زادروزها و سالمرگهای نوروزی
ابوتراب خسروی، سیدعلی صالحی، حسین سناپور، سلمان هراتی، علی دهباشی، عبدالحسین فرزاد، مجید دانشآراسته، بنفشه حجازی و علی خدایی در ایام نوروز به دنیا آمدهاند. سیدحسن حسینی، یدالله بهزاد کرمانشاهی، فریدون آدمیت و محمود عبادیان هم در ایام نوروز از دنیا رفتهاند. البته محمدابراهیم باستانی پاریزی، ساسان تبسمی و نوشین گنجی نیز در نوروز 93 به درگذشتگان نوروزی پیوستند.
در روزهای آغازین سال 93 مروری کوتاه داریم بر زندگی و فعالیتهای تعدادی از اهل قلمی که زادروز یا سالگرد درگذشتشان در ایام نوروز است.
ابوتراب خسروی اول فروردینماه 1335 در شهر فسا به دنیا آمده است. مجموعه داستانهای «هاویه»، «دیوان سومنات» و «ویران» و کتاب «حاشیهای بر مبانی داستان» از آثار این نویسندهاند. در کارنامه خسروی همچنین رمانهایی با عنوانهای «اسفار کاتبان»، «رود راوی» و «ملکان عذاب» به چشم میخورد.
سیدعلی صالحی زاده اول فروردینماه 1334 در روستای مَرغاب از توابع ایذه در استان خوزستان است. «از آوازهای کولیان اهوازی»، «منظومهها»، «لیالیها»، «عاشق شدن در دیماه، مردن به وقت شهریور»، «دیر آمدی ریرا»، «نامهها»، «چیدن محبوبههای شب»، «دعای زنی در راه، که تنها میرفت»، «قمری غمخوار در شامگاه خزانی»، «یوماآنادا»، «سمفونی سپیدهدم»، «انیس آخر همین هفته میآید» و «ما نباید بمیریم، رۆیاها بیمادر میشوند» از جمله مجموعه شعرهای منتشرشده سیدعلی صالحی هستند.
حسین سناپور نیز اول فروردینماه 1339 به دنیا آمده است. «نیمه غایب»، «ویران میآیی»، «با گارد باز»، «سمت تاریک کلمات»، «شمایل تاریک کاخها» و «لب بر تیغ» از جمله آثار داستانی منتشرشده حسین سناپور هستند. «همخوانی کاتبان» (مجموعه مقالات درباره هوشنگ گلشیری)، «ده جستار داستاننویسی»، «جادوهای داستان»، «یک شیوه برای رماننویسی»، همچنین مجموعهی شعرهای «سیاهه من»، «آداب خداحافظی» و «خانه این تابستان» از دیگر آثار منتشرشده او هستند.
سلمان هراتی نیز در اولین روز فروردینماه سال 1338در روستای مرزدشت تنکابن به دنیا آمد. او در روز نهم آبانماه 1365 در تصادفی دلخراش از دنیا رفت. سلمان هراتی در شعرهایش به مسائل سیاسی و اجتماعی و مشکلات مردم توجه داشته و همین موضوع باعث شده از او به عنوان «شاعر معترض اجتماعی» یاد شود. از این شاعر مجموعه شعرهای «از این ستاره تا آن ستاره»، «دری به خانه خورشید» و «از آسمان سبز» منتشر شده است.
همچنین علیاکبر جعفر دهباشی معروف و مشهور به علی دهباشی که نامش با مجله «بخارا» و «شبهای بخارا» عجین شده، در روز اول فروردینماه 1337 در تهران به دنیا آمده است. او در طول زندگی حرفهیی خود با نشریات ادبی، فرهنگی و هنری همچون «آرش»، «برج»، «چراغ»، «دنیای سخن»، «آدینه» و «دفتر هنر» همکاری مستمر داشته و از سال 1369 به مدت هفت سال سردبیر ماهنامه «کلک» بوده است. دهباشی از شهریور 1377 به بعد سردبیری مجله «بخارا» را برعهده داشته است. همچنین در طول این سالها به کوشش علی دهباشی مراسمی با عنوان «شبهای بخارا» برگزار شده که در آن به تجلیل از بزرگان فرهنگ و ادب و هنر پرداخته شده است. انتشار زندگینامهها و یادنامههایی برای بزرگان ادبیات فارسی و اهل فرهنگ و هنر و اندیشه و همچنین مدیریت انتشارات «شهاب» از دیگر فعالیتهای مستمر این چهره فعال فرهنگی است.
عبدالحسین فرزاد، مترجم، پژوهشگر و استاد دانشگاه، زاده اول فروردینماه 1329 در زاهدان و دارای مدرک دکترای زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران است. ترجمه آثاری از غادة السمان، نزار قبانی و دیگر شاعران عرب و همچنین تألیف کتابهایی چون آوای غژک (دفتر شعر)، درباره نقد ادبی، تاریخ ادبیات عرب (به عربی)، تاریخ فرهنگ و ادب عربی (به عربی)، المنهج (نثر و شعرعربی) با همکاری استاد دکتر جعفر شعار، المنهج فی الشعر با همکاری استاد دکتر جعفر شعار، تاریخ ادبیات جهان و گزینه اخلاق ناصری از جمله فعالیتهای ادبی فرزاد هستند.
