نشست نقد و بررسی نمایش "ماه در آب"

من معتقدم کارگردانی که کارش خوب است و تماشاگر دارد باید هم متوقع باشد، زیرا مخاطب دارد. من برای اجرای نمایش "ماه در آب" فرصت طلایی همکاری با داریوش مهرجویی را از دست دادم. اگر واقعا کار ما تماشاگر نداشت، خود من بعد از دو هفته دیگر اجرا نمی‌رفتم.

به گزارش خبرنگار مهر، محمد یعقوبی که همراه آیدا کیخایی، علی سرابی و فهمیه امن زاده بازیگران نمایش "ماه در آب" در نشست نقد و بررسی این نمایش در خبرگزاری مهر شرکت کرده بود، درباره ساختار سینمایی آثارش گفت: "همیشه این سئوال در ذهنم وجود داشته که چرا تئاتر و سینما با هم ارتباط ندارند؟ من سینما را بسیار دوست دارم و به رابطه تئاتر با سینما معتقدم."

وی با اشاره به علاقه اش به آثار سینمایی خارجی برگرفته از تئاتر مانند "دوشیزه و مرگ"، "چه کسی از ویرجینیا وولف می ترسد؟" و ... افزود: "این انتقاد که نمایش های من ساختاری سینمایی دارد دقیقا پس از اجرای "رقص کاغذپاره ها" توسط منتقدان تئاتر آغاز شد. من به ارتباط تئاتر و سینما معتقدم، اما دلایلی مبنی بر اینکه آثارم با سینما متفاوت است نیز دارم. در آثار من تصویری که جذاب است کلوزآپ است."

یعقوبی ادامه داد: "ایرج کریمی در مقام کارگردان سینما پس از دیدن نمایش "ماه در آب" معتقد بود این نمایش اصلا شکل سینمایی ندارد و با سینما متفاوت است. در این سال ها هر کس که نمایش های من را دیده نظر متفاوتی داشته، نمایشنامه نویس معتقد است من کارگردان خوبی هستم، کارگردان تئاتر معتقد است من فقط یک نمایشنامه نویس خوب هستم و برخی دیگر معتقدند من باید سینما کار کنم و آثارم تئاتر نیست. به نظر من این یکی از خصوصیات کارهای من است که هر کس از جایگاه خود به آثار من نگاه و آن را نقد می کند. به نظر من این خیلی خوب است."

یعقوبی درباره شخصیت دکتر رامین تابش که در تمام آثارش به نوعی تکرار می شود نیز خاطرنشان کرد: "شخصیت دکتر رامین تابش از "از تاریکی" می آید که هرگز مجوز اجرا نگرفت و شاید یاد کردن از این شخصیت نمایشنامه "از تاریکی" در آثاری که بعد از این نمایشنامه نوشتم، زنده نگه داشتن و یاد کردن از شخصیتی است که هیچ گاه بر صحنه جان نگرفت."

این نمایشنامه نویس ادامه داد: "من بیش از اینکه از تئاتر تأثیر گرفته باشم از رمان هایی که در طول زندگی خوانده ام متأثر شده ام. زیرا بخشی از آن را مدیون تخیل خودم هستم. تئاتر و سینما عینی تر از رمان است، اما رمان تخیل مخاطب را نیز با خود درگیر می کند. از اینکه پایان آثارم منطقی و فیکس تمام شود، خوشم نمی آید و مایلم ذهن مخاطب پس از اجرا درگیر شود."

نویسنده "ماه در آب" گفت: "شخصیت های نمایش به طور زنجیره ای به هم پیوسته اند و آنگونه که ابتدا به نظر می آیند نیستند و این نمایش بر ساختار تخریب تماشاگر استوار است. به طوری که آدم های صحنه اول در صحنه بعد شکلی دیگر به خود می گیرند. من در این نمایشنامه به یک قرارداد اجتماعی نگاه می کنم، ازدواج یکی از قراردادهای اجتماعی است که از دیگر قراردادها برای مخاطبان آشناتر است. این قراردادها در زندگی گریزناپذیرند."

آیدا کیخایی، همسر یعقوبی و بازیگر ثابت کارهای وی، در نمایش "ماه در آب" نقش اصلی یعنی "آی سودا" را بازی می کند. یعقوبی در مورد نحوه انتخاب بازیگرانش گفت: "من وقتی در حال نوشتن نمایشنامه هستم، از همان ابتدا به این فکر می کنم که چه بازیگری قرار است در نقش این شخصیت بازی کند و شخصیت را متناسب با ویژگی بازیگرانم می نویسم."

علی سرابی بازیگر نقش مازیار برای اولین بار با گروه تئاتر این روزها در"ماه در آب" آشنا شد. به گفته یعقوبی، سرابی تنها بازیگر این نمایش بود که به متن آماده رسید. زیرا پیش از این نقش برای بازیگر دیگری نوشته شده بود. کارگردان "ماه در آب" گفت: "چهره سرابی به دلیل آنکه هنوز چندان کشف نشده بود، برای بازی در نقش مازیار بسیار مناسب بود و این به نقش مازیار بسیار کمک کرد، چشمان این بازیگر و نوع نگاه او به نظر من برای ایفای موفق این نقش بسیار خوب بود و اکنون از همکاری با این بازیگر بسیار خرسندم."

