دنیا بدون کوچکترین صدا
در سالهای اخیر به دنبال گسترش روز افزون غربالگری شنوایی، لازم است مداخله ی به هنگام به صورت برنامه های ویژه ای برای کودکان آسیب دیده ی شنوایی و خانواده ی آن ها صورت گیرد. مداخله ی به هنگام باید شامل برنامه هایی برای حمایت از کودک، حمایت از والدین و حمایت از ارتباطات میان کودک و والدین باشد.
بیش از 90 درصد کودکان آسیب دیده ی شنوایی در خانواده های شنوا به دنیا می آیند. از این رو یکی از اساسی ترین ارکان های هر نوع برنامه ی حمایت از والدین، ارایه ی اطلاعات مناسب و مورد نیاز خانواده ها است. همچنین باید از لحاظ هیجانی و احساسی آنان را برای پذیرش واقعیت کم شنوایی فرزند آماده کرد.
برنامه های مناسب مداخله و حمایت به هنگام سبب رشد شناختی، اجتماعی و سلامت عمومی کودکان کم شنوا می شود و کیفیت زندگی و تعاملات اجتماعی آنها را به میزان بسیار زیادی بهبود می بخشد . خانواده ی دارای کودک ناشنوا غالباً انتظاراتی از فرزند خود دارد اما داشتن انتظار از کودک، بدون توجه به مسئولیت ها و نقش های خانواده، انتظاری عبث و بیهوده است. در مکتب اسلام، انتظارها، تکالیف، حقوق و وظایف انسانها دو جانبه و متقابل است. از این رو شایسته است هر پدر و مادری صادقانه از خود سوال کند من چگونه پدر یا مادری هستم؟ آیا من به همه ی نیازهای فرزندم واقفم؟ آیا من می دانم فرزندم از من چه انتظاری دارد؟
الف – انتظارهای کلی و اساسی
پدر ومادر عزیز، فرزند ناشنوای شما انتظار دارد:
در ارتباط با آموزش و پرورش او احساس مسئولیت کنید.
به نیازها و انتظارهای او توجه کنید و پاسخ مناسب دهید.
هر چه سریعتر اقدامات توان بخشی و مداخله ای لازم را برای او آغاز کنید.
از او در حد توانایی و وسعش انتظار داشته باشید.
با او متناسب با سن، جنس و محدودیت هایش رفتار کنید.
از کار با او خسته نشوید.او را همان گونه که هست بپذیرید و اعتماد به نفس او را تقویت کنید.
به توانایی او تکیه کنید، نه به ناتوانی هایش.
فرصت ها، امکانات و شرایط مناسب را برای رشد و شکوفایی استعدادهای بالقوه ی او فراهم کنید.
او را زیاد در آغوش بگیرید، نوازش کنید و مورد محبت قرار دهید. او را لوس نکنید و ادب و تربیت او را در نظر داشته باشید.
به وضع ظاهری و لباس او توجه کنید.
ب – انتظارهای عاطفی و روانی
در مورداحساس های مختلف مثل شادی، غم، حسد، کینه، محبت، تأسف، نگرانی و ... با او صحبت کنید.
سعی کنید احساس ها را به صورت نقاشی و با تصاویر به او نشان دهید.
به او یاد بدهید بتواند احساس اش را در چهره ی خود نشان دهد.
به او کمک کنید شیوه ای ابراز احساسات را بشناسد (بنویسد، با کسی حرف بزند، نقاشی کند، جست و خیز کند، گریه کند و ....).
با او جر و بحث نکنید.او را مسخره، تحقیر یا سرزنش نکنید.او را با دیگران مقایسه نکنید.
سعی کنید از سوال کردن زیاد، دستور دادن و انتقاد کردن بپرهیزید.
ناشنوایی، این معلولیت پنهان به ویژه از لحاظ ناتوانی های ارتباطی که به همراه می آورد، نیاز به مداخله و توان بخشی ویژه ای دارد که در سال های نخست بار این مسئولیت بیش از همه بر دوش والدین است. در این مقاله سعی شده است این نیازها از زبان یک کودک آسیب دیده ی شنوایی به گونه ای ساده ارایه شود.
ج – انتظارهای مربوط به مهارت های حسی و حرکتی
او را زیاد به گردش ، کوه، پارک، رودخانه ، و ... ببرید تا طبیعت را تجربه کند.
اجازه دهید تاب و سرسره سوار شود.
اجازه دهید زیاد آب بازی کند و او را به شنا بفرستید.
اجازه دهید با خاک و سنگ بازی کند و دست و پایش را در ماسه و خاک فرو کند.
اجازه دهید بدود، بالا و پایین برود یا از جایی آویزان شود.
او را تشویق کنید نقاشی بکشد و نمایش بازی کند.
او را تشویق کنید خمیر بازی کند.
د – انتظارهای مربوط به مهارت های خودیاری و مستقل شدن
کارهای شخصی او را به خودش واگذار کنید (حمام، تعویض لباس، مرتب کردن اتاق، برنامه ریزی برای کارهای خود و ....)
اجازه دهید برخی خریدهای کوچک را به تنهایی انجام دهد.
اجازه دهید کارهای بی خطر را به تنهایی تجربه کند.
او را به مجامع عمومی، بوستان ها و مکان های تفریحی ببرید و بگذارید با کودکان دیگر ارتباط برقرارکند.
به او کمک کنید بتواند کم شنوایی خود را به گونه ای که می پسندد به دیگران معرفی کند.
با او بازی و ورزش کنید و زمان هایی را به این کار اختصاص دهید.
هـ - انتظارهای مربوط به مهارتهای ارتباطی، کلامی و شناختی
همه ی کارها را برای او توضیح دهید.
در مورد چیزهای مورد علاقه ی او صحبت کنید.
وقتی با شما صحبت می کند، کلام او را قطع و صحبت های او را اصلاح نکنید.
برای او با صدای بلند کتاب بخوانید و با زبان کودکانه برایش توضیح دهید.
به سوالهای او به دقت و با حوصله پاسخ دهید.
موقع صحبت کردن از حالت های مناسب احساسی در چهره ی خود استفاد کنید.
همیشه از ایما و اشاره ی مناسب استفاده کنید.
به او کمک کنید راه حل مشکلاتش را خودش پیدا کند و در مورد بهترین راه حل تصمیم بگیرد.
او را به طبیعت ببرید و بگذارید همه چیز را لمس کند و در مورد تجربه هایش با او صحبت کنید.
به او فرصت دهید خودش منظورش را بیان کند.به جای او صحبت نکنید (مترجم او نباشید)
در مورد احساس هایش با او صحبت کنید و بگذارید احساس های دیگران را نیز حس کند.
رفتارها و واکنش های درست را به او بیاموزید.
او را در جمع کودکان و همسالان شنوا و کم شنوا ببرید و بگذارید با آنها بازی کند.
یک کودک آسیب دیده ی شنوایی پیش از اینکه دچار آسیب شنوایی باشد، کودکی است با همه ی ویژگی های دیگر کودکان و انتظارهایی از والدین خود دارد که باید برآورده شود.
فرآوری: نوریه نوچمنی
بخش خانواده ایرانی تبیان
منبع: کتاب تعلیم و تربیت استثنایی،.
مطالب مرتبط:
