روزی برای غافلگیری صدام

گشودن جبهه جدید برای دشمن

در خرداد سال 64، پس از عملیات بدر، وضعیت حاکم بر جنگ منتهی به پیدایش این نظریه شد که با یک عملیات منظم بزرگ، هرگز عراق از پا در نخواهد آمد، لذا بر این مسئله تأکید شد که با انجام دو عملیات به طور همزمان، می‌توان با تجزیه قوای دشمن، وضعیت جدیدی را به وجود آورد. لیکن فقدان امکانات و نیروی مورد نیاز مانع از اجرای آن بود. در نتیجه چنین تدبیر شد که سپاه‌پاسداران یک عملیات منظم و یک عملیات بزرگ نامنظم را به طور همزمان طرح‌ریزی و اجرا کند. برپایه همین تدبیر، سپاه اقدام به تشکیل قرارگاه رمضان و گسترش ارتباط با معارضین کرد عراقی و سازماندهی و تجهیز آن‌ها کرد.

علاوه بر این، طی مباحثی که در این مرحله صورت گرفت، برپایه تجارب حاصله در عملیات خیبر و بدر و با توجه به احتمال عدم موفقیت در عملیات واحد و از دست رفتن نتایج حاصل از زحمات یک ساله سپاه، همراه با امکانات و زمان، چنین پیش‌بینی شد که حداقل دو عملیات همزمان طرح‌ریزی شود تا در صورت ناکامی در یک عملیات و یا بسته شدن راه‌کارها، امکانات و نیرو در منطقه دیگر به کار گرفته شود. به همین دلیل در سال 65 چند عملیات طرح‌ریزی شد که عملیات کربلای 10 و فتح 5 از جمله آن‌ها بود. به عبارت دیگر، عوامل مۆثر در گشایش جبهه جدید در منطقه غرب کشور که منجر به اجرای چندین عملیات شد و اولین آن کربلای 10 و فتح 5 نام گرفت.

شرح عملیات کربلای 10

زمان حمله به دشمن در محورهای مختلف یکسان نبود، با آنکه ساعت 2 نیمه شب برای آغاز عملیات معین شده بود، اما از ساعت 24: 30 در محور به سن، ساعت 1: 30 بامداد در محور قرارگاه نجف و با اندکی تفاوت در محورهای دیگر، عملیات شروع شد و تا ساعت 2 بامداد نیروها در تمام محورها به جز محور چنکاوی (که به علت مسدود بودن گردنه سیر بر اثر برف سنگین، یگان عمل کننده نتوانست پای‌کار برسد) به مواضع دشمن حمله کردند. قرارگاه رمضان نیز توانست روی ارتفاعات گوجار و الاغلو مستقر شده و موضعی را که دشمن در آنجا حضور جدی نداشت، تصرف کند.

بعد از ظهر روز اول، نیروهای عراقی با اجرای پاتک و پشتیبانی، آتش، ارتفاع گلان را بازپس گرفتند اما پس از ساعتی عقب زده شدند.

در ادامه عملیات به تدریج در محور به سن، ژاژیله، چنکاوی و محور قرارگاه رمضان، اقدامات تکمیلی صورت گرفت. مشکل اصلی، عدم وجود جاده برای توسعه عملیات، ورود یگان‌های مرحله دوم و پشتیبانی از نیروهای در خط بود. در این میان، جاده اهمیت بسیاری داشت. از این رو، تلاش زیادی برای احداث جاده به عمل آمد.

در محورهای گلان، ژاژیله، چنکاوی و به سن، مواضع تصرف شده میان رزمندگان اسلام و نیروهای دشمن دست به دست می‌شد. به ویژه، ارتفاع گلان چند بار به دست نیروهای خودی و دشمن افتاد. این محورها هر کدام رویکرد خاصی را برای آینده در منطقه عملیاتی نشان می‌دادند که برای دشمن حساسیت برانگیز بود.

محور چنکاوی و ژاژیله نشان دهنده فلش الحاق با قرارگاه رمضان بود، و از طرف دیگر، ژاژیله و گلان مقدمه تصرف شهر ماووت به شمار می‌رفتند. محور به سن نیز حرکت به سمت چوارتا را نشان می‌داد.

در مرحله دوم عملیات، دو اقدام اساسی مدنظر قرار گرفت، اول: تکمیل ارتفاع گلان و پیشروی روی ارتفاع قشن. دوم: برقراری الحاق کامل با قرارگاه رمضان. برای این منظور، یگان‌های مرحله دوم وارد عمل شده و موفق شدند ضمن تکمیل ارتفاع گلان، بر روی ارتفاع قشن نیز پیشروی کنند، اما به دلیل کمبود نیرو و ضعف پشتیبانی، ادامه عملیات میسر نشد و پس از 10 روز، با تصرف اهداف مرحله اول، عملیات به پایان رسید.

بازتاب عملیات کربلای 10

اجرای عملیات در منطقه غرب کشور و همزمانی آن با عملیات فتح 5 از جمله مسائلی بود که مورد توجه خبرگزاری‌ها قرارگرفت. چنانکه فرستاده ویژه خبرگزاری فرانسه، پس از بازدید از ارتفاعات ماووت در خاک عراق، طی گزارشی به‌نقل از تحلیلگران گفت: «عملیات مزبور برای ایران این هدف را در پی‌دارد که رقیب را در لحظه‌ای که عملیات بسیار مهم‌تری در جنوب جریان دارد، در شمال سرگرم کند.»

