آوای دل‌انگیز سکوت!
در زندگی روزمره اغلب ما، آنقدر قیل و قال وجود دارد که نمی‌توانیم فضایی بیابیم كه صدایی در آن موج نزند! اما دیگر وقت آن رسیده است كه اندکی به سکوت و آرامش فکر کنیم.
همان قدر که طبیعت از خلأ بیزار است و به سرعت آن را پر از هوا می‌کند، انسان هم از سکوت بیزار است و به همان سرعت، قصد شکستنش را دارد. از ساعت‌های اولیه صبح تا اواخر غروب، زیر بمبارانی از سر و صدا قرار داریم؛ دستگاه‌های پخش موسیقی، ترافیک، ماشین‌ها، تلویزیون‌ها، مراکز فروش و رستوران‌ها.
ما در دنیای پرهیاهویی زندگی می‌کنیم که لحظه‌ای آرامش نداریم. در مسیر کار به رادیو و موسیقی گوش می‌کنیم. به محض این که به اداره رسیدیم با این و آن شروع به صحبت می‌کنیم و وقتی به خانه برمی‌گردیم؛ با سرو صدای ظروف آشپزخانه، داد و هوار بچه‌ها و صدای بلند برنامه‌های تلویزیون سر و کار داریم. آنقدر قیل و قال وجود دارد که نمی‌توانیم فضایی بیابیم كه صدایی در آن موج نزند، اما دیگر وقت آن رسیده است كه اندکی به سکوت و آرامش فکر کنیم.
بنا بر تحقیقات، معلوم شده است سرو صدای موجود برای سلامت انسان چه از نظر جسمی و چه از نظر روحی، بسیار مضر است و عواقب بدی از خود برجا می‌گذارد؛ از فشار خون گرفته تا افزایش هورمون استرس و خطر حمله قلبی. حتی محققان به این نتیجه رسیده‌اند كه سرو صدا، سلامت کودکان را نیز به خطر می‌اندازد و از توانایی یادگیری، رشد و عملکرد مناسبشان می‌کاهد. همچنین شنوایی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در نتیجه، دچار ضعف در کلام، زبان، مهارت‌های شناختی، اجتماعی و عاطفی می‌شوند.
سکوت شفابخش
سکوت واقعی، گنج با ارزشی است که اگر آن را به خوبی بشناسید، می‌تواند فواید درمانی بسیاری داشته باشد و با آرام کردن ذهن و روح، زندگی را برایمان شیرین‌تر و آسان‌تر کند. سکوت، سیستم ایمنی بدن را افزایش می‌دهد، فشار خون را در سطح عادی نگه می‌دارد و فرد را از اضطراب و هیجان بی‌مورد، دور می‌کند. روی دستگاه عصبی، اثر بسیار خوبی می‌گذارد و آرامش‌بخش است.
سکوت روی سیستم هورمونی بدن نیز اثرگذار است و آن را به خوبی تنظیم می‌کند. حتی جلوی ایجاد جرم در رگ‌ها را گرفته و از حملات قلبی و مغزی جلوگیری می‌کند. اگر به دلیلی در بدن خود احساس درد می‌کنید، سکوت می‌تواند از دردتان بکاهد، توانایی درک و هوش را بالا می‌برد و انرژی بیشتری برایتان فراهم می‌کند.
تأثیر سکوت بر روح و روان
سکوت، فواید روحی بسیاری دارد. اعتماد به نفس شما را بالا می‌برد و از دست سر و صدایی که گاهی در ذهن می‌پیچد، رهایتان می‌سازد. باعث می‌شود به زمان حال توجه بیشتری نشان دهید، قدرت تمرکز را بالا می‌برد. افکار منفی شما را که موجب عقب ماندن در زندگی می‌شود، از ذهن بیرون و کمک می‌کند كه رفتار بهتری با اطرافیان و کسانی که دوستشان دارید، داشته باشید.
سکوت، قدرت تخیل شما را افزایش می‌دهد و هنگام برخورد با مشکلات می‌توانید به راه حل‌های مناسبی دست پیدا کنید. وقتی در سکوت به کار بپردازید، علاوه بر این که سریع‌تر کارتان را انجام می‌دهید، با ذهن فعال و متمرکز می‌توانید خلاق‌تر عمل کنید و از کارتان لذت ببرید. در ضمن، وقتی توانایی سکوت کردن داشته باشید، هنگام مواجهه با مشکلی، سر کار یا هر جای دیگر، قبل از این که حرفی بزنید یا اقدامی صورت دهید، می‌توانید سکوت کنید و مشکل مطرح شده را خوب بشنوید و با فکر کردن درباره آن، راه حلی مطرح کنید. با شنیدن، می‌توانید تمام زوایای مشکل را درک کنید.
استفاده درست از سکوت
همان طور که برای آرامش و سلامت، به سکوت و محیط عاری از سرو صدا نیاز دارید، باید خودتان هم بیاموزید که به موقع و بجا سکوت کنید، زیرا با این کار، از فواید اجتماعی سکوت هم لذت می‌برید.
