تبیان، دستیار زندگی
عطر و طعم عسل اساساً مربوط به شهد گیاهانی است که از آنها عسل تهیه می شود. این خصوصیت از نظر مصرف کننده بسیار حائز اهمیت است. گرچه ذائقه مصرف کنندگان متفاوت است ولی می توان با تهیه عسل از منابع گیاهی مختلف رضایت بسیاری از مصرف کنندگان را فراهم نمود....
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

عسل و خواص آن، جلسه هفتم

اهداف:

• آشنایی با خصوصیات عسل

• آشنایی با دلایل رس کردن و کریستالیزه شدن عسل

وسائل مورد نیاز:

• کامپیوتر مجهز به اینترنت

• چند نوع عسل با رنگ، طعم و غلظت و شفافیت متفاوت

مقدمه

در جلسات گذشته با مواد تشکیل دهنده عسل و خواص فیزیکی آن آشنا شدید، آموختید که چگونه می توان عسل مرغوب را از عسل معمولی تشخیص داد. در این جلسه به سایر خصوصیات عسل برای تشخیص بهتر مرغوبیت آن می پردازیم.

7-1 عطر و طعم عسل

عطر و طعم عسل اساساً مربوط به شهد گیاهانی است که از آنها عسل تهیه می شود. این خصوصیت از نظر مصرف کننده بسیار حائز اهمیت است. گرچه ذائقه مصرف کنندگان متفاوت است ولی می توان با تهیه عسل از منابع گیاهی مختلف رضایت بسیاری از مصرف کنندگان را فراهم نمود.

عسل و خواص آن، جلسه هفتم

گیاهانی که زنبور از آنها شهد تهیه می نماید

برخی از انواع عسل دارای عطر و طعم ویژای هستند که علاقمندان بسیاری را به خود جلب کرده اند مانند: عسل آویشن، مرکبات، شبدر، آفتاب گردان، گون و بادام. برعکس برخی عسل های دیگر که به واسطه عطر و طعم مخصوص آنها برای ذائقه انسان چندان مناسب نیستند ولی برای خود زنبور عسل کاملاً قابل قبول می باشند مانند عسل تولید شده از شهد گل های پیاز.

معمولاً عسل تازه و طبیعی دارای عطر و طعم بهتری نسبت به عسل مانده در انبار یا عسل حرارت دیده می باشد. علاوه بر آن عملیات فرآوری نامناسب عسل موجب کاهش عطر و طعم طبیعی عسل می شود.

عسل و خواص آن، جلسه هفتم

عطر و طعم عسل

گرچه حرارت دادن عسل برای جلوگیری از تخمیر عسل و همچنین شکرک زدن آن ضروری می باشد ولی در صورتی که اصول صحیح کار رعایت نشود این امر بر عطر و طعم عسل به شدت تأثیر خواهد داشت. همچنین انبار داری نامناسب عسل نیز عطر و طعم آن را تغییر داده و کیفیت آن را کاهش می دهد.

7-2 رنگ عسل

در حال حاضر اطلاعات دقیقی در مورد اینکه چه موادی باعث رنگ های مختلف عسل می شوند، وجود ندارد. عسل طبیعی ممکن است از کاملاً بی رنگ و روشن تا کاملاً تیره و به رنگ های مختلف باشد. احتمالاً پلی فنل های موجود در عسل در مجاورت هوا اکسیده شده و موجب تیره تر شدن عسل می شود.

معمولاً رنگ و طعم عسل تاحدودی به یکدیگر مرتبط می باشند. به طوری که عسل ها با رنگ روشن دارای طعم ملایم و عسل ها با رنگ تیره دارای طعم قوی و شدیدتر می باشند. البته در این مورد استثناهایی هم وجود دارد.

عسل و خواص آن، جلسه هفتم

رنگ های مختلف عسل

گرچه رنگ عسل به عنوان عامل تعیین کننده کیفیت آن محسوب نمی شود ولی برخی از کشور ها و مصرف کنندگان گرایش بیشتری به رنگ بخصوصی از عسل دارند که این امر در بازاریابی و فروش عسل اهمیت دارد.

