راه‌كارها و پیشنهاداتی در جهت رفع مشکلات آموزش ریاضی
در این بخش سعی شده برای هر یك از عوامل ضعف آموزش درس ریاضی كه در مقالات قبلی طرح شد، بیان و یك یا چند راه‌كار قابل اجرا و منطقی ارایه گردد.
الف) ارایه پیشنهاداتی در خصوص محتوای برنامه‌ی درس ریاضی ابتدایی:
در طراحی كتاب‌های ریاضی باید این موارد بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
1ـ دانش‌آموز مرحله به مرحله پیش برود. یعنی ابتدا دانش‌آموز را درگیر مشاهده، حدیسه‌سازی، توضیح دادن، ثابت‌كردن، ردكردن و تفسیر بكند.
2ـ از بازی‌های ریاضی كه تنوع و جذابیت این درس را بیشتر كند، استفاده شود (این قسمت در كتاب‌های ریاضی دوره‌ی ابتدایی اصلاً مشاهده نمی‌شود).
3ـ حداقل 2 یا 3 شخصیت برجسته ملی ریاضی مانند ابوریحان و غیره در هر پایه به دانش‌آموزان معرفی شود.
4ـ برای شناخت اهمیت ریاضی مثال‌های كتاب‌ها را بیشتر ملموس كنند. مثلاً در حال حاضر در كشور در معاملات ریال وجود ندارد.
5ـ در تدریس هر مفهوم ریاضی قبل از معرفی آن مفهوم بهتر است یك مسأله برای دانش‌آموزان مطرح شود كه كودكان را به تفكر وادارد، زیرا یكی از مهم ترین اهداف ریاضی به فكر واداشتن كودكان و انسان‌ها است.
6ـ حداقل در هر پایه تحصیلی در درس ریاضی مانند درس فارسی هم یك یا دو مبحث آزاد كه معلم آن را انتخاب كند گنجانده شود.
7ـ كم‌كردن محتوای كتاب‌های ریاضی. چون واقعاً معلمان با توجه به زمانی كه در اختیار دارند مجبورند از روش‌های سنتی تدریس جهت اتمام‌كردن درس‌ها استفاده كنند.
8ـ بازبینی مجدد محتوای درس ریاضی به خصوص ریاضی پایه چهارم ابتدایی كه زنجیروار به هم وصل نشده و تا حدودی پیش‌نیازهای هر درس در نظرگرفته نشده.
9ـ در آخر كتاب‌ها قسمتی تهیه شود به عنوان اینكه دانش‌آموزان خودشان یك مسئله طرح و جواب آن را به بقیه دانش‌آموزان ارایه دهند، با این کار، دانش آموزان، بعضاً تمرینات بسیار جالب را به كلاس می‌آورند و همه از انجام آن خوشحال هستند.
ب) راه‌كارهایی كه عوامل ضعف آموزش ریاضی برای دانش‌آموزان ارایه شده:
1ـ تشویق دانش‌آموزان در هنگام آموزش درس ریاضی جهت بالابردن انگیزه بچه‌ها.
2ـ استفاده از مشاوران در مدارس ابتدایی و شناخت دانش‌آموزانی كه واقعاً در یادگیری ریاضی مشكل دارند و ترس از اعداد دارند.
3ـ شناخت مشكلات یادگیری ریاضی بچه‌ها (كه ممكن است دانش‌آموزی در قسمت درك روابط فضای مشكل دارد یا در درك مفاهیم اعداد) كه معلم با انجام برنامه‌های فوق‌برنامه سعی می‌کند این مشكلات را كم كند.
ج) راه‌كارهایی كه در رابطه عوامل ضعف آموزش ریاضی مربوط به روش‌های آموزش ارایه شده:
1ـ انتخاب روش تدریس مناسب كه بیشتر دانش‌آموزان را به فكركردن وا دارد.
2ـ وقتی روش تدریس جوابگوی موفقیت ما در كلاس نباشد روش‌ها را تغییر داده و گاهاً چند روش را تركیب كنیم.
3ـ ارایه روش‌ها جدید تدریس به همكاران از طریق مجلات ریاضی و یا مجلات اموزش مناطق.
4ـ ارایه كارگاه‌های آموزش ریاضی و بحث و تبادل نظر در خصوص نحوه ارایه مطالب مختلف قسمت‌های درس ریاضی در پایه‌های مختلف.
5ـ استقبال از روش‌های ابتكاری همكاران برای هر مفهوم یا قسمت از درس ریاضی در پایه‌های مختلف و سعی در نشر آن برای استفاده دیگر همكاران.
6ـ روش فعال باید در همه كلاس‌های ریاضی تمرین شود و چون این روش تدریس از بهترین روش‌های ارایه‌ی درس ریاضی است كه ارزش آن دیگر مورد اعتراض نیست.
7ـ تحقیقات آموزش شواهد متقاعد كننده‌ای ارایه می‌كند كه دانش‌آموزان فقط زمانی ریاضی یاد می‌گیرند كه سازنده‌ی درك ریاضی خودشان باشند در گروه‌ها كار كنند، در بحث‌ها شركت كنند نظراتشان را عرضه كنند و از طرف دیگر عهده‌دار یادگیری خودشان باشند.
8ـ برای آموزش ریاضی پیشنهاد می‌شود كه آزمایشگاه‌های ریاضی در مدارس دایر شود به دلایل ذیل:
- دانش‌آموزان با فعالیت عملی در آزمایشگاه‌ها در یادگیری خود نقش دارند.
- برای هر یادگیری یك كاربرد از آن را تجربه می‌كند.
