استقلال کلاس اولی‌ها
کودک 7 ساله در حالی وارد دبستان می‌شود که بارها و بارها در تلویزیون و کتاب‌های داستان درباره خوبی‌های محیط مدرسه دیده و شنیده است؛ او مثل کودک قدیم نیست که بدون هیچ آمادگی قبلی و شناخت از مدرسه، وارد آن شود. امروزه بسیاری از کودکان با اشتیاق قدم به مدرسه می‌گذارند و از بودن در این محیط احساس رضایت می‌کنند.
اما برخی خانواده‌ها، نگرانی‌هایی بابت ورود فرزند کلاس اولی خود به یک محیط آموزشی جدید دارند. البته شاید در گذشته، ورود کودک به دبستان باعث نگرانی می‌شد؛ ولی امروزه کمتر شاهد هستیم که دانش آموز کلاس اولی برای قبول چنین موقعیتی دچار مشکل شود و والدین را نگران کند. باید بدانید این نگرانی از آن خانواده‌هایی است که فرزندانشان دوره مهد کودک را نگذرانده اند؛ چون بچه‌های که به مهد راه پیدا کرده‌اند مستقل‌تر می‌شوند.
تأثیر مهدها و مراکز پیش دبستانی
مراکز پیش دبستانی با ایجاد محیطی شاد و محوریت بازی و آموزش همزمان، یک سال پیش از ورود دانش آموز به مدرسه، او را برای مواجهه با این مرحله آماده می‌سازند. در این محیط، کودک با مسائلی مانند حضور آموزگار، شیوه‌های آموزش، اجازه گرفتن، حضور در کلاس، پشت نیمکت نشستن و... آشنا می‌شود. در چنین کلاس‌هایی مشکلات ارتباطی و شخصیتی کودکان تا حدودی برطرف می‌گردد؛ ضمن اینکه اگر مشکلات حادتری نیز وجود داشته باشد، والدین یک سال زودتر متوجه آن می‌شوند و فرصت خواهند داشت تا با بهره گیری از روش‌های اصولی، این مشکلات را قبل از ورود به دبستان برطرف سازند. مشکلاتی از قبیل نداشتن تمرکز، بی تابی، نداشتن استقلال فردی، ترس از محیط، مشکل یادگیری و...
آری، مشکلات کودکانی که هرگز از خانواده خود جدا نبوده اند، بسیار بیشتر از بچه‌هایی است که در دوره‌های پیش دبستانی حضور داشته‌اند؛ در نتیجه نگرانی والدین آنان نیز بیشتر خواهد بود.
مدرسه، محیطی نظام‌مند
مدرسه یک محیط نظام‌مند است و اصول و قوانین خاص خود را دارد. کودکی که به این قوانین آشنا نباشد، دیرتر می‌تواند خود را با چنین محیطی هماهنگ کند. ولی برخی از معلم‌ها همچنان با کودکانی مواجه هستند که دوره پیش دبستانی را نگذرانده اند و اکنون در آستانه ورود به دبستان هستند!
حالا، پدر و مادرها برای چنین دانش آموزانی چه باید بکنند؟ والدین باید برای فرزند خویش محیط مدرسه را به شکل ساده تعریف نمایند. یعنی دلیل حضور آنان در محیط مدرسه را توضیح دهند و انتظارهایی که در رابطه معلم و شاگردی از آن‌ها می‌رود را بیان کنند. کودک باید حس کند که در زندگی وارد مرحله‌ای جدید شده است، مرحله‌ای که باید استقلالی بیش از گذشته داشته باشد؛ بنابراین در برنامه کودک کلاس اولی باید تغییراتی ایجاد شود. تغیراتی که به حس بزرگ شدن وی کمک کند.
ایجاد دلبستگی به مدرسه برای اولی‌ها
- از مهم‌ترین مسائل در این دوره، تنظیم ساعت‌های خواب و بیداری دانش آموز است که پدر و مادر باید توجه ویژه به آن داشته باشند. همچنین والدین باید ساعت‌های مهمانی خود را تنظیم کنند تا به ساعت خواب دانش آموز لطمه وارد نشود.
- اگر کودک سابقه دوری از خانواده را ندارد، والدین باید از همان روزهای ابتدایی، برنامه رفت و آمد او را با سرویس مدارس تنظیم نکنند و سعی نمایند روزهای اول همراه با فرزندشان به مدرسه بروند و کودک را به خانه بازگردانند تا آشنایی با سرویس، تدریجاً انجام شود.
- والدین می‌توانند به تدریج انتظاراتی که از دانش آموز می‌رود را به وی آموزش دهند. مثلاً به او بیاموزید که وسایل مدرسه‌اش را خودش جمع و جور کند، برنامه درسی‌اش را به یاد داشته باشد، مسئول وسایل شخصی‌اش (کیف، کتاب، دفتر و ...)باشد.
- اگر مدرسه از فضاهای ورزشی مناسب برخوردار است، بد نیست دانش آموزان پایه اول، یک هفته قبل از بازگشایی، یکی دو بار در این مکان در کنار هم بازی کنند.
- با کمک اولیای مدرسه یک اردوی یک روزه، به همراه خانواده و معلم ایجاد کنید. چنین اردویی تولید حس خویشاوندی می‌کند و زمینه ساز همزیستی بهتر در واحدهای اجتماعی و استقلال بیشتر را فراهم می‌سازد.
- دانش آموزان سال اول با اجزا و واحدهای درونی مدرسه آشنایی ندارند. این نبود آگاهی به ساختمان، آدم‌ها و دیگر اجزای مدرسه، ممکن است بر حس غربت آنان بیفزاید. معلم می‌تواند با استفاده از یک شخصیت عروسکی و با زبانی صمیمی و مهربان به عنوان راهنما، بچه‌ها را با مدرسه‌ای که قرار است ساعت‌هایی از روز در آن زندگی کنند، آشنا سازد. آشنایی با محل سرویس‌های بهداشتی،کلاس ،آبخوری، دفتر، سالن ورزشی، کتابخانه، آزمایشگاه و...
عوامل ذکر شده در ایجاد استقلال دانش آموز کلاس اول و دلبستگی و تعلق خاطر او نسبت به مدرسه، هم کلاسی‌ها، معلم‌ها و... نقش بسیاری دارند. این گونه کودک به محلی که قرار است مدت شش سال در آن زندگی کند به عنوان خانه دوم خود می‌نگرد؛ لذا او به همه‌ی اجزای محیط آموزشی علاقه‌مند می‌شود و خاطره‌ای خوب از آن در ذهن ذخیره می‌سازد.
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: مریم عرفانیان
تنظیم: علی سرمدی
