تبیان، دستیار زندگی
شهرکرد را بام ایران لقب داده اند. جایی که بهار دیدنی آن مسافران زیادی را در این فصل راهی چهارمحال و بختیاری می کند. سرزمین سبز عشایر.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بهار در پشت بام ایران!
عشایر


شهرکرد را بام ایران لقب داده اند. جایی که بهار دیدنی آن مسافران زیادی را در این فصل راهی چهارمحال و بختیاری می کند. سرزمین سبز عشایر.

شهرکرد در 97 کیلومتری جنوب غرب اصفهان، به لحاظ توپوگرافی در بخش شمالی رشته کوه زاگرس قرار گرفته‌ و با ارتفاع 2070 متر از سطح دریا، مرتفع‌ترین مرکز استان ایران است و از همین رو به «بام ایران» معروف است. هر چند نامش شهرِ کُرد است اما بیشتر مردمانش فارس یا بختیاری هستند. با وجود آثاری که از تاریخ این دیار حکایت دارند، اما بیشترین جذابیت این سفر مربوط به طبیعت، فرهنگ و زندگی مردم به‌ویژه عشایر بختیاری است.

هسته اصلی شهرکرد، بقعه امامزاده دوخاتون (حلیمه و حکیمه خاتون) بوده که اینک در مرکز شهر واقع است. در همین محدوده، مسجد تاریخی اتابکان را نیز باید مد نظر داشت که مربوط به حکومت اتابکان لر در قرن هفتم قمری است و به سبک مساجد قرون اولیه اسلامی ساخته شده است. مصالح اولیه آن خشت و آجر بوده که در عصر صفویه نمای آن با آجر کار شده است. مسجد اتابکان قدیمی‌ترین مسجد و بنای مذهبی دوران اسلامی در استان است.

امامزاده دوخاتون

از دیگر بناهای قدیمی شهر می‌توان به سقاخانه حضرت ابوالفضل (سقاخانه ارباب میرزا) اشاره کرد. این سقاخانه بر اساس کتیبه کاشیکاری بیرون آن سقاخانه حضرت ابوالفضل نام دارد ولی در میان مردم به نام سقاخانه ارباب میرزا شهرت دارد. بخشی از مرثیه محتشم کاشانی که بر کاشیکاری نمای بیرونی جنوبی نقش بسته و همچنین تصویر دو فرشته‌ای که دستان آنها کتیبه «یا ابا عبدالله الحسین» را بالای در ورودی نگه داشته، این سقاخانه را متفاوت کرده است.

شهرکرد

قلعه دزک

در گشت و گذار در شهر، پارک‌های زیبای شهرکرد را هم به خاطر داشته باشید. پس از آن باید دیدنی‌های اطراف را به تماشا نشست. در 35 کیلومتری جنوب شرقی شهرکرد، روستای دزک قرار دارد با قلعه‌ی باستانی دزک. نام روستای دزک از کلمه «دژ» به معنی قلعه نظامی کوچک گرفته شده است. این روستا در دوره‌های مختلف از اهمیت زیادی برخوردار بوده و افرادی چون تیمسار تیمور بختیار، بانی ساواک در این قلعه به دنیا آمده است. همچنین در دوره جنگ جهانی دوم، «علی اکبر دهخدا» مدتی به آرامش این قلعه پناه برد و نوشتن لغتنامه بزرگ خود را اینجا آغاز کرد.

شهرکرد

پارک ملت شهرکرد

قلعه دزک که به قلعه «امیر مفخم» هم مشهور است 15 سال پیش به دستور «لطفعلی خان امیر مفخم بختیاری» از خان‌های معروف هفت‌لنگ ساخته شد و تا اتمام آن 5 سال زمان برد. 10 سال، ساخت طبقه اول طول کشید. بعد از آن 1سال صبر کردند تا استحکام بنا را بسنجند و سپس طبقه دوم را ساختند. معماری قلعه به شکل قصرهای اروپایی با ویژگی‌های ایرانی است که همین شکل منحصر به‌فردی به قلعه داده است. دیوارها با کاغذهای ایتالیایی که به سفارش ایران ساخته شده و با نقوش مینیاتورهای ایرانی آراسته شده‌اند.

