تولید مثل جنسی

در تولید مثل جنسی باید دو نوع سلول جنسی نر و ماده وجود داشته باشد این سلول‌ها با هم تركیب شده و اولین سلول جاندار جدید كه سلول تخم نام دارد به وجود می‌آید. بنابراین در روش تولید مثل جنسی گامت نر (سلول جنسی نر) و گامت ماده (سلول جنسی ماده) در اندام‌های تولید مثل نر و ماده تولید می‌شود و از تركیب آن‌ها سلول تخم به وجود آید. به تركیب شدن سلول نر و ماده لقاح می‌گویند.

تولید مثل جنسی در گیاهان گل دار

بیشتر گیاهان با كاشتن دانه زیاد می‌شوند و دانه‌ها توسط گل‌ها تشكیل می‌شوند. گل اندام تولید مثلی در گیاهان گل دار است در گیاهان پیدایش گل موجب آغاز دوره‌ی جدید (تولید مثل جنسی گیاه) است. نقش گل، تشكیل گامت‌ها و فراهم كردن شرایط تركیب آن‌ها با یكدیگر است. بعضی از گل‌ها ممكن است یك یا چند بخش دانه داشته باشند كه به آن‌ها گل ناقص می‌گویند. هنگامی كه دانه گرده در درون بساك پرچم كامل می‌شود كیسه بساك پاره شده و دانه‌ها پراكنده می‌شوند و توسط عوامل مختلف مانند باد، حشرات و ... پراكنده می‌شوند.

به قرار گرفتن دانه گرده گل روی كلاله مادگی گرده افشانی می‌گویند؛ كه به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم صورت می‌گیرد.

چنانچه دانه گرده‌ی یك گل روی كلاله مادگی همان گل بی افتد گرده افشانی را مستقیم و چنانچه دانه گرده‌ای روی كلاله مادگی گل دیگر از همان نوع قرار گیرد گرده افشانی را غیر مستقیم می‌گویند.

در درون دانه گرده دو نوع هسته رویشی و زایشی وجود دارد از تقسیم شدن هسته زایی سلول جنسی نر (گامت نر) به وجود می‌آید. گامت نر با گامت ماده موجود در تخمدان تركیب می‌شود و سلول تخم به وجود می‌آید. سلول تخم درون تخمك قرار دارد تبدیل به دانه و تخمدان تبدیل به میوه می‌شود.

بنابراین، میوه تخمدان رشد كرده و رسیده‌ی گل می‌باشد كه ممكن است قسمت‌های دیگر گل را نیز به همراه داشته باشد. میوه موجب حفاظت از دانه و موجب پراكندگی و زمان بندی لازم برای رویش دانه می‌شود.

تولید مثل جنسی در جانوران

در جانداران نیز مانند گیاهان سلول جنسی نر در اندام تولید مثلی نر و سلول جنسی ماده تخمك در اندام تولید مثلی ماده به وجود می‌آید. در همه‌ی مهره داران و بعضی از بی مهره‌ها اندام تولید مثلی نر و ماده در دو جاندار جدا از هم وجود دارد. البته، روش تولید مثل جنسی در جانداران متفاوت است؛ اما دو ویژگی مشترك در این روش‌ها وجود دارد:

الف) ایجاد امكان لقاح.

ب) ایجاد امكان رشد تخم تا ایجاد نوزاد.

جنین بعضی از جانداران در داخل رحم (شكم) پرورش می‌یابند و از طریق اندامی به نام جفت با خون مادر ارتباط غذایی دارند و مواد لازم را از خون مادر می‌گیرند و مواد زاید را به خون مادر می‌ریزند در این گونه جانداران بهترین شرایط برای رشد جنین فراهم است. در جانداران تخم گذار اندوخته غذایی در تخم وجود دارد و حفاظت از تخم در جانداران، بسته به نوع جاندار متفاوت است بعضی مثل پرندگان بر روی تخم‌ها می‌خوابند و برخی مثل خزنده‌ها (لاك پشت) تخم‌های خود را مخفی می‌کنند.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: مرتضی عرفانیان

تنظیم: مریم فروزان کیا