تبیان، دستیار زندگی
آموزش الکترونیکی یک عبارت رایج برای تمامی فن آوری های آموزشی است که به نحوی با کامپیوتر و اینترنت یا شبکه های مختلف محلی و داخلی کامپیوتری مربوط می شود.در بدبینانه ترین حالت، تخمین های اقتصادی نشان می دهند....
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

با آموزش الکترونیکی درست به هدف بزنید

آموزش الکترونیکی یک عبارت رایج برای تمامی فن آوری های آموزشی است که به نحوی با کامپیوتر و اینترنت یا شبکه های مختلف محلی و داخلی کامپیوتری مربوط می شود. در بدبینانه ترین حالت، تخمین های اقتصادی نشان می دهند که از صنعت آموزش الکترونیک در سراسر دنیا، 28 میلیون دلار به صورت سالانه عاید دولت ها و بخش خصوصی می شود.

بهار، عید، تعطیلات، استراحت... تابستان، ترافیک، دود، بوق، گرما... پاییز، زرد و نارنجی، دلواپسی، اضطراب، بی حوصلگی... زمستان، برف، یخبندان، سرما... اگر دانش آموز هستید یا دانشجو و در هر مقطع تحصیلی مشغول یادگیری و آموختنید، با این مفاهیم چندان بیگانه نیستید. درس خواندن و رفتن به محیط های فیزیکی آموزشی در شهرهای کوچک یا بزرگ، دردسرهای خاص خودش را دارد. شاید یکی از آرزوهای قدیمی و همیشگی دانش آموزان و دانشجویان این بوده که بتوانند در خانه بنشینند و همزمان با نوشیدن یک لیوان چای داغ یا نگاه کردن به برنامه های تلویزیونی، درس بخوانند، از وجود معلم استفاده کنند، سوال بپرسند، جواب بگیرند، تمرین حل کنند و کم تر به خودشان زحمت بدهند.

پیاده سازی یادگیری الکترونیکی در کشور

محدودیت های خاص موجود در فضاهای آموزشی که آزادی عمل را از دانش آموز و دانشجو می گیرد و او را وادار می کند تا تحت ضوابط و شرایط خاص زمانی، مکانی و مقرراتی بر سر کلاس های درس حاضر شود و دردسر مشکلات و اتفاقات احتمالی مانند بیماری، برنامه های پیش بینی نشده، غیبت استاد، حوادث غیرمترقبه و حتی نوسان و عدم تعادل در وضعیت روحی، روانی و آمادگی جسمانی را به جان بخرد و به لحاظ آماری و راندمان کاری نیز این تنها حضور فیزیکی اوست که برطرف کننده نیازهاست. در واقع کم تر کسی از این بعد به قضیه نگاه می کند که آیا پشت سر گذاشتن بعد مسافت برای حضور بر سر کلاس ها و همین طور تغییرات خاص در آمادگی روحی و جسمی که عوامل تعیین کننده در ایجاد بازدهی و یادگیری درسی هستند، باید برای آموزش در مقاطع مختلف تحصیلی لحاظ شود یا نه. با این حال، آرزوی قدیمی بسیاری از شاگرد تنبل ها و حتی دانش آموزان و دانشجویان پرتلاش و فعال، مدت هاست که برآورده شده و امروزه دیگر مفهومی به نام آموزش الکترونیکی یا E learning است که در جهان آموزش پایه و عالی، حکمرانی می کند.

آموزش الکترونیکی چیست؟

آموزش الکترونیکی یک عبارت رایج برای تمامی فن آوری های آموزشی است که به نحوی با کامپیوتر و اینترنت یا شبکه های مختلف محلی و داخلی کامپیوتری مربوط می شود.

