7راهکار برای داشتن عیدی بدون گناه
عید نوروز امسال از یک جهت خاص متفاوت از ایام نوروز سال های قبل است؛ آن هم به این دلیل که همانند سی و دو سال پیش ایام نوروز، با ایام فاطمیه مقارن شده است و مردم مسلمان و انقلابی ایران همانگونه که در گذشته هر دو این مناسبت ها را با هم گرامی داشتند؛ امسال هم در شهادت حضرت زهرا«سلاماللهعلیها» چنین خواهیم کرد....
بیاییم برای داشتن تعطیلاتی سرشار از معنویت و خالی از گناه به نکات زیر توجه نماییم:
1. دید و بازدیدی بدون گناه
اصل دید و بازدید، صله رحم، سر زدن به دوستان و انس با برادران دینی، امری نیکو و پسندیده است، امّا نباید این سنّت حسنه را به گناه، غیبت، تهمت و شایعه آلوده کنیم. متأسّفانه بسیاری از جلسات دید و بازدید، به گناهان بزرگی همچون غیبت آلوده میشود؛ در صورتی که این گناه بزرگ، به تعبیر قرآن کریم، مانند مردهخوری است: «وَ لا یَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ یُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ یَأْكُلَ لَحْمَ أَخیهِ مَیْتاً فَكَرِهْتُمُوهُ»[1]
2. پرهیز از تجمّلگرایی
جلسات دید و بازدید، علاوه بر اینکه صله رحم و انس با دیگران است، باید مجالس اخلاقی و گسترش شعائر دینی باشد، نه اینکه محلّی برای گسترش بیبندوباری، چشمچرانی، تفاخر، تجمّل، ترویج مد و نشان دادن نوع لباس و پوشش باشد. امروزه عید نوروز، برای خانوادهها به یک زمان گسترش تجمّلگرایی تبدیل شده است و چیزی که در آن نیست، ساده زیستی و محبّت است.
بحثی که مقام معظم رهبری تحت عنوان «اقتصاد مقاومتی» مطرح کردند، به معنای حذف واردات و ترویج سادهزیستی است، ولی متأسفانه هر کس به اندازه وسعش، تجمّل گراست و افرادی نیز علیرغم نداشتن امکانات مالی، با گرفتن وام و قرض و نزول، به خاطر تجمّل نه ضرورت و نیاز حقیقی به آن دامن میزنند. بسیاری از دزدیها، حیف و میلها، دستاندازیها به بیتالمال، رشوهخواریها، گرانفروشیها، ضعف اعصاب و سایر امراض روحی و روانی، ریشه در بحث تجمّلگرایی دارد.
تا وقتی در اجتماع، تولیدات ملّی خود را قبول نداشته باشیم و هر روز به بهانهای به آن ننگی بچسبانیم، نمیتوانیم در اقتصاد مقاومتی گام برداریم. البته سازندگان و تولیدکنندگان داخلی نیز باید حدّاکثر تلاش خود را برای بهبود کیفیّت کالا و تولیدات خود انجام دهند و به شدّت از کم کاری و بدکاری بپرهیزند.
در اقتصاد اسلامی، مصرف در جامعه باید علاوه بر اندازه ضرورت و حتّی به اندازه رفاه باشد، امّا گناه تجمّل، اسراف و اتراف، بسیار بزرگ است. قرآن کریم میفرماید: «وَ أَصْحابُ الشِّمالِ ما أَصْحابُ الشِّمالِ، فی سَمُومٍ وَ حَمیمٍ، وَ ظِلٍّ مِنْ یَحْمُومٍ، لا بارِدٍ وَ لا كَریمٍ، إِنَّهُمْ كانُوا قَبْلَ ذلِكَ مُتْرَفینَ، وَ كانُوا یُصِرُّونَ عَلَى الْحِنْثِ الْعَظیمِ»[2] در قیامت، دست چپیها، بسیار شوم و بدبختاند. آنها تجمّلگرا هستند.