- دانش‌آموز وقتی خوب یاد می‌گیرد كه سودمندی مطالب را احساس كند و این امر در آزمایشگاه ریاضی میسر است.
- دانش‌آموز نتایج كاربرد ریاضیات را بر محیط اطراف خود درك می‌كند.
- درس ریاضی را برای بچه‌ها جذاب‌تر خواهد بود.
- در هر مرحله از آموزش ریاضی دانش‌آموزان تشویق به یادگیری می‌شود بچه‌ها را از بی‌حوصلگی و سردرگمی دور می‌كند.
- قدرت استنتاج و به كارگیری دانسته‌های ریاضی را به تدریج بالا می‌برد.
د) راه‌كارهایی برای کاهش ضعف آموزش درس ریاضی برای معلمان ابتدایی
1ـ معلم همیشه قبل از تدریس یك طرح و برنامه برای ارایه مطالب ریاضی به دانش‌آموزان داشته باشد معلم بدون برنامه در كلاس سردرگم است و نمی‌داند كه چگونه شروع به تدریس و چگونه آن را به پایان برساند كه بیشترین بهروزی را در كلاس داشته باشد.
2ـ معلمان موفق معلمانی هستند كه همواره با عشق و علاقه وارد كلاس و به دانش‌آموزان عشق می‌ورزند و صبور هستند و از جواب‌های متفاوت و گاه و بیگاه اشتباه دانش‌آموزان عصبانی نمی‌شوند.
3ـ روش‌های نوین تدریس رامطالعه كرده و مسیله و راه‌حل مسیله و در آخر جواب مسیله را در اختیار دانش‌آموزان قرار ندهید وقت لازم را برای فكركردن به دانش‌آموزان بدهید تا آنها منفعل نشوند و بلکه در كلاس فعالانه حضور داشته باشند.
4ـ برنامه آموزش برای كودكان با نارسایی‌ها ویژه یادگیری در ریاضی به صورت انفرادی برای اینگونه كودكان در نظر بگیرد.
5ـ شركت در جشنواره‌های الگوهای تدریس ریاضی و ارایه طرح‌های خود در این جشنواره‌ها و استفاده از تجارب دیگر همكاران.
6ـ شناخت دانش‌آموزان مشكل‌دار در آموزش ریاضی و برنامه‌ریزی مناسب برای اینگونه دانش‌آموزان.
7ـ تغییر نگرش در نحوه آموزش درس ریاضی انعطاف‌پذیری نسبت به قبول روش‌های موفق تدریس و انتقاد‌پذیر بود.
8ـ شرکت در کنفرانس‌ها و همایش‌های درس ریاضی و استفاده از کارگاه‌های این همایش‌ها و کنفرانس‌ها.
9ـ استفاده از فعالیت‌های مکمل فوق‌برنامه برای جبران کمبودها و کاستی‌های محتوای برنامه‌ریزی درس ریاضی توسط معلمان.
ارایه چند راه‌كار دیگر در حوزه‌های مختلف
1ـ توجه به فضای آموزشی كلاس معلمان فضای دوستانه و شاد را برای بچه‌ها به وجود بیاورند تا بچه‌ها در زنگ ریاضی بدون ترس و دلهره راه‌حل پیشنهادی خود را هرچند كه نادرست باشد ارایه دهند.
2ـ استفاده از كامپیوتر در كلاس‌های درس ریاضی با توجه به تنوعی كه برنامه‌های كامپیوتر دارد بدون شك دانش‌آموزان ابتدایی را در یادگیری مفاهیم ریاضی كمك خواهد كرد.
3ـ مجهزكردن مدارس به وسایل كمك آموزش مناسب اما بهتر است در حین كار معلم با دانش‌آموزان وسایل را بسازد و البته بعضی از وسایل لازم و ضروری است كه حتماً در كلاس ریاضی موجود باشد.
4ـ توجیه اولیا دانش‌آموزان برای كمك‌كردن به بچه‌ها در حین انجام تمرینات ریاضی كه با برنامه‌های مدرسه و كلاس هماهنگی بیشتری داشته باشند.
5ـ دانش‌آموزان را به شركت در كلاس‌های خصوصی تشویق نكنید، چون دانش‌آموز در هنگام آموزش ریاضی در كلاس بی‌توجه خواهد بود چون امید به یادگیری مطالب را در كلاس دیگر دارد.
6ـ توجه معلمان به پیش‌نیاز مطالبی كه می‌خواهند تدریس كنند یعنی مطمین باشند كه مطلبی را كه می‌خواهند آموزش دهند دانش‌آموزان پیش‌نیازهای آن مطلب را به خوبی می‌دانند یا خیر.
7ـ از دادن تكالیف و تمرینات خیلی دشوار به دانش‌آموزان خودداری شود.
8ـ در ریاضی ابتدایی بهتر است مسایل را به صورت عینی ارایه دهیم و مسایل ذهنی كمتر استفاده شود چون روش‌های شهودی دانش‌آموزان را بیشتر به حل مسیله نزدیك می‌كند و از سردرگم‌كردن او جلوگیری می‌كند.
سخن آخر اینكه:
آموزش ریاضی نیاز به رویكردهای جامع و فرا نظریه‌هایی دارد كه از یك فلسفه شایسته ریاضی تشكیل شده باشد، یك فلسفه شایسته ریاضی باید خود ریاضی را به عنوان یك نظام از دیدگاه فعالیت‌های همكاری و ارتباط بین انسان‌ها و اشیا ریاضی و تعامل اجتماعی ببیند.
