نمادی از انسان مثبت اندیش درسوره یوسف
انسان در طول زندگی خود همواره به دنبال پیشرفت و کسب موفقیت است. موفقیت در زندگی متأثر از نوع نگرش انسان به خود و جهان پیرامون است. قرآن کریم که کتاب جامع برنامه زندگی انسان است، در آیات خود انسان‌ها را به توجه به فضل و هدایت الهی تشویق و دعوت می‌کند. در این مجال به بررسی نقش مثبت اندیشی در موفقیت انسان از دیدگاه قرآن پرداخته می‌شود.
معنای مثبت اندیشی
مثبت اندیشی شکلی از فکر کردن است که بر حسب عادت در پی به دست آوردن بهترین نتیجه از بدترین شرایط می‌باشد.
شخص مثبت اندیش هیچ گاه مسائل منفی را به رسمیت نمی‌شناسد، بلکه به مقابله با آن می‌پردازد.
به عبارت دقیق تر مثبت نگری فرآیندی است تعمّدی و انتخابی.
جایگاه مثبت اندیشی در آیات قرآن
شخص مثبت اندیش هیچ اتفاقی را در عالم شر و بد نمی‌داند، بلکه از نظر او، همه رخدادهای دنیا حساب شده و هشیارانه و تحت کنترل کارگردان بزرگ عالم است.
در قرآن کریم آمده است:
«الَّذِی أَحْسَنَ كُلَّ شَیْءٍ خَلَقَهُ»؛ «همان كسى كه هر چیزى را كه آفریده است نیكو آفریده». (سجده/7)
بر این اساس جهان خیر محض است. شرور و آفات موجود در جهان قابل تفسیر و توضیح هستند.
در واقع احساس ما نسبت به زندگی و جهان اطراف، ناشی از حوادثی نیست که برای ما رخ می‌دهد، بلکه نتیجه تفسیر ما از حوادث است. فرد خوش بین بهترین تفسیر را برای موارد یاد شده برمی‌گزیند. این خود افراد هستند که تصمیم می‌گیرند زندگی را چگونه ببینند و در برابر اتفاقات روزانه زندگی چه عکس العملی نشان دهند.
وقتی انسان خردمند در می‌یابد جهان خلقت بر نظام احسن و لطف و محبت خداوند خلق شده، در وجود خود از همه لطف و رحمت خداوند احساس شادمانی می‌کند. قرآن این شادمانی را تأیید کرده و می‌فرماید:
«قُلْ بِفَضْلِ اللّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِكَ فَلْیَفْرَحُواْ هُوَ خَیْرٌ مِّمَّا یَجْمَعُونَ»؛ «بگو: «به فضل و رحمت خداست كه [مومنان] باید شاد شوند.» و این از هر چه گرد مىآورند بهتر است.» (یونس/58)
برای اینکه انسان بتواند از خود چهره‌ای شاد ساخته و نگرش مثبت را در خود تقویت نماید، لازم است به استعدادها و توانایی‌های خود توجه نماید.
فضل و رحمت خدا همه نعمات مادی و معنوی است که خداوند به آدمی عطا کرده است. به کار آوردن این فضایل و مرحمت ها شادی آفرین است و به این ترتیب برای یک انسان خوش بین شادی یک قاعده است و ناراحت بودن یک استثناء. چرا که فضل و رحمت الهی دائمی است و نه موقت.
در آیات فراوانی از قرآن به این فضایل و الطاف اشاره شده است که در ذیل به برخی از آن ها اشاره می‌گردد:
«هُوَ الغَفورُ الرَّحیمُ»؛ «او آمرزنده مهربان است».
«یَبسُطُ الرِّزقَ لِمَن یَشاءُ»؛ «روزی هر که را بخواهد گشایش می‌دهد».
«یَهدِی إلَیهِ مَن یُنیبُ»؛ «هر که به خدا روی آورد، او را به سوی خود هدایت می‌کند».
«وَیَسْتَجِیبُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَیَزِیدُهُم مِّن فَضْلِهِ»؛ «دعای کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، اجابت می‌کند و از فضل خویش به آن‌ها زیاده می‌دهد».
نمونه زیبای مثبت اندیشی در قرآن
داستان حضرت یوسف(علیه السلام) در قرآن نمایانگر نمونه بسیار زیبای نگرش مثبت در بندگان مۆمن خداست.
حضرت یوسف(علیه السلام) در اثر جفای برادرانش سال‌ها از خانواده دور شد، رنج زندان کشید، غم غربت تحمل کرد، اما وقتی بعد از بیست و پنج سال پدر را ملاقات کرد، ذره‌ای از غم و اندوه و جفایی که بر وی رفته بود، سخن نگفت. بلکه چنین بیان نمود:
«وَرَفَعَ أَبَوَیْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَخَرُّواْ لَهُ سُجَّدًا وَقَالَ یَا أَبَتِ هَـذَا تَأْوِیلُ رُوْیَایَ مِن قَبْلُ قَدْ جَعَلَهَا رَبِّی حَقًّا وَقَدْ أَحْسَنَ بَی إِذْ أَخْرَجَنِی مِنَ السِّجْنِ وَجَاء بِكُم مِّنَ الْبَدْوِ مِن بَعْدِ أَن نَّزغَ الشَّیْطَانُ بَیْنِی وَبَیْنَ إِخْوَتِی إِنَّ رَبِّی لَطِیفٌ لِّمَا یَشَاء إِنَّهُ هُوَ الْعَلِیمُ الْحَكِیمُ»؛ «و پدر و مادرش را به تخت برنشانید، و [همه آنان] پیش او به سجده در افتادند، و [یوسف] گفت: اى پدر، این است تعبیر خواب پیشین من، به یقین، پروردگارم آن را راست گردانید و به من احسان كرد آن گاه كه مرا از زندان خارج ساخت و شما را از بیابان [كنعان به مصر] باز آورد- پس از آنكه شیطان میان من و برادرانم را به هم زد- بىگمان، پروردگار من نسبت به آنچه بخواهد صاحب لطف است، زیرا كه او داناى حكیم است». (یوسف/ 100)
این اوج فرهنگ مثبت اندیشی است که حضرت یوسف(علیه السلام) فقط به موهبت‌های الهی اشاره می‌کند، از چاه و سختی زندان سخنی به میان نمی‌آورد و عامل جفای برادران را شیطان می‌داند.
ایمان به خداست که حضرت یوسف(علیه السلام) را چنان استوار می‌کند که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «من از بزرگی روح و کرامت نفس و طبع بلند یوسف(علیه السلام) در شگفتم».
نتیجه
اندیشیدن و نحوه فکر کردن نقش بسیار مهمی در زندگی انسان دارد. انسان‌ها همواره با نوع تفکر خود و نگرشی که به جهان دارند از یکدیگر متمایز می‌شوند.
انسانی که مثبت می‌اندیشد، هیچ اتفاقی را در عالم شر و بد نمی‌داند، بلکه لحظه به لحظه آن را حساب شده و تحت کنترل خالق بزرگ عالم می‌داند.
این نوع از تفکر مورد تأیید قرآن قرار دارد و از حضرت یوسف (علیه السلام) به عنوان بهترین الگو در این زمینه یاد شده است.
فرآوری: زینب مجلسی راد
بخش قرآن تبیان
منبع: مقاله «بررسی تأثیر مثبت اندیشی از دیدگاه قرآن و حدیث»، محمدحسین توانایی، الهه سلیم‌زاده.
مطالب مرتبط:
به خدا و جهان خلقت خوش بین باش!
رابطه مثبت اندیشی با محو گناهان!
مثبت نگری به رفتار دیگران از دیدگاه قرآن
تأکید قرآن بر مثبت نگری در زندگی
کلیدهای طلایی برای لذت بردن از زندگی