یکی از بخش‌های زیبای این بنا تالار آیینه است که با قطعات آینه‌ی رنگین و نقاشی‌های گل و بلبل و انواع پرندگان و تصاویر صاحبان اصلی بنا تزیین شده و بازی رنگی پدید آورده که شما را در اتاق نگه می‌دارد. قلعه شامل اندرونی، بیرونی، تالار آیینه،حیاط پشتی و جلویی با دو حوض آب است. سرسبزی حیاط اندرونی با درختان کهنسال و آواز پرندگان مسافر قلعه را شگفت‌زده می‌کند.

شهرکرد

چال شتر

از شهرکرد به فاصله کمی شاید 7 کیلومتر، چالشتر با دیدنی‌های بسیار قرار دارد و سامان نیز چندان از آن دور نیست.

جالب است بدانید چالشتر از دوران صفویه تا اواسط حکومت قاجاریه مرکز حکمرانی چهارمحال بوده و آثار بسیاری را در خود جای داده است. مسجد جامع چالشتر یکی از این آثار تاریخی است. این مسجد از نوع مساجد دو ایوانی است که به سال 1262 قمری احداث شده و دارای دو شبستان بهاره و زمستانی است. در ایوان شمالی و رواق‌ها، تزیینات کاشی هفت رنگ با نقوش اسلیمی گل و بته و آیات قرآنی به کار رفته است.

در شهر چالشتر همچنین قلعه‌ای هست که در وسط شهر و لابه‌لای کوچه خاکی‌های قدیمی یک دفعه چشم آدم را می‌گیرد. بهتر است به جای قلعه بگوییم قلاع چالشتر چون این مجموعه تاریخی شامل چند خانه تاریخی و چند موزه است که روی خرابه‌های قلعه قدیمی ساخته شده‌اند.

سردر ورودی قلاع چالشتر بسیار باشکوه است. بالای در تندیس دو شیر قرار دارد که نمادی از شکوه و قدرت هستند. کنار در هم مجسمه سنگی دو سرباز به نشانه پاسداری از قلعه قدیمی ایستاده‌اند. این قلعه در دوره صفویه مرکز حکمرانی چهارمحالی‌ها بوده که ‌به‌وسیله کلانتران، روستاها و مناطق را کنترل می‌کردند. حکمرانان این منطقه در اواسط حکومت ناصرالدین شاه، از حاکمیت بر چالشتر خلع و تنها به زمین‌داران بزرگ تبدیل شدند.

قلعه چالشتر

مجموعه چالشتر تلفیقی از معماری قاجار با معماری اروپایی است که با ستون‌های سنگی بلند، حوض وسط حیاط، اندرونی، بیرونی، حمام، مطبخ، اصطبل و خان‌نشین، عمارت‌های باشکوهی را در دل این قلعه به‌وجود آورده است.

حول و حوش سال 1323 عمارت خان‌نشین ستوده روی خرابه‌های قلعه ساخته شد. پسر بزرگ ستوده، یکی از خان‌های بزرگ بختیاری در این قسمت قلعه ساکن شد. در انتهای حیاط هم پسر کوچک‌تر سکونت داشت که تا همین چند سال پیش هنوز نوادگان او در این عمارت ساکن بودند.

بخش‌هایی از مجموعه چالشتر به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده است. در این موزه ماکت‌هایی از طرز زندگی ایلات عشایر با لباس‌ها و زیورآلات محلی آنها نمایش داده شده است. اصولا رنگ در زندگی عشایر نقش بسزایی دارد. به هر جنبه از زندگی آنها خصوصاً لباس‌هایشان که نگاه کنید تلفیق شادی از ده‌ها رنگ سرزنده را خواهید دید.

بخشی دیگر از مجموعه چالشتر حمام قدیمی آن است که بازسازی شده و به سبک همان دوران با آجرهای فیروزه‌ای ایرانی فضایی از یک حمام خزینه ایرانی را تداعی می‌کند. وسایل حمام‌های قدیمی در گوشه و کنار این موزه جمع‌آوری شده‌اند.