مجید دانشآراسته نیز اول فروردینماه 1316 در رشت به دنیا آمده است. داستان بلند «نسیمی در کویر» و مجموعههای داستان «استخوانهای تهی»، «سفر به روشنایی»، «قضیه فیثاغورث با یک صفر دوگوش»، «خاکسترنشین راه طلوع»، «مو به مو»، «در صدای باد»، «متن خود یک کویر است»، «روز جهانی پارک شهر و زبالهدانی»، «اشتباه قشنگ»، «گنجشکها در بالکن»، «حضور دلپذیر»، «از خاک برآمدگان»، «از هم نپرسید»، «ملول» و «این خانه و آن درخت» از جمله آثار منتشرشده اوست.
یدالله بهزاد کرمانشاهی، قصیدهسرای اهل کرمانشاه، هم پنجم فروردینماه 1386 از دنیا رفته است. بهزاد کرمانشاهی در سال 1304 در کرمانشاه به دنیا آمده بود. او ادبیات و شعر فارسی را در دانشگاه تهران نزد استادانی چون بدیعالزمان فروزانفر فراگرفت. مجموعه شعرهای «گلی بیرنگ» و «یادگار مهر» از آثار منتشرشده اوست.
بنفشه حجازی دیگر اهل قلمی است که در ایام نوروز به دنیا آمده است. این شاعر و نویسنده متولد ششم فروردینماه 1333 است. «ایمپالای سرخ»، «اعترافات یک عکاس»، «بیسکویت نیمخورده»، «ماه گریخته در پیراهن»، «اعتراف میکنم»، «یک منظومه آواره و بیست ترانه سرگردان»، «نپرس چرا سکوت میکنم»، «به انکار عشق تو ناگزیرم»، «رویای انار»، «تارا و ماه» (داستان کودکان)، «تاریخ هیچکس؛ بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر زندیه و افشاریه»، «چند کلمه از مادرشوهر؛ بررسی جایگاه زن در امثال حکم و اشعار عامیانه زبان فارسی»، «زنان ترانه؛ بررسی حضور زن در ترانهها و اشعار عامیانه»، «تذکره اندرونی؛ شرح حال و شعر شاعران زن قرن سیزدهم تا پهلوی اول»، «ضعیفه؛ بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر صفوی»، «ادبیات کودکان و نوجوانان؛ ویژگیها و جنبهها» و «زن به ظن تاریخ؛ بررسی جایگاه زن در ایران باستان» از جمله آثار این شاعر و نویسندهاند.
نهم فروردینماه سالروز درگذشت سیدحسن حسینی است. این شاعر در سال 1335 در تهران به دنیا آمد و نهم فروردینماه سال 1383 در سن 48 سالگی، پس از چند هفته بیماری، در یکی از بیمارستانهای تهران درگذشت. «همصدا با حلق اسماعیل» (مجموعه شعر)، «برادهها» (نثر ادبی)، «بیدل، سپهری و سبک هندی»، «گنجشک و جبراییل» (مجموعه شعر عاشورایی)، «مشت در نمای درشت» (معانی و بیان در ادبیات و سینما)، «گزیده شعر جنگ و دفاع مقدس» (با انتخاب و توضیح)، «نوشداروی طرح ژنریک» (مجموعه شعر طنز)، «طلسم سنگ» (مجموعه نثرهای عاشورایی)، «شقایقنامه» (نثر عاشورایی)، ترجمه «حمام روح» (جبران خلیل جبران) و «نگاهی به خویش» (گفتوگو با شاعران و نویسندگان معاصر عرب همراه با موسی بیدج) از جمله آثار منتشرشده سیدحسن حسینی هستند.
فریدون آدمیت نیز که در سال 1299 در تهران به دنیا آمده، دهم فروردینماه 1387 از دنیا رفته است. شهرت این تاریخپژوه معاصر به دلیل پژوهش درباره تاریخ دوران مشروطه در ایران است. «امیرکبیر و ایران»، «جزایر بحرین: تحقیق در تاریخ دیپلماسی و حقوق بینالملل»، «فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت ایران»، «اندیشههای طالبوف تبریزی»، «اندیشههای میرزا فتحعلی آخوندزاده»، «اندیشه ترقی و حکومت قانون»، «فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران»، «ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران»، «افکار سیاسی و اجتماعی اقتصادی در آثار منتشر نشده دوران قاجار»، «اندیشههای میرزا آقاخان کرمانی»، «انحطاط تاریخنگاری در ایران» ، «شورش بر امتیازنامه رژی»، «آشفتگی در فکر تاریخی»، «مجلس اول و بحران آزادی» و «تاریخِ فکر از سومر تا یونان و روم» از جمله آثار بهجامانده از فریدون آدمیت است.