هفته‌نامه جینز دیفنس با توجه به گزارش‌های منتشره از سوی عراق مبنی بر خنثی‌سازی تهاجمات ایران می‌نویسد: «به‌رغم ادعاهای عراق مبنی بر خنثی کردن این عملیات (کربلای 10) به نظر می‌رسد که ایران توانسته است در شمال شرقی عراق، در آخرین عملیات رزمی خود به موفقیت برسد تا سی و چهار کیلومتر در داخل عمق خاک عراق پیشروی کند.»

تجزیه و تحلیل روزنامه ژاپنی کی‌زایب از عملیات کربلای 10 نیز قابل توجه است:

«این حملات نشانه عزم ایران برای ادامه جنگ بوده و تلاش‌هایی که گفته می‌شود به‌منظور خاتمه‌دادن به این جنگ انجام‌گرفته، بی‌ثمر است.»

عملیات فتح 5

بیست و پنجم فروردین‌ماه 1366 هجری شمسی؛ عملیات نامنظم و گستردهء عملیات فتح ‌5 در منطقهء عملیاتی «چوارتا» و «ماووت» در شمال استان سلیمانیهء عراق و هم‌زمان با عملیات «کربلای 10» در غرب ماووت به اجرا گذاشته شد. این عملیات، به قصد بهره‌گیری از توان جنگندگی معارضان عراقی انجام گرفت.

با قرار گرفتن سلسله عملیات محدود و گستردهء برون‌مرزی در دستور کار فرماندهان جبههء شمالی جنگ و همچنین هم‌کاری و بهره‌گیری از توان جنگندگی معارضان کرد عراقی به‌دلیل اهداف مشترک عملیات نامنظم و گستردهء «فتح ‌5» در منطقهء عملیاتی «چوارتا» و «ماووت» در شمال استان سلیمانیهء عراق و هم‌زمان با عملیات «کربلای 10» در غرب ماووت به اجرا گذاشته شد.

ساعت ‌1 و 47 دقیقهء بامداد روز 25 فروردین‌ماه ‌1366 و هنگامی که هنوز سپیدی برف و سوز و سرمای زمستان سال پیش بر هوای آن منطقهء کوهستانی مستولی بود، نیروهای تحت امر قرارگاه «رمضان» و گروه انبوهی از معارضان کرد عراقی با رمز «یا صاحب‌الزمان (عج) ادرکنی»‌ حمله را آغاز کردند.

در همان لحظات نخست،‌ سرعت عمل و گستردگی تهاجم نیروهای ایرانی سبب غافل‌گیری و انهدام توان رزمی دشمن شد به‌گونه‌ای که پس از گذشت چند ساعت از آغاز عملیات و با طلوع سپیدهء صبح‌گاهی، تمام نقاط مورد نظر به تصرف نیروهای خودی درآمدند، اما به‌دلیل ناتوانی نیروهای نامنظم برای دفع پاتک‌های سنگین عراق و عدم اتصال نقاط آزادشده به خطوط نیروهای پدافندی خودی، به‌تدریج دشمن همهء مواضع از دست دادهء خود را بازپس‌گیری کرد.

در عین حال طی این عملیات، علاوه بر انهدام مراکز نظامی عراق، دکل تلویزیون سلیمانیه و پایگاه‌های عراقی مستقر در اطراف «سورقلات» نابود شد و مقر لشکر 27 از سپاه یکم عراق مورد حمله قرار گرفت. تعداد 1500 نفر از قوای دشمن کشته و زخمی شده یا به اسارت نیروهای خودی درآمدند و مقدار قابل توجهی سلاح و مهمات دشمن به غنیمت گرفته شد.

عدم موفقیت کامل نیروهای خودی در این عملیات، از ناهماهنگی نیروهای عمل‌کنندهء منظم و نامنظم که از دو جهت متقابل به مواضع دشمن در ارتفاعات حمله برده بودند ناشی شد.

عملیات نصر 1

این عملیات 25 فروردین سال 1366 در داخل خاک عراق و با هدف کنترل جاده چوارته به سن، توسط رزمندگان نیروی زمینی سپاه پاسداران صورت گرفت.

این عملیات با رمز یا صاحب‌الزمان (عج) در منطقه هزار قله (در غرب بانه داخل خاک عراق) با تلاش رزمندگان سپاه پاسداران انجام شد.

نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به منظور کنترل راه ارتباطی «چوارتا- به سن» عراق در جبهه شمالی و غرب شهر «بانه» کردستان ایران، در 25 فروردین ماه 1366 و هنگامی که سوز و سرمای زمستان و برف بر هوای منطقه حکم فرما بود، دست به یک حمله نفوذی زدند.

این تک با رمز یا صاحب‌الزمان (عج) ادرکنی آغاز شد و طی آن بلندی‌های «کوخ نم‌نم» و یال ارتباطی میان بلندی‌های «سورکوه» و به سن و پاسگاه «سوردیزه» و به سن عراق در زمینی به گستره100 کیلومتر مربع آزاد و تعداد 590 تن از نیروهای پیاده و کماندوی دشمن کشته، زخمی و اسیر شدند.

همچنین مقداری سلاح سبک و نیمه سنگین و مهمات به غنیمت رزمندگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد.

منابع: خبرگزاری: ایسنا/ ایمنا، سایت فاتحان

مطالب مرتبط:

 روایتی از اهالی خیبر (ویژه نامه)

 هدیه‌ای به سالگرد بعث

هویزه عملیاتی نمایشی برای ارتش وقت