تبیان، دستیار زندگی
در دهه های اخیر با پررنگ شدن جایگاه انسانبه عنوان اصلی ترین و گرانبهاترین سرمایه اجتماعی، فرهنگی و معنوی جامعه، رسالت آموزش و پرورش نیز از منزلت و جایگاه رفیع تری برخوردار شده و مورد توجه صاحب نظران و نظریه پردازان علوم اجتماعی، سیاسی و اقتصادی قرارگرفته
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بررسی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

بررسی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

در دهه های اخیر با پررنگ شدن جایگاه "انسان"به عنوان اصلی ترین و گرانبهاترین سرمایه اجتماعی، فرهنگی و معنوی جامعه، رسالت آموزش و پرورش نیز از منزلت و جایگاه رفیع تری برخوردار شده و مورد توجه صاحب نظران و نظریه پردازان علوم اجتماعی، سیاسی و اقتصادی قرارگرفته است.

از منظر تعالیم انسان ساز مکتب اسلام، نظام تعلیم و تربیت از جایگاه رفیع و بی بدیل برخوردار است و معلمان و دست اندرکاران این نظام مسئولیت دارند تا در استمرار راه انبیاء الهی، زمینه تربیت پذیری کودکان و نوجوانان را در بهترین سنین فراگیری برای دستیابی به مقام خلیفه اللهی فراهم آورند.

موفقیت و اثربخشی فزون تر این نهاد گسترده و سرنوشت ساز، درگرو عوامل و عناصر متعددی است که از آن جمله می توان به عامل مهم و اثرگذار تدوین و اجرای"برنامه های راهبردی و درازمدت"در این نهاد اشاره کرد.

فرآیند تعلیم و تربیت امری "زمان بر" و "دیربازده" است که در طولانی مدت به بار می نشیند. مخاطبان نهاد آموزش و پرورش، کودکان و نوجوانانی هستند که آنچه را "امروز" فرا می گیرند"فردا"در رفتار و کردار خویش متجلی می سازند. درنتیجه، فعل و انفعالات آموزشی و تربیتی"امروز"برچگونگی شکل گیری "فردا"های دور و نزدیک تاثیرمی گذارد و آرمان ها و اندیشه های"فردا"چگونگی سامان یابی"امروز"رامتاثر می سازد.

به بیان دیگر، برنامه های"امروز" و"فردا"درفرایند تعلیم و تربت به شدت به هم گره خورده است و این نهاد، بیش از سایر ارگان ها و نهاد ها به"برنامه راهبردی و استراتژیک"نیازمند است. به همین دلیل امروزه نهادهای آموزشی در اکثر کشورهای جهان با مسئله"تدوین و اجرای برنامه های راهبردی تحول آفرین"دست و پنجه نرم می کنند.

مراد از "تحول بنیادین در آموزش و پرورش" در این حرکت سترگ و کم نظیر در تاریخ آموزش و پرورش فراهم آوردن زمینه "تحول عمیق و ریشه ای، همه جانبه، نظام مند و سیستمی، آینده نگر، مبتنی بر آموزه های وحیانی و معارف اسلامی و متناسب با فرهنگ اسلامی - ایرانی"بوده است. این نگاه و باور، الزاماتی را برای دست اندر کاران و مجریان به وجود آورد که به اختصار به برخی از آنها اشاره می شود:

1- پایبندی کامل به معارف انسان ساز اسلام و مکتب تشییع

2- التزام به آرمان های انقلاب اسلامی، دیدگاه های امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری

3- هماهنگی و همسویی با اسناد بالادستی از جمله قانون اساسی و سند چشم انداز بیست ساله کشور

4- رعایت اصول و معیارهای علمی و تدوین مدل مفهومی بومی

5- پژوهش محوری و انجام مطالعات بنیادی و استفاده از آخرین یافته علمی و پژوهشی

6- آینده نگری و بهره مندی از یافته های دانش آینده پژوهی

7- استفاده حداکثری از مشارکت معلمان، مدیران و صاحب نظران حوزه و دانشگاه

8- واقعیت گرایی و توجه به اقتضائات و شرایط بومی و منطقه ای و نیز الزام های مدیریتی و اجرایی

9- بهره گیری آگاهانه از تجارب بشری با توجه به فرهنگ خودی و الزامات فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی

10- رعایت تقسیم کار ملی و توجه به فرصت ها و تهدیدهای بیرونی

11- مهندسی همزمان و کوتاه کردن زمان تولید و تدوین سند

12- بسط اندیشه تحول خواهی و تولیدسند

در باور و ذهن مخاطبان و مجریان پس از انتخاب مدیر طرح، مجری طرح، مشاور و ناظر طرح، اعضای شورای راهبردی تدوین سند ملی، تصویب تعریف "سندملی" درشورای راهبری و تدوین الگوی مفهومی سند ملی و نیز تنظیم ساختار اجرایی و مدل ها و الگوهای مدیریتی مورد نیاز؛ مجریان، پژوهشگران و سایر دست اندرکاران، انتخاب و منصوب شدند و کار تدوین سند ملی آموزش و پرورش با اتکال به خداوند مهربان و استعانت از عنایات ائمه معصومین، با شور و شوق وصف ناپذیر آغاز شد.

بررسی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

بی شک کارهای بزرگ و اثربخش، هم چنان که دستاوردهای عظیم و ماندگار دارند، با مشکلات و چالش های بزرگ نیز دست و پنجه نرم می کنند و فرآیند تدوین سند ملی آموزش و پرورش نیز از این قاعده مستثنی نبوده است.

الا یا ایها الساقی ادرکاسا و ناولها                     که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل ها

به همین دلیل و به منظور ثبت در اسناد، به برخی از این تنگناها، مشکلات و مسایل اشاره می شود:

1- ناکافی بودن دانش فنی و تجربه تخصصی برای تدوین اسناد راهبردی و استراتژیک در کشور و کمبود نیروی متخصص و مجرب برای تدوین چنین اسنادی در حوزه های مختلف به ویژه علوم انسانی بالاخص علوم تربیتی
2- نو ظهور بودن دانش "آینده پژوهی" و "آینده نگری" در کشور و عدم تربیت نیروهای واجد شرایط در مراکز دانشگاهی و علمی - پژوهشی متناسب با فرهنگ بومی و اقتضائات حال و آینده کشور.
3- پیچیدگی علوم انسانی و تربیتی و ناکافی بودن تحقیقات بنیادی و نظریه های تربیتی و نیز ضعف دانش فنی برای نظریه پردازی در این حوزه و نیز تفاوت معنادار دیدگاه صاحب نظران در این حوزه به ویژه از منظر معارف اسلامی و مبتنی بر آموزه های قرآنی به طوری که نظام آموزش و پرورش در قبل و بعد از انقلاب اسلامی فاقد فلسفه مدون و مصوب بوده است.
4- پوشیده بودن فرآیند مطالعات نظری و تدوین الگوهای کاربردی باتوجه به فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی و اقتضائات فرهنگ اسلامی- ایرانی و در نتیجه سختی دسترسی به الگوهای معتبر علمی برای مطالعه و تدوین اسناد.

5- کمبود تحقیقات بنیادی و نظری و پژوهش های علمی معتبر به ویژه با رویکرد مطالعات راهبردی و مبتنی بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی در حوزه تعلیم و تربیت و نظام آموزش و پرورش.
6- تغییرات پی درپی در مدیریت عالی آموزش و پرورش در دوره زمانی تدوین سندملی، به طوری که از زمان ابلاغ مصوبه هیات وزیران و آغاز فعالیت تا زمانی که سند ملی درشورای عالی آموزش و پرورش به تصویب رسید، شاهد حضور چهار وزیر و یک سرپرست در وزارتخانه بودیم.
7- ماده نبودن بسترهای اجرایی و عدم حمایت و پشتیبانی مالی و حقوقی و انسانی درفرآیندکار. بسته سند ملی آموزش و پرورش پس از تدوین جهت تصویب به شورای عالی آموزش و پرورش،به عنوان مرجع سیاست گذاری در حوزه آموزش عمومی و متوسطه تقدیم شد. این بسته تحول آفرین، پس از تصویب در شورای عالی آموزش و پرورش، به شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان عالی ترین مرجع سیاست گذاری فرهنگی کشور و مسئول تحول نظام آموزشی ارسال شد. در این شورا بیش از 20 جلسه کارشناسی به نقد و بررسی و اصلاح بسته سندملی پرداخته شد و در نهایت در تاریخ 90/7/15 به تصویب رسید.

مهدی نویدادهم - دبیرکل شورای عالی آموزش وپرورش و مدیر طرح تدوین سندملی آموزش وپرورش

منبع: پانا

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تنظیم: نسرین صادقی