دلایل دیده نشدن ادبیات کودک

همراه با نویسندگان کودک و نوجوان و دلایلی که از نظر آنها منجر به این شده که ادبیات کودک مادر سطح جهانی بچشم نیاید.

زهره پریرخ : این‌که هیچ متولی خاصی در زمینه‌ شناسایی بهترین‌های ادبیات کودک و نوجوان و ترجمه و معرفی آن‌ها در سطح جهانی وجود ندارد، عامل اصلی جهانی نشدن ادبیات کودک ماست. واقعیت این است که ضعف ترجمه و ضعف جهان‌بینی برخی نویسندگان کودک و نوجوان ما در این زمینه دخیل هستند، اما فراموش نکنیم که هیچ متولی‌ای برای معرفی بهترین‌های ما به جهان وجود ندارد. این درحالی است که وقتی در نمایشگاه‌های بین‌المللی نویسندگان ما آثار خود را برای مخاطبانشان می‌خوانند مورد توجه آن‌ها قرار می‌گیرند و این به دلیل آن است که ادبیات کودک و نوجوان ما براساس فطرت انسانی بنا شده است.البته بحث سانسور و خودسانسوری نیز در این زمینه حائز اهمیت است.

نرگس آبیار :  علی‌رغم نقاط قوت در ادبیات کودک و نوجوان ما برای حضور در عرصه‌های بین‌المللی، به علت ضعف در ترجمه و بی‌توجهی مسئولان، ادبیات این گروه سنی نتوانسته است در عرصه‌های جهانی آن‌چنان که شایسته و بایسته است، بدرخشد. نویسندگان کودک و نوجوان ما دارای آثار موفقی هستند که به لحاظ برخورداری از زبان جهانی و انتخاب موضوعات انسانی می‌توانند در سطح جهانی مورد توجه باشند اما به علت ضعف در ترجمه و حمایت نشدن پیوسته مورد بی‌توجهی قرار گرفته‌اند.ضعف ترجمه باعث شده است تا پیوسته ادبیات کودک ما در سطح جهانی دیده نشود. این مسأله باعث شده است تا ادبیات کودک ما علی‌رغم برخورداری از توانمندی‌ها منزوی شود. این در حالی است که نویسندگان این گروه سنی عمدتا دارای نگاه جهانی هستند.حضور نویسندگان ایرانی عرصه ادبیات کودک و نوجوان در فستیوال‌های جهانی می‌تواند یکی از راهکارها برای دیده شدن آثار آن‌ها در سطح جهانی باشد.اغلب آژانس‌های ادبی ما به بزرگراه‌های یک‌طرفه‌ای بدل شده‌اند که صرفا آثار مختلف را به زبان داخلی ترجمه می‌کنند و کم‌تر مایل‌اند تا نویسندگان و آثار نویسندگان داخلی را در سطح جهانی بازتاب دهند.این در شرایطی است که وزارت ارشاد هم هیچ تلاشی در این زمینه انجام نمی‌دهد.

مصطفی ایلخانی‌زاده: در چند سال اخیر حضور ایران در فستیوال‌ها و جشنواره‌های بین‌المللی و نیز در سطح هیات‌های علمی و ادبی سایر کشورها بسیار محدود شده و این به نوعی رکود در حیطه ادبیات و بویژه ادبیات کودک و نوجوان منتهی شده است.ادبیات کودک ایران در بین بسیاری از کشورهای همجوار خود از موقعیت شایسته‌ای برخوردار است و بجاست نویسندگان و خالقان این عرصه از طریق انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و شورای کتاب کودک با برگزاری سمینارها و جلسات توجیهی بتوانند توان نویسندگان این رده سنی را برای حضور در عرصه‌های بین‌المللی تقویت کنند. البته مسأله ترجمه هم خود مقوله‌ای مهم و جداست.

نویسندگان ایرانی برای این‌که بتوانند همچون نویسندگان ژاپن به الگویی خاص و سبکی ویژه‌ برسند باید از الگوهای خود تبعیت کنند و من فکر می‌کنم بهترین الگوها در این زمینه آثار فولکلوریک ما هستند.

محمود برآبادی : به نظر من مهم‌ترین دلیل جهانی‌ نشدن ادبیات ما، محدودیت مخاطبان زبان فارسی است. کشور‌هایی که به زبان بین‌المللی حرف می‌زنند اقتصاد و فرهنگ در میان آنان رشد بهتری دارد.آن‌چه در بحث اقتصاد و فرهنگ رف اول را می‌زند، برخورداری از زبان‌های بین‌المللی است. در مورد ادبیات تبلیغات نقش مهمی دارد، بنابراین کشور‌هایی که به زبان‌های آلمانی، فرانسوی و انگلیسی می‌نویسند، زودتر می‌توانند مخاطب خود را پیدا کنند و جذب آنان شوند. مضاف بر این دنیای غرب هم بیش‌تر مایل است تا روی این افراد سرمایه‌گذاری کند.به نظر من از نظر کیفی آثار ادبیات کودک و نوجوان ما اگرچه ممکن است در سطح جهانی در رده‌های اول و دوم قرار نگیرند، ولی به راحتی در زمره آثار متوسط هستند که می‌توانند مورد توجه بسیاری از کشور‌ها باشند. اما آن‌چه باعث شده است این ادبیات نتواند آن‌چنان که شایسته است در جهان شناخته شود، بحث زبان فارسی و محدودیت‌های آن است.البته من معتقدم سانسور اعم از سانسور رسمی و غیررسمی که شامل خودسانسوری هم هست، تاثیر فوق‌العاده‌ای بر خلاقیت نویسندگان دارد و دست آن‌ها را می‌بندد و نمی‌گذارد آن‌ها با تمام توان وارد عرصه نویسندگی شوند ولی در نهایت معتقدم بحث زبان عامل اصلی بازدارنده در این زمینه است.همین مسأله باعث شده است نویسندگان مقیم خارج از کشور ما که به زبان فارسی می‌نویسند و اتفاقا از مسأله‌ سانسور و خودسانسوری هم رها هستند، نتوانند ادبیاتشان را جهانی کنند.