گفتگویی ساده در آموزش الکترونیک

در بدبینانه ترین حالت، تخمین های اقتصادی نشان می دهند که از صنعت آموزش الکترونیک در سراسر دنیا، 28 میلیون دلار به صورت سالانه عاید دولت ها و بخش خصوصی می شود. توسعه و پیشرفت اینترنت و فن آوری های چندرسانه ای عوامل اصلی گسترش آموزش الکترونیکی هستند که محتوا، فن آوری و خدمات سه رکن اصلی آن هستند. در حال حاضر 15 شرکت بزرگ و بین المللی در سراسر دنیا، طرح ها و پروژه های عظیم آموزش الکترونیکی را اجرا می کنند و در واقع ابداع کنندگان طرح های نوین آموزش الکترونیک در جهان اقتصاد محسوب می شوند.

نخستین سیستم چندمنظوره فن آوری پایه که بر اساس آن آموزش الکترونیک بنا نهاده شد، سیستم پلاتو بود. Plato System که توسط کارشناسان دانشگاه ایلی نویز ابداع شد، برای نخستین بار در سال 1944 به عنوان یک پیشنهاد خام ولی باارزش مطرح شد تا امکان تحصیل برای سربازان بازمانده و جان سالم به دربرده از جنگ جهانی دوم در آمریکا را فراهم کند. در آن زمان، پلاتو (افلاطون) سیستمی نبود که از تالارهای گفت وگوی آنلاین، اتاق های چت، آزمون های اینترنتی، بازی های آموزشی، زبان تصویر، پیام رسانی سریع، ایمیل و امکانات مشابه آن استفاده کند و از همین رو بود که در سال 2006 نیز به طور کامل تعطیل شد و در حال حاضر دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد، اما پایه ای شد تا بر اساس آن، همه فن آوری های نوین آموزشی از راه دور بنا و طرح ریزی شوند و حتی ایده ایجاد دانشگاه های مجازی نیز با الهام از همین سیستم بود که مطرح شد.

جی. آی. بیل نخستین کسی بود که سیستم آموزش الکترونیکی افلاطون را به عنوان یک طرح فوق العاده و بدیع به همگان معرفی کرد.

گرایش عمده مسوولان نهادهای آموزشی به جذب و شرکت دادن دانشجویان بیش تر در دوره های آموزشی فارغ از سطح اقتصادی و مالی خانواده ها، گرایش های سیاسی و ملیت آن ها در اواخر دهه 1950 به شدت افزایش یافت و مشهود بود اما به واقع راهی عملی برای وارد کردن این همه دانشجوی جدید به سیستم آموزشی وجود نداشت.

بسیاری از مردم معتقد بودند اگر کامپیوتر بتواند سازندگی و اتوماسیون را گسترش دهد و قابلیت های حذف کاغذ و واقعیت فیزیکی را از نظام آموزشی بگیرد، مطمئنا دانشجویان جدید در مقیاس وسیع نیز می توانند وارد عرصه شوند.

در سال 1957 که شوروی سابق فضاپیمای اسپوتنیک یک را به آسمان فرستاد و با به چالش گرفتن توان علمی ایالات متحده، باعث آغاز جنگ سرد شد تا جایی که ژنرال آیزنهاور، رییس جمهوری وقت این کشور، دستور طراحی سازوکاری برای اتصال کامپیوترهای عظیم آن زمان را صادر کرد، تلاش های علمی زیادی در سراسر آمریکا آغاز شد تا تحولی نو در زمینه فن آوری های فنی و مهندسی برای این کشور صنعتی اتفاق بیفتد.

در سال 1958 بود که اداره تحقیقات علمی نیروی هوایی آمریکا کنفرانسی در دانشگاه پنسیلوانیا برگزار کرد و بسیاری از شرکت ها و کمپانی های بزرگ آمریکا از جمله IBM را برای ارایه تحقیقات و نظریات خود در مورد موضوع «آموزش از راه دور» به این همایش دعوت کرد.

چالمرز شروین، محقق و دانشمند فیزیک در دانشگاه ایلی نویز روشی برای آموزش کامپیوتری و اتوماتیک به ویلیام اورت، رییس دانشکده فنی مهندسی این دانشگاه ارایه داد. او پیشنهاد داد که دانیل آلپرت، یک فیزیکدان دیگر این دانشگاه همایشی با حضور مهندسان، مدرسان، ریاضیدانان و روانپزشکان برگزار کند و روش مشترکی برای شروع آموزش از راه دور ابداع کنند.