همچنین محمود عبادیان که در سال 1307 در ارومیه به دنیا آمده بود، 11 فروردینماه سال 1392 از دنیا رفته است. از این استاد فلسفه، مترجم و پژوهشگر پیشکسوت، آثاری همچون «فردوسی، سنت و نوآوری در حماسهسرایی» (مباحثی از ادبیات تطبیقی)، «سقراط»، «درآمدی بر ادبیات معاصر ایران»، «تکوین غزل و نقش سعدی»، «مقدمهای بر مبانی جامعهشناختی و زیباشناختی غزل فارسی و غزلیات سعدی»، «گزیده زیباشناسی هگل»، ترجمه «هگل جوان» (در تکاپوی کشف دیالکتیک نظری)، «پرتره زرتشت»، «عالم در آیینه تفکر فلسفی» و ترجمه رساله منطقی فلسفی «ویتگنشتاین» برجای مانده است.
علی خدایی اهل قلم دیگری است که متولد ایام نوروز است. او در سیزدهمین روز فروردینماه 1337 در تهران به دنیا آمده است. «از میان شیشه، از میان مه»، «تمام زمستان مرا گرم کن» و «کتاب آذر» از آثار این نویسنده هستند.
اما محمدابراهیم باستانی پاریزی، ساسان تبسمی و نوشین گنجی در نوروز 93 از دنیا رفتند.
محمدابراهیم باستانی پاریزی، مورخ، نویسنده، شاعر، موسیقیپژوه و استاد بازنشسته دانشگاه تهران، روز پنجم فروردینماه در سن 89 سالگی از دنیا رفت. او در اواخر زندگی از بیماری کبد رنج میبرد.
باستانی پاریزی سوم دیماه 1304 در پاریز، از توابع شهرستان سیرجان در استان کرمان، متولد شد. او تحصیلات ابتدایی را در پاریز به پایان رساند، سپس تحصیلات خود را در دانشسرای مقدماتی کرمان ادامه داد و بعد از اخذ دیپلم در سال 1325 برای ادامه تحصیل به تهران آمد. باستانی پاریزی در سال 1326 در دانشگاه تهران تحصیلات خود را در رشته تاریخ پی گرفت.
او که به گواه خاطراتش از نخستین ساکنان کوی دانشگاه تهران (واقع در امیرآباد شمالی) است، در 1330 از دانشگاه تهران فارغالتحصیل شد، برای انجام تعهد دبیری به کرمان بازگشت و تا سال 1337 خورشیدی که در آزمون دکتری تاریخ پذیرفته شد، در کرمان ماند. دوره دکترای تاریخ را هم در دانشگاه تهران گذراند و با ارائه پایاننامهای درباره «ابن اثیر» دانشنامه دکترای خود را دریافت کرد. باستانی پاریزی همکاری خود را با دانشگاه تهران از سال 1338 با مدیریت مجله داخلی دانشکده ادبیات شروع کرد و تا سال 1387 استاد تماموقت آن دانشگاه بود.
اولین کتاب باستانی پاریزی «پیغمبر دزدان» نام دارد که شرح نامههای طنزگونه شیخ محمدحسن زیدآبادی است و برای اولینبار در سال 1324 در کرمان چاپ شده است. او بیش از 60 عنوان کتاب تألیف و یا ترجمه کرده است.
از میان نوشتههای او، هفت کتاب با عنوان «سبعه ثمانیه» متمایز است که همگی در نام خود عدد هفت را دارند؛ مانند «خاتون هفت قلعه» و «آسیای هفت سنگ». بعدا کتاب هشتمی با عنوان «هشتالهفت» به این مجموعه هفتتایی اضافه شده است.
بهجز کتابها و مقالهها، باستانی پاریزی شعر هم میسرود و اولین شعر خود را در کودکی در روستای پاریز و در آرزوی باران سروده بود. او منتخبی از شعرهای خود را در سال 1327 در کتابی به نام «یادبود من» به چاپ رسانده است.
اهل قلم دیگری که در ایام نوروز از دنیا رفت، ساسان تبسمی، مترجم ادبیات داستانی، بود که یازدهم فروردینماه در سن 67 سالگی با ایست قلبی درگذشت.
تبسمی آثار متعددی را از نویسندگان مطرحی مانند آندره مکین، پل الوار، ژان لویی فوریه، کریستین بوبن، پاتریک مودیانو، ژرژ سیمنون، فرانسوا موریاک، روژه فورمن و آنتونیا فریزر ترجمه کرده است.
همچنین نوشین گنجی، شاعر و نویسنده، سوم فروردینماه از دنیا رفت. این غزلسرای نیشابوری و نویسنده رمان «خانم کوچیک» در سال 1319در مشهد به دنیا آمد و بیشتر زندگی خود را در نیشابور و مدتی را نیز در مشهد گذراند. او چند روزی را در حالت کما به سر میبرد و سرانجام سوم فروردینماه 1393 از دنیا رفت.
بخش ادبیات تبیان
منبع: ایسنا