چه موقع خمس یک چهارم باید پرداخت شود؟

انسان می تواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آمد و آن منفعت زاید بر مخارجش باشد، خمس آن را همان وقت بدهد و جایز است دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد و بنا بر احتیاط واجب سال خمس را سال قمری قرار دهد.

سوال: در چه مواقع خمس را به صورت یک چهارم حساب می‌کنند؟

خمس؛ در شرع مقدس اسلام همان یک پنجم از اموال است؛ کسی که خمس مالش را می‌خواهد در انتهای سال خمسی اش محاسبه و پرداخت کند، باید از همان مالی که خمسش را محاسبه کرده است، این مقدار خمس را پرداخت کند. به عنوان مثال اگر یک میلیون پول دارد که خمس آن دویست هزار تومان می باشد، باید این دویست هزار تومان را از همان یک میلیون؛ پرداخت کند. اگر چنین نکرد؛ بلکه با ورود به سال آینده خمسی،(مثلا روز بعد از انتهای سال خمسی گذشته) پولی به دستش آمد که جزء در آمد این سال جدید است، و خمسش(دویست هزار تومان)را از این پول پرداخت کرد، چون خمس سال گذشته اش را از در آمد امسالش پرداخت کرده و طبیعتاً در انتهای سال خمسی جدید به همین مقدار که به عنوان خمس پرداخت کرده(دویست هزار تومان) از سرمایه اش کم می شود؛ بنابراین باید خمس این دویست هزار تومان را هم پرداخت کند؛ با توجه به این مورد و جهت تسهیل در محاسبه خمس؛ گفته شده است، در این صورت؛ خمس پرداختی باید یک چهارم محاسبه شود، یعنی به جای آن که یک میلیون تومان؛ تقسیم بر پنج شود(تا خمسش محاسبه شود)، تقسیم بر چهار می شود تا خمس این دویست هزار تومان نیز محاسبه شود.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

اگر بخواهید خمس سال قبل را با درآمد سال جاری‌ بدهید باید علاوه بر مبلغ خمس سال قبل خمس درآمد سال جاری‌ را که قصد پرداخت آن را دارید بپردازید که نتیجه آن پرداخت یک چهارم است.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

اگر پرداخت خمس از پول های غیر از عین پولی که خمس به آن تعلق گرفته باشد پرداخت شود.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

خمس در شرع یک پنجم است اما در صورتی که از درآمد همان سال بخواهد خمس پرداخت کند، خمس خود آن پول را هم باید حساب کند که موقع محاسبه یک چهارم می شود.

سوال: اینجانب بواسطه گرفتن وام از بانک، مقروض هستم، در صورتی که مقداری پول به عنوان هدیه به من داده شود، آیا میتوانم آن پول را قبل از سال خمسی و به صورت یکجا و قبل از سررسید ماههای آتی اقساط وام به بانک واریز کنم بطوری که هیچ پولی باقی نماند و بر آن خمسی تعلق نگیرد؟

اگر با قرض گرفته شده چیزی را که از مۆونه نیست به ذمّه خریده باشید و یا برای افزایش اموالتان چیزی را با آن خریده اید که عین آن وجود داشته باشد و از مۆونه نباشد باید خمس آن‌را از مالی که مخمّس شده یا خمس به آن تعلّق نگرفته بپردازید و اگر آنچه هدیه داده شده جایزه بانک دولتی باشد دادن یک پنجم به سید فقیر لازم است بنابر احتیاط و در غیر این صور می توانید دین خود را با آن اداء کنید و خمس ندارد. (استفتاء/11553) (منهاج 2/م 1231 و 1232)

سوال: آیا یک پنجم سود حاصل از تجارت و معامله بعد از یک سال قمری پرداخت شود یا همان موقع که فروخته شد؟

فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان

منابع:

پایگاه اطلاع رسانی آیة الله وحید خراسانی دام ظله

سایت اسلام کوئیست