بعد از هفته ها نشست و بررسی، این گروه نتوانست روش مشترکی را پیشنهاد دهد، اما قبل از اعلام رسمی شکست در مذاکرات برای رسیدن به روش واحد، او با یک کارشناس دیگر به نام دونالد بلیتزر نیز مشورت کرد.

بررسی دیدگاه های اساتید و دانشجویان نسبت به یادگیری الکترونیکی

لیتزر که او را به عنوان پدر سیستم «پلاتو» می شناسند، با وجود شکست خوردن گروه های مختلف تحقیقاتی برای ابداع روش آموزش از راه دور، توانست این تفکر مدرن را ارایه دهد و برای نخستین بار ایده پلاتو را به صورت عملی مطرح کند. او و تیمش موفق شدند که راهی برای امتحان دادن از راه دور دانشجویان به صورت open book از درس های تدریس شده قبلی را ابداع کنند.

با توجه به سبک طراحی سوالات و قابل یافت نبودن پاسخ ها در جزوات و کتاب ها، به لحاظ امنیتی و اتخاذ تمهید در جلوگیری از تقلب و تخلفات احتمالی دیگر، آن ها با مشکل مواجه نبودند و برای نخستین بار توانستند یک سیستم آموزشی الکترونیک را که روی کامپیوتری به نام ILLIAC نیز تست شده بود، ابداع کنند. این اتفاق در سال 1960 افتاد و امکانی را برای استاد آن درس نیز فراهم می کرد تا بتواند تصحیح و ارزش گذاری درسی امتحانات را به صورت الکترونیک انجام دهد.

بعد از تغییرات و تحولات فراوان، نسخه سوم و تازه به بازارآمده این سیستم در سال 1969 با نام پلاتو سه ارایه شد که به همگان اجازه می داد مقیاس های ارایه درس خود را با استفاده از زبان برنامه نویسی مخصوص TUTOR بسازند و برای ارایه واحدهای درسی بدون حضور در کلاس های درس، از این روش بهره بجویند. آخرین نسخه ارایه شده از این سیستم نسبتا قدیمی که در مقیاس نرم افزاری آن را می توان با رواج و محبوبیت سیستم عامل DOS تا اواخر دهه 90 سنجید، در سال 1986 در شانگهای و به کمک متحدان علمی دانشگاه ایلی نویز تولید شد و استفاده از آن تا سال 2006 میلادی ادامه یافت.

گسترش آموزش الکترونیک

آموزش الکترونیک، در واقع فرآیندی است که در آن واقعیت های قابل لمس و فیزیکی جهان چهاربعدی در حوزه آموزش و تدریس، نادیده گرفته می شوند و سعی می شود تا در حد امکان از حضور آن ها کاسته شود.

حضور دانشجو و دانش آموز بر سر کلاس، حضور معلم یا استاد بر سر کلاس، تشکیل کلاس های دانشگاهی برای حضور دانشجویان در کنار همدیگر، ارایه جزوات یا کتاب های کاغذی، نیاز به نت برداری از نظرات و آموزه های مدرسان و استادان و بسیاری دیگر از عناصر رایج در آموزش و تحصیل موجود در جهان واقعی، با فرآیندهای وابسته به یادگیری الکترونیک (E learning) به تدریج حذف می شوند.

سیاست سازمانی در یادگیری الکترونیکی (2)

زمانی که دانشجو یا دانش آموز برای مطالعه واحدهای درسی ارایه شده توسط استاد به اینترنت رجوع می کند، از هزاران ابزار و متد مجازی برخوردار است که کار او را چندین برابر تسهیل می کند و در وقت و انرژی او صرفه جویی شدیدی می کند. او نیاز ندارد که در صورت متوجه نشدن یک مفهوم درسی، مجددا از استاد سوالی بپرسد و یا در صورت متوجه نشدن دوباره، به روش های دیگر پناه ببرد. او می تواند آن قدر از عنصر صوت، تصویر، انیمیشن، فیلم و متن استفاده کند تا در مورد یک مفهوم علمی یا درسی خاص کاملا به تسلط برسد.

