شاید بی‌خوابی نشانه بیماری باشد
آیا شما هم فردی هستید که حتی وقتی یک روز سخت و پر کار را پشت سر می گذارید، برای خواب شبانه حاضر هستید تمام گوسفند های دنیا را بشمارید؟ یا از آن دسته افرادی هستید که بعد از چند ساعت خوابیدن، نیمه شب بیدار می شوید و برای دوباره خوابیدن زجر می کشید؟
اختلال بی خوابی یا همان اینزومنی (Insomnia) وضعیتی پیچیده و البته مهم تر از یک بی خوابی معمولی و دیر خوابیدن های شبانه است که با وضعیت سلامتی فرد ارتباط دارد.
امروزه شمار بالایی از افراد، این وضعیت را به صورت مزمن و طولانی مدت گزارش می کنند و آن را اختلال همیشگی زندگی خود می دانند. افراد مبتلا به اختلال بی خوابی معمولا یک مورد و یا بیشتر از موارد زیر را گزارش می کنند:
- مشکل و سختی در به خواب رفتن علی رغم خسته بودن
- بیدار شدن های مکرر شبانه و مشکل در دوباره به خواب رفتن
- بیدار شدن خیلی زود صبحگاهی حتی در صورت نداشتن خواب کافی شبانه
- خستگی صبحگاهی هنگام بیدار شدن
- وابستگی به قرص های خواب برای خوابیدن
- خواب آلودگی ، کسالت و تحریک پذیری در طول روز
- اختلال در تمرکز برای انجام کارهای روزانه
انواع اختلال بی خوابی
دو نوع اختلال بی خوابی، معروف به بی خوابی اولیه و ثانویه وجود دارند:
- بی خوابی اولیه: به این معنی که فرد مشکل در خوابیدن را گزارش می کند، بدون اینکه این وضعیت به مشکل سلامتی و یا بیماری خاصی مرتبط باشد.
- بی خوابی ثانویه: به این معنی که دلیل اختلالات بی خوابی در فرد یک بیماری زمینه ای است. بیماری هایی نظیر آسم، افسردگی، آرتریت، سرطان، و البته سوزش سر دل و درد بدن و یا مصرف محرک هایی نظیر الکل می توان علت زمینه ای این اختلالات بی خوابی باشد.
اثرات بی خوابی بر بدن
اختلال بی خوابی مشکل شایع بسیاری از افراد است که ممکن است بسیار ساده به نظر برسد، ولی تاثیرات گسترده ای بر زندگی فرد داشته و می تواند خسارات زیادی را بر انرژی روزانه، خلق و خو، سلامت و به طور کلی نحوه عملکرد در کارهای روزمره بر جای گذارد. اما لازم است بدانید اگر این بی خوابی برای شما مداوم و مزمن است می تواند نشانگر یک بیماری یا اختلال در سلامتی باشد.
اما علاوه بر اینها این اختلال در خواب می تواند تاثیرات منفی زیادی بر زندگی و البته سلامت فرد داشته باشد. بی خوابی مفرط می تواند دلیل بسیاری از تصادف ها و حوادث باشد.
بی خوابی همچنین از علل مهم در اختلال عملکرد و تضعیف سیستم ایمنی است. این تضعیف عملکرد سیستم ایمنی احتمال ابتلا به بیماری هایی نظیر دیابت را افزایش خواهد داد و البته بی خوابی در افراد مبتلا به دیابت بر روند درمان آنها تاثیر منفی خواهد داشت.
علت های بالینی
مطالعات و بررسی های زیادی نشان داده اند که شیوع اختلالات خواب با افزایش سن بیشتر می شود و از این رو لازم است افراد بالاتر از 60 سال به فکر پیشگیری از ابتلا به این اختلال باشند. اما علت واقعی چیست؟
اگرچه شیوع این اختلال با افزایش سن افزایش می یابد، اما یک بیماری علت آن است. بیماری هایی نظیر افسردگی، ریفلاکس معده یه مری که باعث سوزش سر دل می شود، آپنه خواب، سندرم خستگی پاها، آرتریت، بیماری های قلبی و کلیوی، پوکی استخوان، سرطان، و نیز بیماری پارکینسون با افزایش سن بیشتر می شود. این بیماری ها می تواند علت زمینه ای اختلالات خواب باشد. به همین خاطر است که ما می بینیم افراد مسن اختلالات خواب را بیشتر بیان می کنند.