1ـ توانایی درست شنیدن:
تعداد کمی از مردم، این کار را درست انجام می‌دهند. ما فقط زمانی ساکت هستیم که منتظریم نوبت صحبت کردن ما بشود. وقتی به صحبت کسی گوش می‌دهید و نمی‌توانید در برابر این که درباره چه چیزی می‌خواهید حرف بزنید، مقاومت کنید، باید گفت سکوت کردن را به درستی نیاموخته‌اید. سکوت، کمک می‌کند تمرکزتان به طرز شگفت‌آوری بالا برود. بنابر این، هنگام شنیدن سخن دیگران، باید ذهنتان را آرام کرده و به معنای واقعی کلمه، سکوت کنید و حتی در ذهنتان چیزی را آماده گفتن نکنید. وقتی این کار را انجام دهید، به مرور متوجه می‌شوید توانایی شنیدنتان بسیار افزایش یافته و از فواید آن که یکی افزایش دانشتان است، لذت خواهید برد. به خاطر بسپارید كه شنیدن، بسیار قدرتمندتر از صحبت کردن است. شما با حرف زدن، چیزی نمی‌آموزید، بلکه در شنیدن است که موضوعات جدیدی یاد می‌گیرید. در ضمن تا وقتی سخنان دیگران را به خوبی نشنویم، نمی‌توانیم روی رفتار دیگران اثرگذار باشیم یا از باورهای خودمان سخنی بر زبان آوریم.
2ـ شناخت اطرافیان:
سکوت شما موجب ایجاد فضایی برای دیگران می‌شود که خود را مطرح کنند. خصوصیات ظاهری افراد، در عرض چند ساعت تا چند روز سخن گفتن مشخص می‌شود، اما شناخت برخی ویژگی‌های اخلاقی که در نهاد انسان است، حتی سال‌ها طول می‌کشد. اگر سخنان دیگران را به دقت گوش کنید، با کمک سخنان ادا شده و نحوه بیان آن عبارات، تا حد زیادی به منش و اخلاق گوینده پی خواهید برد و او را بهتر خواهید شناخت.
3ـ جذابیت و نفوذ به قلب دیگران:
افراد بیش از هر چیز، دوست دارند شنیده و درک شوند و کسی که این کار را برای آن‌ها انجام دهد، می‌تواند بر آن‌ها نفوذ و در قلبشان جا باز کند.
4ـ خودداری:
وقتی اولین واکنشتان نسبت به حرفی که می‌شنوید یا چیزی که می‌بینید و در شما واکنش قوی احساسی ایجاد می‌کند، سکوت باشد، نشان دهنده این است که بسیار خوددار هستید. تمرین این نوع رفتار به شما کنترل نفس را می‌آموزد و به مرور زمان، این ویژگی بخشی از وجودتان خواهد شد و با بروز هر موضوع ناراحت‌کننده، واکنش تند و نسنجیده از خود بروز نخواهید داد.
5ـ عقل و خرد:
وقتی قرار است با مشکلی دست و پنجه نرم کنید، سکوت اولیه به شما کمک می‌کند كه به خوبی فکر کنید و رفتاری هوشمندانه در پیش بگیرید، به طوری که شما را به هدفتان که حل مشکل است، نزدیک سازد نه این که با انجام کاری احمقانه، اوضاع را بدتر کنید. به این نوع سکوت در عالم پزشکی «درمان با گذر زمان» می‌گویند. گاهی در برابر مشکل، فقط باید سکوت کرد و عاقلانه‌ترین کار، انجام ندادن کار است.
روش‌های تمرین سکوت
در یکی از اتاق‌های خانه که سرو صدا به آن کمتر راه دارد، به تمرین سکوت بپردازید. هر روز برای این تمرین وقت بگذارید. این روش به شما یاد می‌دهد چگونه سکوت کنید. بهترین زمان، صبح خیلی زود است. در غیر این صورت، زمان غروب توصیه می‌شود. هنگام تمرین سکوت، سرو صداهای اضافی حتی صدای فن رایانه را حذف کنید.
تا آن جا که می‌توانید، هنگام تمرین سکوت، تنها باشید. البته می‌توانید همراه دیگران که آن‌ها نیز به سکوت نیاز دارند، به تمرین بپردازید. از 15 دقیقه در روز به مدت یک ماه شروع کنید و به تدریج آن را به روزی یک ساعت برسانید.
به تفریحاتی مشغول شوید که نیازی به سرو صدا ندارد؛ مثلاً نقاشی کشیدن یا کتاب خواندن. وقتی با دیگران صحبت می‌کنید، میان کلامشان ندوید و تا پایان حرف‌هایشان، سراپا گوش باشید. بعد از مدتی، فواید سکوت را به خوبی درک خواهید کرد.
جام جم