3. برنامهریزی در دید و بازدید و پرهیز از ایجاد مزاحمت
مقصود اسلام عزیز از صله رحم این است که همه به فکر همدیگر باشند و از هم دستگیری کنند و به رفع حوائج و نیازهای هم بپردازند و لااقل به همدیگر آزار نرسانند. دید و بازدیدهای نوروز هم باید برای تألیف قلوب و تحکیم پیوند بین خویشان و آشنایان و تلاش برای رفع کدورتها باشد. امّا گاهی دیده میشود مردم در دید و بازدیدها برای همدیگر ایجاد مزاحمت میکنند و با رفت و آمد تحمیلی، موجب آزار و اذیّت دیگران میشوند. در صورتی که به جای این گونه دید و بازدیدهای صوری، باید مخصوصاً در وضع فعلی به همدیگر کمک کنند و گرهای از کار هم بگشایند و دل همدیگر را خوش کنند تا پیوند بین آنان عمیقتر و محکمتر شود.
همچنین این رفت و آمدها، نباید به مسخرهبازی مبدّل شود. مثلاً بسیاری از اوقات، صبح به دیدن کسی میروند و بعدازظهر همان روز، طرف مقابل به دیدن آنها میآید! این کار غیر عقلانی، به مسخرهبازی شبیهتر است تا به انجام یک سنّت حسنه. بنابراین باید مراقب این نوع رفت و آمدها در ایّام نوروز باشیم.
4. گناه بزرگ دوستی با نامحرم
متأسّفانه گاه مشاهده میشود که دوستیابی و رفاقت دختر و پسر نیز در ایّام نوروز گسترش مییابد. گناه دوستیابی به اندازهای بزرگ است که قرآن کریم، آن را در کنار بیعفّتی و زنا قرار میدهد: «مُحْصَناتٍ غَیْرَ مُسافِحاتٍ وَ لا مُتَّخِذاتِ أَخْدانٍ»[3]
قرآن کریم میفرماید: زن شایسته کسی است که اهل زنا نیست و رفیق نامحرم هم ندارد و مرد شایسته نیز کسی است که زنا نمیکند و رفیق نامحرم هم ندارد. بسیاری از این تلفنهای همراه، به خانه شیطان تبدیل شدهاند. برخی از افراد حتّی در جلسات دید و بازدید، وقتی رفیق ناباب یا موضوع ناپسندی برای گفتگو پیدا نکنند، به سراغ گوشی همراه خود میروند و به گناه میپردازند.
5. دستگیری از مستمندان و نیازمندان
در وضعیّت اقتصادی نامطلوب فعلی که بسیاری از افراد با سختی و مشقّت زندگی خود را اداره میکنند، اهتمام به رفع نیازهای دیگران بسیار اهمیّت دارد. در آموزههای اسلام تأکید فراوانی بر رعایت قانون مواسات شده است و اگر انسان بخواهد به معنای واقعی کلمه شاد باشد، باید دیگران را نیز در شادی خود سهیم کند. انتظار قرآن از یك مسلمان این است كه از آنچه دارد، براى رفع حوائج دیگران نیز استفاده کند: «لِیُنْفِقْ ذُوسَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ وَ مَنْ قُدِرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ فَلْیُنْفِقْ مِمَّا آتاهُ اللَّه»[4]
منظور قرآن كریم این است كه هركسى باید همانطور كه براى خود و خانوادهاش به فكر خوراك و پوشاك و مسكن و ازدواج است، به فكر دیگران هم باشد. همانگونه که برای ایّام عید و نوروز خود و خانواده تلاش میکند، برای دیگران نیز نگران باشد و به آنها کمک کند. هر مسلمانى باید به اندازه وسعش دیگرگرا باشد. خود گرایى، خود محورى و خود خورى از نظر اسلام ممنوع است.
هنگام سال تحویل، پس از خواندن دعای «یا مقلّب القلوب»، برای دیگران نیز دعا کنید. متأسفانه همانطور که امروزه توجّه به دیگران کمرنگ شده، دعا برای دیگران هم کمرنگ شده است، در حالی که مسلمانان وظیفه دارند دست کم به همدیگر دعا کنند.
