پرتودرمانی چه اثراتی دارد؟

تقریبا نیمی از افراد مبتلا به سرطان، پرتودرمانی را به عنوان بخشی از برنامه درمانی خود تجربه کرده اند. شیمی درمانی و پرتودرمانی از رایج ترین روش های درمان سرطان محسوب می‌شوند.

همچنین از پرتودرمانی برای درمان بیماری های خوش خیم و برخی بیماری های تیروئید و یا برخی از بیماری های خونی استفاده می‌شود.

اهداف از انجام پرتودرمانی چه می‌باشد؟

1- درمان: پرتو درمانی با هدف درمان سرطان، به تنهایی و یا همراه با روش های درمانی دیگر مانند عمل جراحی و یا شیمی درمانی استفاده می‌شود.

2- کنترل: پرتو درمانی ممکن است برای کنترل سرطان و یا کوچک‌تر کردن تومور و یا توقف انتشار آن به مناطق دیگر بدن (متاستاز) مورد استفاده قرار بگیرد.

3- کمک به درمان های دیگر: پرتو درمانی قبل از روش های درمانی دیگر(neoadjuvant)  و یا بعد از ان (adjuvant) ، مانند جراحی و یا شیمی درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. هدف از این کار، تاثیر بهتر راهکارهای درمانی می‌باشد.

4- تسکین علائم: پرتو درمانی اغلب می تواند منجر به از بین رفتن علائم سرطان، مانند درد یا خونریزی در بیمار شود و به او کمک می کند تا هر چه زودتر احساس بهبودی کند.

تذکر: در برخی از انواع سرطان‌ها، پزشک تشخیص می دهد تا قبل از جراحی، برای فرد پرتودرمانی صورت بگیرد تا در اثر تابش اشعه به تومور، مقداری از حجم و اندازه آن کاسته شود و طی عمل جراحی راحت تر بتوان تومور را برداشت.

پرتودرمانی چگونه انجام می‌شود؟

معمولا پرتودرمانی به دو روش انجام می گیرد:

1- پرتو درمانی خارجی (خارج از بدن): در این روش از دستگاه شتاب دهنده خطی استفاده می کنند تا پرتوهای با انرژی بالا را بر روی تومور متمرکز کنند. این روش پرتودرمانی بدون درد می‌باشد. این روش باید طی چند روز انجام بگیرد تا تاثیر خود را اعمال کند .

2- پرتودرمانی داخلی (داخل بدن): در این روش، قطعه ای کوچک از مواد رادیواکتیو به طور موقت در نزدیکی سلول‌های سرطانی قرار داده می‌شود و یا مایع رادیواکتیو به فرد داده می‌شود تا آن را ببلعد و یا به بدن او تزریق می‌شود. این روش پرتودرمانی نیز معمولا بدون درد است، اما چون مقداری تهاجمی می‌باشد، ممکن است سبب ایجاد ناراحتی فرد شود.

تذکر: نوع پرتودرمانی و طول دوره درمان، به شرایط بیمار و نوع سرطان و چگونگی پیشرفت و محل تومور در بدن بستگی دارد. در مورد بعضی تومورها، پرتودهی به نواحی غیرسرطانی برای جلوگیری از رشد مجدد سلول‌های سرطانی صورت می‌گیرد.

پرتودرمانی چگونه کار می کند؟

پرتوهایی که در پرتودرمانی مورد استفاده قرار می گیرند، انرژی بالایی دارند به طوری که می توانند DNA  سلول‌های سرطانی را تخریب کنند و منجر به مرگ و نابودی آنها شوند. این تاثیر دائمی می‌باشد.

عوارض پرتودرمانی کدامند؟

علاوه بر تخریب DNA  سلول‌های سرطانی، سلول‌های سالم نیز برای مدتی از بین می روند، اما دوباره تجدید می‌شوند.

از شایع ترین عوارض این روش درمانی می‌توان به درد، خستگی، ریزش مو، عفونت ها، بی اشتهایی، تهوع و عوارض پوستی اشاره کرد که معمولا چند هفته پس از پرتودرمانی ادامه دارند و خوشبختانه پس از طی این مدت برطرف می‌شوند.

در موارد بسیار نادر، عوارض پرتودرمانی طولانی مدت می‌باشد، مثلا در برخی از انواع سرطان‌ها، تاثیرات سوئی که بر ناحیه لگن می گذارد، می تواند عوارض جدی مانند نازایی را در فرد ایجاد کند.

با وجود عوارض جانبی پرتودرمانی، به علت کیفیت بالای این روش درمانی در درمان انواع سرطان‌ها، هنوز هم این روش از راهکارهای درمانی موثر در درمان سرطان‌ها محسوب می‌شود و تقریبا از هر 10 مورد بیمار سرطانی ، 4 نفر آنها تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند.

راهکارهای درمانی مورد استفاده در درمان انواع سرطان‌ها معمولا شامل پرتودرمانی، شیمی درمانی و جراحی می‌باشد که به عوامل متعددی از جمله پروسه درمانی، نوع و اندازه تومور و محل آن در بدن بستگی دارد.

به افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به انواع سرطان‌ها را دارند، توصیه می‌شود که حتما تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرند و آزمایش های غربالگری را هر چند وقت یک بار انجام دهند و با علایم اولیه سرطان‌ها آشنا باشند تا به محض مشاهده کوچک‌ترین علامت مشکوک، به پزشک متخصص مراجعه کنند و در صورت تشخیص به موقع، اقدامات لازم درمانی انجام بگیرد.

همان طور که می دانید تشخیص زودهنگام سرطان، گامی موثر در درمان آن می‌باشد.

فردی که پرتودرمانی انجام می دهد، با چه افراد متخصصی در این زمینه برخورد دارد؟

- متخصص سرطان شناس (انکولوژیست): متخصصی که طول دوره درمان و میزان اشعه‌های وارده را برای بیمار تجویز می کند و موظف است که عوارض جانبی موقتی و دائمی آن را برای بیمار توضیح دهد.

- رادیولوژیست: فردی که روش پرتودرمانی تجویز شده توسط متخصص سرطان شناس را برای بیمار اجرا می کند.

- فیزیک دان پرتو: فردی که میزان اشعه و کمیت و کیفیت آن را بررسی می کند و اطمینان می دهد که این روش درمانی مورد تایید می‌باشد. همچنین کنترل دستگاه برای انتقال مقدار صحیح پرتو به محل تومور در بدن را انجام می دهد.

- متخصص تغذیه: برنامه غذای متناسب با شرایط بیمار را تنظیم می کند تا هر چه سریع تر دوره درمان طی شود و بهبودی برای فرد حاصل شود.

- مددکار اجتماعی، روانشناس، متخصص فیزیوتراپی و کار درمانی: بیمار را در ارائه خدمات پشتیبانی به او راهنمایی می کنند.

- دوزیمتریست: شخصی که دوز کامل و دقیق پرتو را مشخص می کند.

مطالب مرتبط:

رادیوتراپی عوارضی هم دارد؟

چگونه طی پرتودرمانی سرطان مراقب خودتان باشید؟

چطور موقع پرتودرمانی مراقبت پوست خود باشیم؟