دادن آزادی عمل به افراد در حدی که بتوانند تغییراتی در شرایط محیط كار ایجاد كنند

پیشنهادات و راهکارهایی برای کارکنان:

- در صورت بروز علائم اختلالات ذکر شده، برای مشاوره و درمان مراجعه نمایند.

- یادگیری مهارت‌ها باعث افزایش میزان تطابق آنها با محیط کار می‌شوند که این مهارتها شامل کنترل خشم، غلبه بر استرس، ارتباطات بین فردی و جرأت مندی و ... هستند.

- بهتر است بدانید اضطراب، افسردگی، خستگی، عجله و شوخی در هنگام كار از علل اصلی بروز حوادث ناشی از كار است.

منابع : جام جم- سبک زندگی