روزنامه های پسا دولتی

پس از معرفی چند روزنامه دولتی و معروف که در پایتخت منتشر می شد، حال نوبت به معرفی سایر روزنامه هایی است که چه به زبان فارسی و چه به زبانهای دیگر منتشر می شد. در این مقاله سایر جراید تهران را به شما معرفی می کنیم.

در بخش قبل  از سری مجموعه روزنامه و روزنامه نویسی درباره دو روزنامه مهم دیگری که در تهران منتشر می شد صحبت کردیم. حال نوبت سایر روزنامه ها است که در این مقاله آنها را معرفی می کنیم.

دو روزنامه به زبان فرانسه:

در سال 1292 هجری قمری، میرزا حسین خان سپهسالار تصمیم گرفت که برای معرفی کشور ایران به سایر ملل، با همکاری یک مهندس بلژیکی به نام "بارون دونرمان"، روزنامه ای را به زبان فرانسه دایر کند. شماره اول این روزنامه به دو زبان فارسی و فرانسه و به نام "وطن" در تاریخ شنبه نهم محرم سال 1293 هجری قمری به چاپ رسید. اما چون مقاله اول آن را که دم از آزادی و برابری می زد، برای سلطان مستبدی مثل ناصرالدین شاه که تاب هیچگونه اظهار نظری را نداشت، خواندند و از مضمون آن مطلع شد، دستور توقیف آن را داد و بارن دونرمان " مهندس مخصوص دولت علیه ایران" مورد بی مهری شاه قرار گرفت.

بعد از "وطن" روزنامه دیگری به زبان فرانسه و به نام "صدای ایران" انتشار یافت. نویسنده و مدیر آن دکتر "مورل" فرانسوی بود و روزنامه از 21 مارس 1885 تا 15 فوریه 1888 میلادی دایر بود.

چند روزنامه دیگر پایتخت:

در زمان صدارت میرزا حسین خان سپهسالار و به دستور وی نشریه ای به نام "روزنامه نظامی علمیه و ادیبه ایران" توسط کارکنان "مدرسه مبارکه اتاماژور" که تازه تاسیس یافته بود، منتشر شد که شماره اول آن در تاریخ 29 ذی القعده 1293 هجری قمری چاپ شد و ظاهرا تا سال 1296 هجری قمری دایر بود. تا اینکه در آن سال روزنامه دیگری که بیشتر از فنون جنگی سخن میراند، به نام "مریخ" جانشین آن شد.

در سال 1293 ه،ق روزنامه دیگری، که بیشتر مطالب آن علمی بود، به نام روزنامه "علمی"، توسط محمد حسن خان صنیع الدوله (اعتماد السلطنه)، منتشر شد. از این شماره 64 شماره منتشر شد.

علیقلی خان مخبرالدوله، وزیر انطباعات در سال 1299، به هنگامی که ریاست دارالفنون را بر عهده داشت و به همچشمی اعتماد السلطنه، در دارالفنون روزنامه ای به نام "دانش" را منتشر می کرد که نویسنده آن "میرزا کاظم" استاد معروف شیمی بود. این روزنامه هر دو ماه یکبار و روی هم رفته 14 شماره منتشر شد.

شرف-شرافت:

در محرم سال 1300 نشریه ماهنامه مصوری به نام "شرف" در تهران و توسط محمد حسن خان اعتمادالسلطنه منتشر شد. این روزنامه تا سال 1309 دوام داشت و جمعا 87 شماره از آن منتشر شد و بعد در اوایل سلطنت مظفرالدین شاه در سال 1314 به نام "شرافت" و توسط محمدباقر خان اعتماد السلطنه انتشار یافت.

روزنامه شرف و جانشین آن شرافت، تصاویر بسیار زیبایی از شاه و اعیان و اشراف مملکت و رجال دولت با شرح احوال آنها منتشر می کرد. تصاویر روزنامه شرف به قلم میرزا ابو تراب خان غفاری- پسر میرزا بزرگ و برادر هنرمند معروف، میرزا محمد خان کمال الملک- و تصاویر روزنامه شرافت به قلم مصور الملک ترسیم می شد و وجه امتیاز این دو روزنامه، همان تصاویر بود.

تربیت:

در سال 1314 و اوایل سلطنت مظفرالدین شاه، روزنامه هفتگی تربیت منتشر میشد. نویسنده آن میرزا محمد حسین فروغی از منشیان و شعرای دربار بود. در این روزنامه مقالات و ترجمه های مفید و پاورقی های گوناگون به قلم محمد علی خان فروغی فرزند مدیر روزنامه و دیگران چاپ می شد؛ و روی هم رفته از نظر ادبی بی ارزش نبود؛ اما لحن چاپلوسانه و ستایشگرانه آن به مقدار زیادی از اهمیت و اعتبار آن می کاست.

خلاصه الحوادث:

نخستین روزنامه یومیه ایران که در عهد سلطنت مظفرالدین شاه و در سال 1316 و در چهار صفحه در تهران منتشر شد. خلاصه الحوادث یک روزنامه رسمی و دولتی بود که به وسیله وزارت انطباعات هفته ای پنج روز منتشر می شد. در این روزنامه علاوه بر اخبار داخلی، خبرهای تلگرافی خارجی هم درج می شد. این روزنامه از سال 1316 به مدت پنج سال در 995 شماره منتشر شد.

حکیم الممالک:

حکیم الممالک، عنوان روزنامه ای بود که خود ناصرالدین شاه تمام مطالبش را می نوشت و آن را منتشر می کرد، اما به ظاهر مدیریت آن را حکیم الممالک به عهده داشت. این روزنامه در واقع سفرنامه یا مجموعه یادداشت های روزانه شاه در سفر اول خراسان است که از روز یکشنبه پانزدهم ذیحجه 1283 تا روز یکشنبه بیست و دوم جمادی الاول 1284 که به سلطنت آباد مراجعه کرده است.