6. پرهیز از مسافرت بیهدف
متأسفانه در زمان حاضر رسم غلطی که در بین برخی از مردم در ایّام تعطیل بالاخص نوروز، رایج شده، آن است که ناگهان بدون هدف و بدون انگیزه مادی یا معنوی، به خاطر آنکه چند روز تعطیل است، به مسافرت میروند. در مسافرت نیز مجبورند برای تهیه مکان و امکانات سفر سختی بکشند و از استراحت محروم باشند. گویا واجب است در ایّام تعطیل با هر مشقّتی به سفر بروند و هرچه پول دارند بیهوده خرج کنند و خستهتر برگردند.
در این مسافرتهای بیمورد، مبالغ هنگفتی پول و سرمایه ملّی هزینه میشود، بنزین و سوخت فراوانی دود میشود، افرادی در اثر تصادف کشته میشوند و آنچه باقی میماند، احتیاج مادی و خستگی سفر و هزینههای هنگفت و بدهی ناشی از سفر برای خانواده است.
قرآن کریم میفرماید: یکی از علامتهای مۆمنین آن است که از آنچه خداوند متعال به آنها ارزانی داشته، انفاق میکنند: «وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ»[5] امّا با گسترش مسافرتهای بیمورد و هزینههای زیاد آن، جایی برای عمل به این دستور دینی باقی نمیماند. کسی که با مسافرت، چندین میلیون هزینه میکند و به جز خستگی، ضعف اعصاب و فشار روحی چیزی به دست نمیآورد، چگونه می توان انتظار داشت که به دیگران کمک کند؟
7. پرهیز از اعمال خرافی
متأسفانه عید نوروز با برخی اعمال خرافی آلوده شده است. یکی از اعمال خرافی که عید نوروز را تحت الشّعاع قرار میدهد، چهارشنبه سوری است. این مراسم بر خلاف عید نوروز، نه ریشه دینی و مذهبی دارد و نه عقل آن را میپسندد. طبق گواهی تاریخ، چهارشنبه سوری یکی از مراسم آباء و اجداد ایرانیان و مربوط به زمانی است که آتش را مظهر خداوند میدانستهاند. ملّتی که تا سر حدّ عشق اهل بیت«سلاماللهعلیهم» را دوست دارد، معنا ندارد خرافاتی به نام چهارشنبه سوری داشته باشد.
عمل خرافی دیگر در آخر نوروز، سیزده بدر است. برخی مردم به تخیّل نحوست سیزده و برای از بین بردن نحسی آن، از خانه بیرون میروند و با چشم چرانی، بیبند و باری و رفیق بازی، گناه روی گناه مرتکب میشوند.
آنچه باید مورد توجه و عنایت جدی واقع شود این است که اسلام نحوست ندارد. ملّتی نحوست دارد که گناه بین آن ملّت رایج باشد. امیرالمۆمنین«سلاماللهعلیه» فرمودند: «كُلُّ یَوْمٍ لَا یُعْصَى اللَّهُ فِیهِ فَهُوَ یَوْمُ عِید»[6]: هر روزی که در آن گناه نباشد، آن روز، روز عید است.
بیاییم در ایام نوروز كه مصادف با ایام شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها) میباشد، به یاد بیت الاحزان آن حضرت و به پیروی از فرزند دلبندش حضرت بقیة الله ارواحنا فداه، عیدی بدون گناه را تجربه کنیم و از خداوند منان بخواهیم كه با تعجیل در امر فرج آن حضرت سفره بشارت ظهور را در گستره جهان هستی بگستراند، انشاء الله
پینوشتها:
1.سوره حجرات، آیه 12.
2.سوره واقعه، آیات 41 تا 46.
3. سوره نساء، آیه 25.
4.سوره طلاق، آیه 7.
5.سوره بقره، آیه 3.
6. روضة الواعظین، ج 2، ص 354.
فرآوری: سرفرازی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منبع:
پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مظاهری
سایت شیعه نیوز
مطالب مرتبط:
نگاهی به خود در آستانه سال جدید
واپسین لحظات سال و نوروز را چگونه سر کنیم؟