بهترین راهکار برای اجرای دستورالعمل‌ها
«یلدا دخترم! برو اتاقت، لباست رو عوض کن، موهات رو شونه بزن، بعد دست و صورتت رو بشور، کتاب‌هایی رو که از کتابخونه برات گرفتم بردار تا بریم با هم پس بدیم. راستی فراموش نکنی لامپ اتاقت رو هم خاموش کنی و...»
یلدا به صورت مادر زل زده بود؛ مادر ادامه داد: «برو دیگه. مگه تو مدرسه یاد نگرفتی که خوب دقت کنی؟ براچی وایستادی من رو تماشا می‌کنی؟ زود باش.»
یلدا گیج شده بود و فکر می‌کرد هیچ کدام از حرف‌های مادر را نتوانسته به خاطر بسپارد!؟ اما چرا؟
چرا کودک نمی‌تواند از دستورالعمل‌ها تبعیت کند؟
معمولاً والدین و معلمان موقع دستور دادن پر حرف می‌شوند و برای کودک چندان آسان نیست که همه دستورات را به یاد بیاورند و به آن‌ها عمل کنند. بنابراین اولیای خانه و مدرسه باید مراقب باشند که بچه ها را با دستورات طولانی و پشت سر هم، گیج نکنند. به ویژه وقتی این دستورات به صورت شفاهی صادر می‌شود؛ ولی حقیقت این است که موفقیت در کلاس درس به پیروی صحیح از دستورات معلم بستگی دارد. انجام صحیح دستورات توسط دانش آموز، نیازمند توجه، فهم و درک، نظم و سازماندهی است؛ در غیر این صورت مسئله ساز خواهد بود.
بنابراین، کودکان در اجرای دستورالعمل‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند. بعضی بچه‌ها به دستورات توجه نمی‌کنند؛ برخی هم توجه می‌کنند ولی دستورات را نمی‌فهمند یا نمی‌توانند به یاد بسپارند. عده‌ای نیز قبل از اینکه معلم حرفش را به پایان برساند شروع به انجام دستورات می‌نمایند در حالی که عده‌ای دیگر اصلاً دوست ندارند شروع به کار کنند.
تقویت توانایی انجام دستورالعمل‌ها
در ابتدا باید مسئله را مشخص ساخت؛ یعنی باید مشخص شود که چه مسئله ای بر روی عملکرد کودک تأثیر می‌گذارد. گاهی ناتوانی در اجرای دستورات نشان از ناتوانی در یادگیری می‌باشد؛ ممکن است دانش آموز در فهم این نکته که چه مطلبی در دستورالعمل اهمیت دارد مشکل داشته باشد و نتواند آن را به درستی انجام دهد. بعضی کودکان در یادگیری ناتوانند و تا مدت‌ها برای شنیدن و به یاد سپردن دستورالعمل‌ها و پیروی از آن‌ها مشکل دارند. اگر کودکی به این الگو شباهت داشته باشد باید با مشاور در میان گذاشته شود.
اینکه دانش آموزان نمی‌توانند حواسشان را جمع کنند و به دستورات درست عمل نمایند دلایل مختلفی دارد؛ گاهی قبل از اتمام حرف معلم شروع به انجام عمل می‌کنند؛ یا محیط اطراف حواسشان را پرت می‌کند. در چنین مواردی معلم باید با نظر دانش آموز جای وی را تغییر دهد و در محلی بنشاند که کمتر حواسش پرت شود. چون کودکانی که به آسانی حواسشان پرت می‌شود و به عبارتی تمرکز ندارند؛ اغلب تمام اطلاعات مربوط به محیط اطراف را با شدت یکسان دریافت می‌کنند و نمی‌توانند مواردی را که اهمیت ندارد از بقیه جدا کنند؛ بنابراین آن‌ها نمی‌توانند در یک زمان مشخص روی یک کار واحد متمرکز شوند.
اما، چرا برخی دانش آموزان نسبت به شنیدن دستورالعمل‌ها بی انگیزه هستند؟ بسیاری از دانش آموزان تنها انگیزه گوش دادن و اجرای دستورات را ندارند؛ آن‌ها می‌توانند دستورات را انجام دهند زیرا دستورات را می‌فهمند ولی مشکل این جاست که نمی‌خواهند به آن عمل کنند.
گاهی ممکن است زبان بیان دستورالعمل‌ها یا نحوه ارائه آن‌ها مسئله ساز باشد. ابتدا باید دانش آموز روش‌های امتحان دادن و زبان خاص دروس را یاد بگیرد تا بتواند از عهده دستورالعمل‌های امتحان یا مسئله‌های کلاسی بر آید. با کمی دقت به نکته ضعف کودک می‌شود به او در این امر کمک کرد و این مهم بر عهده‌ی معلمان توانا است.
معلمان، چگونه دقت انجام دستورالعمل‌ها را افزایش دهند؟
- محل نشستن کودک در سر کلاس را تغییر دهید.
- به دانش آموز بگویید از تماس‌های نگاهی و برخورد چشم‌ها استفاده کند.
- باید معلم پس از شروع سخنانش کمی مکث کند و هرگاه دانش آموز به او نگاه کرد صحبتش را ادامه دهد و دستورات لازم را به کودک بدهد.
- معلم هنگام دستورالعمل باید از شاگرد بخواهد که نکات را خوب گوش کند، یادداشت نماید و زیر نکات مهم دستورات خط بکشد تا فراموش نشوند.
- باید دستورالعمل‌های کمتری پشت سر هم ردیف کرد. نباید در زمان‌هایی کوتاه دستورات متعددی داده شود، معلم می‌تواند آگاهانه سرعت صدور دستورات را کاهش دهد یا تعداد کمتری از دستورات را در یک سلسله بگنجاند.
- برای دانش آموز شریک درسی انتخاب کنید، یعنی از دوستی که دانش آموز احساس نزدیکی بیشتری با وی دارد بخواهید دستورات معلم را دوباره و با زبان خودش برای دانش آموز بازگو نماید. این روش تا حدودی هم از مسوولیت معلم می‌کاهد و هم حس رقابت دانش آموز قوی‌تر می‌شود.
- آخر این که دانش آموز را تشویق کنید. ابتدا کودک را فقط برای سعی در انجام دستورات تحسین نمایید، سپس با پیشرفت کودک و در صورت انجام کار صحیح، تشویق‌ها می‌تواند بیشتر شود.
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: ملیحه قشقایی
تنظیم: علی سرمدی
