حسین، سرخ‌ترین نامی که در تاریخ سبز مانده است

عشق به امام حسین (ع)، پیر و جوان، زن و مرد، کودک و بزرگ نمی‌شناسد. بر کسی پوشیده نیست که دانش آموزان هم در کنار دیگر اقشار جامعه، نقش مهمی در اقامه عزای امام حسین (ع) دارند و بخش قابل توجهی از شرکت کنندگان در هیئت‌های مذهبی را تشکیل می‌دهند. عاشورا در مقایسه با بسیاری از رخدادهای دیگر، حجم کمی از وقایع را به خود اختصاص داده و آغاز و انجام آن، در زمانی کوتاه اتفاق افتاده است. اما یکی از حوادثی است که در طول تاریخ، بیشترین توجه را به خود جلب کرده و علاوه بر نقش گسترده و تأثیر عمیق اجتماعی تاریخی، به صورت فرهنگی ویژه با ساختاری منحصر به فرد در آمده است. امسال، ایام محرم مصادف با روز دانش آموز است و فرزندانمان باید با فلسفه عاشورا آشناتر شوند.

حریم امن چه زود سایه بر مهر افکند

با فرا رسیدن محرم، پرچم سرخ یا حسین بر سر در مدارس کنار پرچم ایران، نشان شیعه دارد. باز این چه شورش است که در خلق عالم است؟ این بنری است که دانش آموزان بر سر در مدرسه خویش می‌بینند. داخل سالن مدرسه‌ها جای کنار همه موفقیت‌های تحصیلی، علمی، ورزشی و فرهنگی، نمادی از حادثه عاشورا، نشانی از صحرای کربلا می‌گذارند. نماز خانه و دیوارها را سیاهپوش می‌کنند و کتیبه‌های یا حسین مظلوم خاطره را تا ظهر داغ عاشورا می‌برد. خاطره‌ی رشادت امام بزرگواری که دانش آموز را به تفکری عمیق وادار می‌سازد.

تاریخچه عاشورا

دهم محرم، روز شهادت سالار شهیدان، فرزندان و اصحاب او در کربلا است. عاشورا در تاریخ جاهلیت عرب، از روزهای عید رسمی و ملی بوده و آن روزگار، در چنین روزی روزه می‌گرفتند؛ روز جشن ملی مفاخره و شادمانی بوده و حتی در چنین روزی لباس‌هایی فاخر می‌پوشیدند و خضاب می‌کردند.

اما، در فرهنگ شیعی، به خاطر واقعه شهادت امام حسین (ع) در این روز، عظیم‌ترین روز سوگواری و ماتم به حساب می‌آید که بزرگترین فاجعه و ستم در مورد خاندان پیامبر (ص) انجام گرفته و دشمنان اسلام و اهل بیت (ع) این روز را خجسته شمرده به شادی می‌پرداختند، اما پیروان خاندان رسالت، به سوگ و عزا می‌نشینند و برکشتگان این روز می‌گریند. اولین مراسم سوگواری در کنار اجساد شهدا در کربلا برگزار شد و پس از آن حضرت زینب (س) در مسجد کوفه بر امام حسین (ع) و یاران با وفایش مراسمی رسمی برگزار کرد. از جمله آداب این روز، ترک لذت‌ها، دنبال کار نرفتن، پرداختن به سوگواری، تا ظهر چیزی نخوردن و نیاشامیدن، چیزی برای خانه ذخیره نکردن، حالت صاحبان عزا داشتن و ... است.

محرم و دانش آموزان

با فرا رسیدن محرم، دانش آموزان در کنار معلمان، فضای مدرسه را مانند هیئت‌های مذهبی سیاه پوش و پرچم‌های عزای سالار شهیدان را در اطراف مدرسه نصب می‌بینند. اقامه نماز، سخنرانی و مداحی تأثیر بسیار خوبی بر روح دانش آموزان دارد. همراهی دبیران در این مراسم و خواندن زیارت عاشورای هر روزه، شکوه خاص معنوی را در دانش آموزان صد چندان می‌کند.

عزاداری در مدرسه چند مزیت مهم دارد :

1. این که مراسم منظم‌تر برگزار می‌شود، از آسیب حاشیه‌هایی که گاه عزاداری را تحت تأثیر قرار می‌دهد دور بوده و با اخلاص بیشتری همراه است.
2. با توجه به اطاعت پذیری که دانش آموز از معلمان دارند با سخنرانی چند دقیقه‌ای قبل از عزاداری؛ کودکان با اهداف و فلسفه قیام امام حسین (ع) بیشتر آشنا می‌شوند.

دیگر اینکه اگر هیئت‌های دانش آموزی در روزهای هفتم تا دهم محرم در شهر به فعالیت بپردازند و توسط آموزش و پرورش به گونه‌ای برنامه ریزی شود که روز 6 محرم که مربوط به حضرت علی اصغر (ع) است هیئت‌های عزاداری مدارس در شهر برنامه اجرا کنند تأثیرگذاری بسیاری خواهد داشت.

کلام معلمان و فلسفه عزاداری

بهتر است معلمان علاوه بر برنامه‌های عزاداری صبحگاه، در کلاس نیز چند دقیقه‌ای برای دانش آموزان در زمینه فلسفه عزاداری صحبت کنند. با توجه به سن و سال بچه‌ها، قلب آنان پاک و عزاداری‌هایشان خالصانه است؛ به ویژه این که در مدارس از ابزار مختلفی مانند انواع طبل‌ها، سنج‌ها و ... که گاهی عزاداری را به حاشیه می‌برد، خبری نیست. اگر طوری برنامه ریزی شود که ضمن صحبت‌های معلمان در سر کلاس هیئتی متشکل از دانش آموزان نیز ایجاد شود و آنان با کمک آموزگار برگزاری مراسم را بر عهده بگیرند، حسینی بودن و حسینی زندگی کردن را ناخودآگاه فرا می‌گیرند، این کار در تقویت اعتماد به نفس آن‌ها تأثیر زیادی خواهد داشت.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: ملیحه قشقایی

تنظیم: علی سرمدی