تبیان، دستیار زندگی
پیامبران وظیفه ای جز تبلیغ، بشارت انذار، و تذكر ندارند؛ و خداوند از میان هر قومی پیامبری را فرستاد كه آیات و قوانین خداوند را برای مردم بازگو نموده و راه پاكی، رستگاری و رسیدن به كمال معنوی را به آنها بیاموزند و در این راه، حق اكراه و اجبار نسبت به انتخا
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

روش های دعوت انبیاء

چرا عیسی کلمه نامیده می شود؟

پیامبران وظیفه ای جز تبلیغ، بشارت، انذار و تذكر ندارند؛ و خداوند از میان هر قومی پیامبری را فرستاد كه آیات و قوانین خداوند را برای مردم بازگو نموده و راه پاكی، رستگاری و رسیدن به كمال معنوی را به آنها بیاموزند و در این راه، حق اكراه و اجبار نسبت به انتخاب دین مردم را ندارند، بلكه مردم در انتخاب كفر و ایمان كاملا آزادند. البته اگر راه كفر و ضلالت و گمراهی را انتخاب كنند، وعده عذاب به آنها داده می شود؛ چرا كه نتیجه چنین اعمالی جز آتش جهنم نیست.


در این مقاله به برخی روش های دعوت انبیا اشاره کرده و به اجمال آنها را بررسی می کنیم:

دعوت بر اساس استدلال و روشنگری

یكی دیگر از اهرم های تبلیغی پیامبران الهی این بود كه افراد را از طریق گفتگو و اقامه دلیل و حجت روشن به آیین خود دعوت می كردند و در میان جمعیت هایی كه در قلمرو دعوت پیامبران قرار می گرفتند، انسان های عاقل و دانا و حق جویی پیدا می شدند كه انبیاء می توانستند از فطرت و خرد آنان كمك بگیرند و سرانجام از درون در آنها تحول ایجاد كنند.

پیامبران در اینجا به فراخور حال افراد از دلیل و برهان كمك می گرفتند. برخی از این دلائل جنبه كلی داشت؛ یعنی اجمالاً ثابت می كرد كه مدعی نبوت در ادعای خود راستگوست و برخی از آنها جنبه جزئی داشت؛ یعنی اصل و قانونی را كه مطرح می كرد، بر خصوص استواری آن قانون استدلال می نمود.

معجزات پیامبران، براهین و دلائل كلی و اجمالی آنان بود كه در نوع افراد یقین می آفرید؛ در حالی كه دلائل عقلی و فطری و احیاناً بیانات خطابی در موارد خاصی و نسبت به برخی افراد كارساز بود، نه در همه موارد.

پیامبران وظیفه ای جز تبلیغ، بشارت، انذار و تذكر ندارند؛ و خداوند از میان هر قومی پیامبری را فرستاد كه آیات و قوانین خداوند را برای مردم بازگو نموده و راه پاكی، رستگاری و رسیدن به كمال معنوی را به آنها بیاموزند و در این راه، حق اكراه و اجبار نسبت به انتخاب دین مردم ندارند، بلكه مردم در انتخاب كفر و ایمان كاملا آزادند. البته اگر راه كفر و ضلالت و گمراهی را انتخاب كنند، وعده عذاب به آنها داده می شود؛ چرا كه نتیجه چنین اعمالی جز آتش جهنم نیست

آزادانه بودن دعوت پیامبران و دوری از هر گونه اكراه و اجبار

ظاهر دسته ای از آیات قرآن بر این دلالت دارد كه دعوت پیامبران آزادانه بوده و از هرگونه اجبار و اكراه در پذیرش یا عدم پذیرش دین از سوی مردم، به دور است. پیامبران وظیفه دارند مردم را با حكمت و برهان و موعظه نیكو و پسندیده به راه خدا دعوت كرده و كلام الهی را با ساده ترین راه ممكن به مردم ابلاغ كنند و با آنها با مهربانی و عطوفت رفتار كنند و از هرگونه تندخویی و سخت دلی برحذر باشند و راه رستگاری و ضلالت و گمراهی را برای مردم بیان نموده و از عاقبت عملشان - كه بهشت یا جهنم را در پی خواهد داشت - آگاه سازند و آنها را به تفكر و اندیشه صحیح و انتخاب درست وادارند، و با مردم به عدالت رفتار كنند.