آبشار کوهرنگ

سرازیر شدن  شدن آب تونل اول کوهرنگ در منطقه کوهرنگ آبشار مصنوعی را تشکیل و  ریزش آب به سرعت و به صورت کف سفید، زیبایی خاصی را پدید آورده است . این تونل جهت انتقال آب چشمه کوهرنگ و دیگر چشمه های اطراف به زاینده رود در سال 1332 به دستور رضا شاه پهلوی در منطقه ی کوهرنگ جائیکه اکنون شهر کوچک و توریستی چلگرد مرکز شهرستان کوهرنگ قرار دارد،ایجاد شده است. در زمان صفویه تلاش زیادی برای ایجاد شکاف در کوه کارکنان و انتقال آب به زاینده رود شد لیکن راه به جایی نبرد. این شکاف که در نزدیکی تونل است خود یکی از دیدنی های منطقه است و تاریخی به شمار می آید.

دشت لاله ها

دشت لاله های واِگون در 12 کیلومتری چلگرد و در نزدیکی روستای بنواستکی از توابع شهرستان کوهرنگ استان چهار محال و بختیاری واقع شده است. وسعت آن 3400 هکتاربوده و پوشش گیاهی زیبا و ارزشمند لا له های واژگون، اشک مریم در دو نوع قرمز و زرد و نیز نزد یکی به د یگر جاذبه های قطب سیاحتی کوهرنگ از این منطقه، تفرجگاه بسیار منا سبی ساخته است. زمان رویش و شکفتن لا له های واژگون در این دشت از اواسط فرورد ین ماه شروع و تا اواخر اردیبهشت ماه ادامه دارد.

در سرزمین بختیاری کباب سهم بسزایی دارد. کباب معروف بختیاری را حتما می شناسید. این کباب ترکیبی از فیله گوسفند و سینه مرغ است که امروزه با چاشنی‌های مختلفی تهیه می‌شود

چی بخوریم؟

در سرزمین بختیاری کباب سهم بسزایی دارد. کباب معروف بختیاری را حتما می شناسید. این کباب ترکیبی از فیله گوسفند و سینه مرغ است که امروزه با چاشنی‌های مختلفی تهیه می‌شود.

مردم استان بر اساس شیوه معیشت مبتنی بر دامداری از مواد لبنی مانند کشک و ماست خیلی استفاده می‌کنند. همچنین در طعم دادن به غذاها، گیاهان وحشی مانند مانند کرفس کوهی، شنگ، پاکلاغ، چاووک و کنگر سهم بسزایی دارند. به دنبال طعم‌های جدید باشید. از مخلوط شیر و ماست، گوره ماست تهیه می‌کنند.

از گیاهانی مانند موچه، اوماج و باگیاهانی مانند ترشک یا سلمان تره آش دوغ، آش ماست یا آش کشک می‌پزند. با آب کشک کله‌جوش درست می‌کنند و دو نوع کاچی شیر و کاچی تامی دارند.

هر کدام از غذاها را که انتخاب کردید از یک وعده نان و پنیر و نیمرو در طبیعت صرف نظر نکنید و به یاد داشته باشید خرید از جامعه محلی، کلید ارتباط است. انواع نان‌ مانند نان ور چاله، نان برکوه، نان بلوط، نان گرده و به‌ویژه نان تیری را می‌توانید از افراد محلی تهیه کنید.

چی بخریم؟

در میان عشایر بختیاری قالی‌بافی از اهمیت زیادی برخوردار است. برخی از زنان نوعی قالی به نام بی‌بی‌باف می‌بافند که از کیفیت بالایی برخوردار است. طرح آن به لچک و ترنج معروف است.

نمدمالی هنر دیگری است که در شهرکرد عرضه می‌شود و تولیداتی مناسب زندگی امروزه مانند کیف و کیف گوشی همراه نیز به آن افزوده شده است. کلاه‌مالی یکی دیگر از صنایع دستی مطرح است و در منطقه می‌توان کلاه‌های خسروی، شب‌کلاه و کلاه قشقایی را دید. گلیم، جاجیم و وریس دیگر بافته‌های بختیاری است که باید پلاس را نیز به آنها افزود. پلاس نوعی زیرانداز است که آن را یا از تکه‌های پارچه و یا از نخ‌های پنبه‌ای و پشمی می‌بافند.

فراوری: الهام مرادی

بخش گردشگری تبیان


برگرفته از خبرگزاری میراث فرهنگی، مهر

مطالب مرتبط:

باشکوه‌ترین بنای روستای دزک