"ماه در آب" هر چند توانست جای خود را در دل بسیاری از تماشاگرانش باز کند، اما عمری کوتاه داشت و اجرای آن نتوانست تماشاگران بیشتری را جذب کند. وی در این باره گفت: "کاهش تعداد اجراهای گروه ما از نمایش "یک دقیقه سکوت" آغاز شد. تماشاگران از نمایش استقبال می کنند،‌ اما در اوج استقبال به ما اعلام می شود فقط چهار روز دیگر فرصت اجرا داریم. ما برای اجرای این نمایش سه ماه تمرین کردیم و تنها 20 اجرا رفتیم. اگر از ابتدا بدانی فقط قرار است 10 اجرا بروی، تکلیفت با خود و گروه روشن است."

این کارگردان تصریح کرد: "من معتقدم کارگردانی که کارش خوب است و تماشاگر دارد باید متوقع باشد، زیرا مخاطب دارد. من برای اجرای این نمایش فرصت طلایی کار با داریوش مهرجویی را از دست دادم. اگر واقعا کار ما تماشاگر نداشت، خود من بعد از دو هفته اجرا نمی رفتم. چرا فقط برای کارهای من این اتفاق می افتد؟ نمایش "گل های شعمدانی" هم به چنین سرنوشتی دچار شد و ما فقط توانستیم 14 اجرا برویم."

به گزارش خبرنگار مهر، در بخشی دیگر از نشست نقد و بررسی نمایش "ماه در آب" کیخایی درباره نقش "آی سودا" و نزدیکی آن به شخصیت خود گفت: "من خودم حس می کنم این نقش یکی از بهترین نقش هایی است که تا به حال اجرا کرده ام. به شدت به این نقش علاقه داشتم. "آی سودا" در این کار کاملا از شخصیت من دور بود. من از ویژگی های نقشم در "گل های شعمدانی" بسیار استفاده کردم. شخصیت "آی سودا" را بسیار دوست داشتم و گاهی احساس می کردم من همان "آی سودا" هستم."

فهیمه امن زاده هم درباره کار با محمد یعقوبی در "ماه در آب" گفت: "من تقریبا از اعضا ثابت گروه یعغوبی هستم و بیشترین تئاترهایی که اجرا کرده ام به کارگردانی و نویسندگی وی بوده است. من کار با یعغوبی را در عین سختی بسیار دوست دارم. زیرا احساس می کنم کار با گروه وی لذت بخش است. در کارهای او بازیگر آزاد است نظر بدهد و به گونه ای با راهنمایی هایش به بازی کمک می کند."

وی درباره نقش آلما در نمایش "ماه در آب" افزود: "از ابتدا قرار بود در این کار من نقش نرگس دختر همسایه را بازی کنم. ولی در ادامه روزی متنی در اختیار من قرار گرفت که شخصیت آلما در آن برای من تعریف شده بود. اول همه می گفتند چشم های من حس شادی دارد و نمی توانم نقش غمگین آلما را بازی کنم. هر چه گذشت من آلما را بیشتر حس کردم. من نیز این نقش را بسیار دوست داشتم و حتی آن را یکی از بهترین نقش هایم می دانم."

علی سرابی، بازیگر نقش مازیار، نیز درباره این نقش گفت: "ابتدا که می خواستم با یعغوبی کار کنم، فکر می کردم کار خوبی بتوان انجام داد، اما وقتی کار به اجرا رسید احساس کردم یکی از بهترین ها را در تئاتر تجربه کردم. کار در "ماه در آب" را فوق العاده می دانم. در طول اجرا خیلی از مخاطبان اصرار داشتند وقت آن را اضافه کنیم."

سرابی کار با گروه یعغوبی را یکی از بهترین تجربه های کاری خود دانست و افزود: "من با گروههای مختلف کار کرده ام، ولی گروه او یکی از بهترین و صمیمی ترین گروههایی بود که تا به حال تجربه کرده ام. سرپرست این گروه کسی است که می توان به او اعتماد کرد. کمک های یعقوبی باعث شد من خیلی زود به نقشی که می خواستم برسم. یکی از وجوه کار ایشان که با دیگران کمی متمایز است، تمرین های کارگاهی است و همیشه در طول کار تغییرات تازه ای در متن پیش می آمد."

وی درباره شرایط اجرای "ماه در آب" در تئاتر شهر گفت: "به نظر من تئاتر باید به جایی برسد که دیگر بعضی گروهها که ضعیف هستند نتوانند کار ارائه دهند. اما در حال حاضر در تئاتر شهر به کارهای خوب با این کارها ضربه می زنند. از همان نخستین اجراهای ما سالن پر بود، اما من نمی دانم چرا باید کاری که فروش خوبی دارد و با استقبال رو به روست جای خود را به اجرای دیگری بدهد."

کیخایی هم در ادامه درباره تعداد اجراهای کم تئاتر "ماه در آب" گفت: "ما درست زمانی که در بطن کار قرار گرفته بودیم اجراهای "ماه در آب" به پایان رسید. من خیلی دوست داشتم تعداد اجراها بیشتر می شد. اما متاسفانه اینگونه نشد و من از این موضوع خیلی ناراحت شدم."