چگونه این بیماری ها باعث اختلالات خواب می شوند؟
این بیماری ها با تاثیر بر عملکرد سلول های عصبی (نورون ها) می تواند باعث درد، مشکل در تنفس، و یا حرکات غیر ارادی عضلات یا به عبارتی پریدن عضلات شوند. قطعا اگر فردی تنها یکی از این اختلالات را داشته باشد، خواب آرامی نخواهد داشت. از این رو بسیار مهم است که بیماران مبتلا به بی خوابی مزمن به پزشک مراجعه کرده و علت این مشکل را پیدا کنند.
شاید این اختلال خواب نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد که در این صورت درمان هر چه سریع تر آن، شما را از خطرات آینده محافظت خواهد کرد.
علت های مربوط به شیوه زندگی
هر عاملی که بر روش زندگی شما تاثیر بگذارد، می تواند بر خواب نیز تاثیرگذار باشد؛ برای مثال وقتی فردی بازنشسته می شود، بیشتر می خوابد، استرس کمتری دارد و به طور کلی زندگی متفاوتی نسبت به زمان فعالیت خود خواهد داشت. این تغییرات در برخی افراد باعث خوابیدن و راحتی بیشتر و در برخی دیگر منجر به اختلال بی خوابی و استرس می شود.
افراد گرفتار به این اختلال می دانند که بی خوابی واقعا عذاب آور است. برخی تغییرات در سبک زندگی می تواند تاثیرات سریع بر وضعیت خوابیدن داشته باشد؛ برای مثال مصرف قهوه، چای، سیگار و مواجه با دود سیگار و نیکوتین می تواند دلیل رایج بی خوابی در خیلی از افراد شود، زیرا این مواد با تحریک مغز، تلاش دارند فرد را هوشیار و بیدار نگه دارند.
راه هایی که مغزتان را برای یک خواب راحت آماده می کند
- مطمئن شوید که محل خوابتان آرام، تاریک و دارای هوای مناسب است. صدا، نور و گرما می تواند باعث اختلال خواب شود. یک تهویه خوب برای داشتن هوای تازه می تواند بسیار کمک کننده باشد.
- برای خوابیدن یک برنامه منظم داشته باشید. این کار باعث روشن نگه داشتن ساعت درونی بدن شما می شود. این برنامه را تا جای ممکن در آخر هفته ها و ایام تعطیل هم رعایت کنید. در ابتدا ممکن است سخت باشد، ولی بعد از سه چهار هفته، بدن شما ریتم شبانه روزی جدید را کاملا می پذیرد.
- در طول روز چرت نزنید! خوابیدن های کوتاه مدت در طول روز می تواند علت اصلی اختلال خواب شبانه باشد. اگر به هر دلیلی به شدت احساس خواب آلودگی و خستگی دارید، این خواب نیمروزی را حداکثر نیم ساعت و آن هم ساعت سه بعدازظهر داشته باشید.
- از فعالیت های تحریک کننده و موقعیت های استرس زا و هیجان های قبل از ساعت خواب بپرهیزید. فعالیت هایی نظیر ورزش شدید، بحث و مشاجره، تماشای تلویزیون، کار با کامپیوتر و بازی های کامپیوتری باعث بی خوابی می شوند. در عوض سعی کنید آرامش داشته باشید. فعالیت هایی نظیر خواندن کتاب یا دوش گرفتن با آب ولرم می تواند برای داشتن یک خواب آرام مفید باشد.
- مصرف کافئین، قهوه، الکل و نیز سیگار و نیکوتین را تا حد ممکن قبل از خواب محدود کنید. این مواد را حداقل سه ساعت قبل خواب مصرف نکنید. در خصوص مصرف الکل، اگرچه مصرف الکل به فرد احساس خواب آلودگی می دهد، اما در کیفیت و نیز کمیت خواب ایجاد اختلال می کند.
الهه گودرزی
بخش سلامت تبیان
مطالب مرتبط:
12 راه برای رفع بی‌خوابی کودکان
بی‌خوابی در کودکان؛ علل، علائم و درمان
یک هفته کم‌خوابی کارکرد 700 ژن را مختل می‌کند
بی خوابی، مغز را تحلیل می دهد
