تبیان، دستیار زندگی
اگر کودکان از خواندن کتاب های خوب محروم شوند و اگر رابطه آنها با کتاب پس از ترک مدرسه قطع شود ضرری که از این رهگذر می‌رسد بسیار سنگین و چه بسا جیران‌ناپذیر است . مدرسه، تنها محل یادگیری خواندن و نوشتن و حساب کردن نیست ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آسیب شناسی انشاء

آسیب شناسی انشاء

اگر کودکان از خواندن کتاب های خوب محروم شوند و اگر رابطه آنها با کتاب پس از ترک مدرسه قطع شود ضرری که از این رهگذر می‌رسد بسیار سنگین و چه بسا جیران‌ناپذیر است. مدرسه، تنها، محل یادگیری خواندن و نوشتن و حساب کردن نیست بلکه جایی است که کودکان و نوجوانان مهارت های زیادی، از جمله مهارت‌های اجتماعی لازم برای ورود به جامعه فردا را می‌آموزند.

آموزش و پرورش را می‌توان زیربنایی‌ترین نهاد هر جامعه به شمار آورد چرا که آینده جوامع بشری توسط نظام تعلیم و تربیت رقم زده می‌شود. کودکان خود مستعد هر نوع یادگیری می باشند و این مسئله به دست معلم و نظام آموزشی می باشد که آنها را در مسیری درست قرار دهد.

روش های آموزشی سنتی و معلم – محور برخاسته از این اصل اثبات گری هستند که دانش عینی در حکم واقعیتی مستقل از انسان وجود دارد و معلم می تواند آن را به کمک زبان به دانش آموزان انتقال دهد.

در این دیدگاه معلم در ارتباطی یک جانبه با دانش آموزان، انتقال دهنده ی دانش و دانش آموز دریافت کننده ی آن است. مشخص کردن موضوع آموزش، انتقال اطلاعات، ارزشیابی از میزان یادگیری دانش آموزان و تقویت رفتارهای مطلوب بر عهده ی آموزگار است.

در روش های آموزشی نوین (مانند هم آموزی) دانش آموزان با هم می آموزند، ساختارهای شناختی خود را در تعامل با دیگران (همسالان و آموزشیار) می سازند، اعضای گروه به همدیگر وابسته اند و آموزشیار و هم آموزان از همدیگر حمایت می کنند.

روش های آموزشی متفاوت، که ریشه در نظریه های آموزشی گوناگون دارند، پیامدهای آموزشی متفاوتی را پدید می آورند که می توان آنها را سنجید.

مشکلات خواندن شامل حوزه های بسیاری، از قبیل بازشناسی کلمه و درک معنای آن، سیالی خواندن شفاهی و درک مطلب اشیا می باشد. توانایی خواندن به طور موفقیت آمیز در هر یک از حوزه های فوق، مستلزم مهارت های متعدد مانند یادداشت برداری دقیق از جزییات، شناسایی ایده ی اصلی، دنبال کردن توالی رویدادها یا مراحل، نتیجه گیری و استنتاج، سازمان دهی ایده ها و به کار بستن متن خوانده شده است.

ممکن است دانش آموزان در هر یک از این حوزه های مهارتی سطح بالا مشکلاتی را داشته باشند، اگر چه مهارت های اساسی خواندن بی نقص باشند.

روش های تقویت انشای دانش آموزان ابتدایی

ایجاد ارتباط بین انسان ها فقط شفاهی نیست بلکه به صورت نوشتاری نیز هست. آنچه مسلم است درس انشا در ایجاد نظم فکری افراد سهم به سزایی دارد و آموزش صحیح آن باعث می شود که دانش آموزان بهتر بتوانند محیط اطراف خود را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند و اگر مورد تحقیق و بررسی قرار نگیرند ارتباطات اجتماعی و نوشتن نامه بین افراد دچار اختلال می گردد و این مشکل برای همیشه باقی خواهد ماند.

انشا در لغت به معنی آفریدن، ایجاد کردن، پدیدار کردن، خلق نمودن و از خود چیزی گفتن و نوشتن است، و در اصطلاح نویسندگی

با نگاهی به برنامه درسی آموزشگاه های جهان در گذشته های بسیار دور تا به امروز، در می یابیم تنها درسی که همیشه در برنامه درسی وجود داشته است و به عنوان اصلی ترین درس ها به شمار می رفته است همانا درس مهم و سرنوشت ساز "زبان و ادبیات " بوده است.

برنامه درسی انشاء از چهار رکن یا چهار قسمت اساسی و اصلی تشکیل می شود که عبارتند از: موضوع – مقدمه – متن – نتیجه می باشد.

یکی از بهترین و موثرترین وسایل کسب مهارت در نوشتن، خواندن است. ما وقتی نوشته ای را می خوانیم، علاوه بر آن که از محتوا و مفهوم آن بهره مند می شویم، ناخود آگاه یا آگاهانه نکاتی از حیث نگارش از آن می آموزیم و بدین ترتیب با خواندن نوشته های مختلف، انشای ما روان تر و خامه ی ما تواناتر می شود و درست نوشتن و خوب نوشتن برای ما عادت و ملکه ی ذهنی می گردد.