از این آیات استفاده می شود كه پیامبران وظیفه ای جز تبلیغ، بشارت، انذار و تذكر ندارند؛ و خداوند از میان هر قومی پیامبری را فرستاد كه آیات و قوانین خداوند را برای مردم بازگو نموده و راه پاكی، رستگاری و رسیدن به كمال معنوی را به آنها بیاموزند و در این راه، حق اكراه و اجبار نسبت به انتخاب دین مردم ندارند، بلكه مردم در انتخاب كفر و ایمان كاملا آزادند. البته اگر راه كفر و ضلالت و گمراهی را انتخاب كنند، وعده عذاب به آنها داده می شود؛ چرا كه نتیجه چنین اعمالی جز آتش جهنم نیست.

از نظر اصول تربیتی، خطرناك ترین روش در تربیت یك انسان، تكیه بر امید تنها و یا بیم تنهاست. تربیتی كه بر تك عاملی استوار باشد، یا مایه طغیان، و یا وسیله یأس خواهد بود. امید بیش از حد، مایه سهل انگاری می گردد و چه بسا فرد تحت تربیت از انجام وظائف شانه خالی می كند. همچنان كه بیم تنها كارساز نیست و چه بسا مایه یأس و نومیدی می گردد و از این جهت، قرآن یأس و نومیدی از رحمت خدا را از ویژگی های كافران می شمارد

دعوت از راه امید و بیم

از نظر اصول تربیتی، خطرناك ترین روش در تربیت یك انسان، تكیه بر امید تنها و یا بیم تنهاست. تربیتی كه بر تك عاملی استوار باشد، یا مایه طغیان، و یا وسیله یأس خواهد بود. امید بیش از حد، مایه سهل انگاری می گردد و چه بسا فرد تحت تربیت از انجام وظائف شانه خالی می كند. فرزندان بنی اسرائیل به خاطر امید فزون از حد، راه طغیان و تجاوز را در پیش گرفتند و خود را ملت برگزیده انگاشتند و از هر نوع فساد به امید مغفرت خدا خودداری نكردند همچنان كه بیم تنها كارساز نیست و چه بسا مایه یأس و نومیدی می گردد و از این جهت، قرآن یأس و نومیدی از رحمت خدا را از ویژگی های كافران می شمارد و می فرماید: «إِنَّهُ لا ییأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْكافِرُونَ»؛ (یوسف / 87) «از رحمت خدا جز كافران كسی مأیوس نمی گردد».

از این جهت، در برنامه های امروز امور تربیتی، به هر دو عامل توجه می شود و به موازات یكدیگر مورد استفاده قرار می گیرند؛ مثلاً اگر در جوامع پیشرفته، زندان و تبعید و كارهای اجباری و سرانجام اعدام هست، در برابر آن تشویق و تقدیر و ترفیع رتبه و معرفی افراد خدمتگزار به جامعه نیز وجود دارد.

در برنامه های پیامبران، بشارت و انذار، و بیم و امید، به موازات یكدیگر پیش رفته و پیامبران خدا چنین معرفی شده اند: «فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِیینَ مُبَشِّرینَ وَ مُنْذِرین»؛ (بقره/ 213) «خدا پیامبرانی برانگیخت كه مژده آور و بیم دهنده بودند.» و باز می فرماید: «رُسُلاً مُبَشِّرینَ وَ مُنْذِرینَ لِئَلاَّ یكُونَ لِلنَّاسِ عَلَی اللَّهِ حُجَّة »؛ (نساء/ 165) «پیامبرانی [برانگیخت] مژده بخش و بیم دهنده تا مردم بر خدا حجتی نداشته باشند [و حجّت بر مردم، تمام گردد] .

فرآوری: آمنه اسفندیاری  

بخش اعتقادات شیعه تبیان


منابع:

ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره48

سایت ذی طوی

مطالب مرتبط:

حلّ چند شبهه در باب نبوت

آیا پیامبران موفق بودند؟

غرور یا یأس، نتیجه بشارت و تهدید نامتعادل است!!

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.