آیا دین تا ابد معتبر است؟

حقیقت خاتمیت دین اسلام چیست و چه اشکالاتی به آن وارد است؟

شبهه ای که بر اثر مسئله خاتمیت در ذهن برخی جوانان جای گرفته و نیازمند پاسخ به آن هستیم، اجمالا از این قرار است:

ادیان الهی، در گذر زمان ها تغییراتی به سمت پیشرفت داشته اند و این نبوده جز به دلیل رشد آگاهی های بشری و به همین دلیل نمی توان دین اسلام را نیز از این امر مستثنا نمود؛ زیرا رشد بشر نه تنها متوقف نشده است که سرعت نیز گرفته و جامعه بشری و آحاد بشر، قابل مقایسه با دوران ظهور اسلام نیستند.

عبادات و احکام عبادی می توانند ثابت و پابرجا بمانند؛ زیرا فلسفه وجودی آنها به خالق بشر برمی گردد و ربطی به تغییر میزان رشد آگاهی های بشر ندارد. اما احکام اجتماعی و حکومتی اسلام نیاز به امروزی شدن دارند؛ مانند حدود و دیات.

علت خاتمیت دین اسلام نه این است که احکام این دین تا ابد معتبر است، بلکه به جهت استغنای بشر از نزول ادیان آسمانی است و این دین (اسلام) می تواند دست بشر را گرفته تا سرمنزل خودکفایی در کشف احکام بهینه هدایت کند و این یعنی خاتمیت!

پاسخ:

توجه به نکاتی می تواند سودمند باشد:

1. خاتم بودن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و به تبع آن خاتم بودن دین اسلام در آیه 40 از سوره مبارکه احزاب آمده است و به معناى آن است که به وسیله او نبوت پایان داده شده است و دیگر امکان نبوّتی وجود ندارد.

2. سرّ خاتمیت از طرفی برمی گردد به:

الف. کامل بودن اسلام؛ چون نه از سوی پیام آورنده محدودیتی بود و نه از سوی مخاطبین و لذا اسلام توانست تمام پیام خودش را بیان کند.

ب. مصونیت اسلام از تحریف و دگرگونی.

3. دین اسلام از عناصر ثابت و متغیر تشکیل شده است. استخراج عناصر ثابت و متغیر دین و پاسخ گویی به تمام نیازهای هدایتی بشر از طریق شیوه ای که اهل بیت (علیهم السلام) پایه گذاری کرده اند و از آن به اجتهاد نام برده می شود، صورت می پذیرد. به کار گیری این روش و مصونیت قرآن (منبع اصلی اسلام) از تحریف، مصونیت دین خاتم را از تحریف به دنبال داشته است.

4. استنباط عناصر جهان شمول و رسیدن به فلسفه مکتب و نظام اسلامی، به شیوه فقهی و تحلیلی صورت می گیرد و پیشرفت علوم بشری؛ مانند علوم طبیعی و اجتماعی و... تأثیری در آن ندارد. برای طراحی ساز و کار هایی که عناصر موقعیتی را تشکیل می دهند، به علوم بشری نیاز است و پیشرفت علوم می تواند در طراحی بهتر و دقیق تر ساز و کارها موثر باشد، نه این که در عناصر ثابت و جهان شمول، تغییر ایجاد کند و آنها را به عناصر موقعیتی تبدیل نماید. با توجه به این که بخش زیادی از احکام اجتماعی و سیاسی اسلام از عناصر جهان شمول محسوب می شوند.

5. آنچه در این سوال به عنوان یک دیدگاه آمده از سویی ادعایی بدون دلیل است و از سوی دیگر، بر مبانی این نظریه اشکالات جدی وارد است. این نظریه بر پایه موقعیتی دانستن احکام اجتماعی اسلام و سکولاریسم و... مبتنی است که یک تلقی نادرست از اسلام است.

6. همان طوری که بیان کردیم دین خاتم، با محدودیت در ناحیه مخاطب مواجه نبود، اما این نه به این معنا است که همه مردم به درجه ای از معرفت می رسند که می توانند تمام حقیقت را آن گونه که باید دریافت و ادراک کنند، بلکه به این معنا است که در مجموع در مردمان زمان ظهور دین، قابلیت حفظ مواریث دین وجود دارد.

بخش اعتقادات شیعه تبیان

منابع:

کتابخانه طهور

سایت اسلام کوئیست

مطالب مرتبط:

چرا اسلام بهترین دین خداست؟

آیا بعد از ظهور تنها دین اسلام باقی می ماند؟

اسلام دین موقتی است؟!