دانشجویی که از فرآیند آموزش الکترونیک استفاده می کند، نیازی ندارد که برای تدوین کردن جزوه یا کتاب درسی خود، مشقت و رنج زیادی را تحمل کند و برای مشخص کردن نکات بارز و تاکید کردن روی قسمت های حساس و قابل توجه هر درس، از انواع روش های استاندارد و غیراستاندارد کمک بگیرد که معمولا سردرگمی او را دربرخواهد داشت.

ارتباط زنده و مستقیم با استاد در هر لحظه، پشتیبانی علمی از سوی استادان، مشاوران و متخصصان آنلاین، دستیارهای دیجیتال شخصی، تالارهای گفت وگو، انواع حافظه های جانبی و اصلی برای ذخیره و ثبت اطلاعات، نرم افزارهای شبیه ساز و متحرک ساز برای ارایه فرآیندهای شیمیایی، فیزیکی یا مکانیکی، دایره المعارف های چندرسانه ای و تعاملی که به صورت هوشمند در ارتباط مستقیم بین انسان و ماشین به عنوان واسط عمل می کنند و چندین ابزار و روش دیگر برای یادگیری که در آموزش الکترونیک مورد استفاده قرار می گیرد، خود به عنوان دلیلی استناد می شود که دوره نظام های قدیمی و کهنه آموزشی به سر رسیده و باید به سوی آموزش الکترونیک حرکت کرد تا وقت، انرژی و هزینه مصرفی برای دانش پذیر، استاد و ارگان آموزشی به حداقل برسد.

شاید امکان یا قابلیت استفاده در هر مکان یا (Anywhere to use) از محصولات آموزش الکترونیک، قابلیت و ویژگی کلیدی و عمده ای باشد که میلیون ها نفر در سراسر دنیا را به فکر انداخته تا برای منافع شخصی خود هم که شده، به سمت الکترونیکی و یا بدون کاغذ کردن (Paperless) آموزش و تعلیم روی بیاورند.

امکان شرکت در کلاس های همیشه برقرار در دوره های آموزش الکترونیک که تاریخ یا مکان معینی ندارند و شما همزمان با انجام چندین فعالیت مختلف می توانید روی آن برای حفظ وقت، انرژی و نیز وظایف تعریف شده روزانه خود حساب کنید نیز عامل دیگری است که باعث می شود نتوان مزایا و محسنات این روش نوین آموزش را نادیده گرفت.

در حال حاضر در کشور ما نیز دانشگاه های مختلفی فعالیت می کنند که دوره های آموزش الکترونیک و دانشکده های مجازی را به سرویس ها و خدمات آموزشی خود افزوده اند.

بررسی افزایش کیفیت یادگیری در دانشگاه

به نظر می رسد با توجه به سودآوری عمده آموزش الکترونیک برای دولت ها و اشخاص و با توجه به نمونه ها و الگوهای موفق بین المللی که توانسته اند به کمک آموزش الکترونیک بازارهای جهانی را قبضه کنند از جمله اتحادیه اروپا که در حال حاضر 20 درصد از محصولات آموزش الکترونیکی خود را به بازارهای مشترک جهانی می فرستد، گرایش و رویکرد سیاستگذاران نظام آموزشی کشور ما نسبت به این مقوله نیز روز به روز افزایش یابد و ما همانند بسیاری از کشورهایی که از این طریق حتی درصدد حذف کلی آموزش حضوری و واقعی در فضاهای دانشگاهی هستند، بتوانیم در منابع انسانی و اقتصادی حداکثر صرفه جویی را داشته باشیم.


مرکز یادگیری سایت تبیان - تجمیع: نسیم گوهری