محیط اجتماعی نیز می تواند در زبان بازتاب یابد و اغلب می تواند روی ساختار واژگان تاثیری داشته باشد. مثلا نظام خویشاوندی هر جامعه معمولا در واژگان خویشاوندی آن منعکس می شود و این یکی از دلایل ابراز علاقه ی مردم شناسان به این جنبه از زبان است. علاوه بر محیط و ساخت اجتماعی، ارزش های یک جامعه نیز می توانند روی زبان آن تاثیری داشته باشد.

رت از مربیان و روان شناسان تربیتی معروف آلمان درباره محتوای مدرسه چنین اظهار می دارد که:

مدرسه می باید به توانایی های شناختی کمک نموده و باعث توسعه ی ساختارهای شناختی از قبیل دانستن و توانستن، فهمیدن و فکر کردن، به کار بردن و تولید کردن، مشاهده و قضاوت و ارزیابی کردن گردد. مدرسه هم چنین باید تفکر مستقل و انتقادی و تفکر روش علمی را ایجاد و تقویت نماید.

استفاده از تکنولوژی آموزشی باعث می شود که حواس پنجگانه در یادگیری کودکان بسیار فعال شده و در نتیجه کودکان، به مشارکت و فعالیت هر چه بیشتر در جریان آموزش رو آورند و این خود موجب تحقق یادگیری بنیادی موثر و عمیق در کودکان می شود.

اما همواره برای اینکه ذهن خلاق کودکان فعال شود نیاز به تکنولوژی های پیچیده نیست. عکس و نقاشی و نقشه و نظایر اینها هم می تواند به کودکان در درک بیشتر علوم کمک نماید.

معلمان باید نظرات دانش آموزان راجع به تصاویری که آدم بزرگ ها برایشان کشیده اند جویا شوند و از قوه خلاقیت خود دانش آموزان در راه هرچه بیشتر بارور شدن استعداد ها کمک بگیرند.

یکی از این دلایل ضعیف بودن دانش آموزان در این درس توجّه نکردن معلمان به درس جمله نویسی در پایه دوم ابتدایی است. دانش آموزان در پایه ی دوم درست یاد نمی گیرند که زبان کتابی با زبان محاوره ای فرق دارد یا مثلاً فعل در آخر جمله می آید. در جملاتی که می نویسند فعل و فاعل باید با هم مطابقت داشته باشد.

یکی دیگر از این مشکلات تکراری بودن بعضی موضوعات در کلاس می باشد که دانش آموزان را خسته و بی میل و رغبت می کند. و نداشتن برنامه ریزی معلمان برای تدریس درس انشا است. به عنوان مثال معلمان درس ریاضی را از قبل مطالعه می کنند که چگونه آن را به بچه ها یاد دهند و از کجا شروع کنند اما در ساعت درس انشا ناگهان وارد کلاس شده و با دیدن برنامه که این ساعت انشا داریم بدون فکر و عجولانه موضوعی را برای دانش آموزان انتخاب می کنند که شاید با سطح فکر آنها مطابقت نداشته باشد و در نتیجه دانش آموزان نمی دانند چگونه انشا بنویسند و از کجا شروع کنند و در کجا انشا را پایان دهند و

دیگر نداشتن کتابخانه ای است که در آن از کتاب هایی استفاده شود که با سطح فکری دانش آموزان مطابقت داشته باشد. فراهم نکردن زمینه های مساعد برای شرکت در نوشتن و تهیه روزنامه دیواری در مدارس یکی دیگر از این مشکلات است.

خلاقیت و روش تدریس از یک سو و برنامه های کتاب خوانی و قصه گویی از سوی دیگر باعث می شود که کودکان ابتدا خواننده های خوب و سپس نویسندگان خوبی باشند. چرا که کتاب خوانی باعث رشد مخزن اطلاعاتی دانش آموزان شده و آنها را با واژه های جدید و به کارگیری شان در جمله آشنا می کند.

یکی از نیازهای اساسی دانش آموزان عدم مراجعه به کتابخانه و عادت نکردن به مطالعه است که البته بخشی از آن به خانواده و بخشی دیگر به نظام آموزشی بر می گردد که در مدارس هرگز جایی برای کتاب خواندن در نظر نگرفته و اگر اتاقی به کتابخانه اختصاص یاقته بدون استفاده می ماند چرا که جذابیت لازم برای کودک ندارد.

بدون شک کتابخوانی، کودک را به تفکر و درک بهتر و بیشتر از محیط و پدیده ها سوق می دهد و قدرت بیشتر تجزیه و تحلیل او را تقویت می‌کند. کودکان برای اینکه بتوانند از سال های کودکی خود به خوبی بهره‌مند شوند و استعدادها و توانایی‌های لازم را برای خدمت به دیگران و خوشبختی خود به دست آورند، وجود کتاب برایشان ضروری است.

مطالب مرتبط:

زنگ انشاء گوشنواز شد؟

انشا، کار دشوار دانش آموزان ناتوان یادگیری

انشا را این گونه به کودکان ناتوان یادگیری آموزش دهیم

ورق به نفع انشا برگشت؟

چگونه انشا بنویسیم؟

آموزش قوای حسی و توانای های نگارشی

انشا در مقطع دبستان

روش های تقویت انشای دانش آموزان ابتدایی

منبع: جامع مجازی کودکان

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: زهرا انصاری

تنظیم: نسرین صادقی