7-3 رس کردن یا کریستالیزه شدن عسل

اغلب تصور می شود که عسل های کریستالیزه شده و یا رس کرده از مرغوبیت خوبی برخوردار نبوده و شاید تقلبی باشد. این تصور صحیح نبوده بلکه کریستالیزه شدن عسل بستگی به مواد تشکیل دهنده آن و شرایط انبار یا ذخیره شدن آن دارد. برخی عسل ها هرگز کریستالیزه نمی شوند و برخی دیگر چند روز پس از استخراج کریستالیزه می شوند. بعضی از عسل ها حتی در داخل قاب کریستالیزه می گردند.

عسل و خواص آن، جلسه هفتم

کریستالیزه شدن عسل

7-4 ارزیابی و داوری در مورد عسل

مهمترین عامل در ارزیابی عسل عطر و درجه خلوص آن از مواد خارجی است. عوامل دیگری که در ارزیابی عسل اهمیت دارند، مقدار آب موجود در عسل و عاری بودن از کریستال می باشد که در درجه دوم اهمیت قرار دارند. جهت داوری و ارزیابی عسل می توان به شرح زیر برای هر یک از مشخصات نسبت به اهمیت آن نمره داد.

1. چگالی عسل 20 نمره

2. عاری بودن از کریستال 10 نمره

3. درجه خلوص و تمیز بودن عسل (شفافیت عسل) 30 نمره

4. تمیز و یکنواخت بودن ظرف عسل 10 نمره 5. طعم و عطر عسل 30 نمره جمع 100 نمره

7-5 ارزش غذایی و داروئی عسل

عسل، ماده غذایی بسیار غنی و انرژی بخشی است که حدود 80 درصد از قندهای ساده یا مونوساکاریدها را در خود جای داده و هر100 گرم آن 320 کالری ایجاد می کند. مصرف عسل در کودکان و کهنسالان به علت هضم و جذب سریع، اهمیت ویژه ای دارد. عسل، این ماده شیرین و مقوی به دلیل جذب سریع در داخل دستگاه گوارش، تخمیر الکلی ایجاد نمی کند.

وجود اسید های آزاد در عسل سبب جذب مواد چربی شده و کمبود آهن را جبران می نماید. مصرف عسل در عرض چند دقیقه به شخص نیرو می دهد و تحمل بافتی و قدرت ترمیم آنرا افزایش می دهد. اهمیت این ماده به اندازه ای است که ورزشکاران در فواصل ورزش، عسل مورد استفاده قرار می دهند.استفاده از عسل به عنوان منبع انرژی در ورزش هایی چون فوتبال، بسکتبال، شنا، دو و دوچرخه سواری بسیار معمول می باشد. عسل را به علت داشتن مقدار کمی پروتئین در کارخانجات تهیه آب سیب جهت زلال نمودن آن بکار می برند.

عسل و خواص آن، جلسه هفتم

مصرف روزانه عسل

خواص فیزیکی عسل، اثر ضد باکتریایی دارد. این ماده شفا بخش از زمان های بسیار قدیم در پزشکی مصرف داشته است و به علت داشتن قند زیاد، مواد معدنی و همچنین خاصیت باکتری کشی آن برای پوشش محل جراحی ها مورد استفاده قرار می گرفته است. همچنین گزارش شده است که عسل برای زخم های سطحی یکی از بهترین پانسمانها محسوب میشود و برای زخم معده مفید می باشد. عسل برای ساختن بسیاری از داروها به ویژه شربت های سینه بکار برده می شود. همچنین، عسل را در درمان بیماری های دستگاه تنفسی و عفونت های ناحیه حلق به کار می برند و خاصیت ضدباکتریایی آن موجب اثربخشی عسل می شود.

مهمترین مورد مصرف عسل به عنوان غذای انسان می باشد که به روش های مختلف از جمله مصرف مستقیم، تهیه انواع شیرینی مصرف در ساختن نوشابه ها و غیری بکار برده می شود. بنا به تحقیقات به عمل آمده عسل حاوی 80 ماده مفید برای انسان می باشد و لازم به ذکر است که در دنیا هیچ ماده غذایی به اندازه آن نیروی کهربایی ندارد.

عسل و خواص آن، جلسه هفتم

عسل

ابو علی سینا در کتاب قانون خود ده ها نسخه بر پایه عسل و موم ذکر نموده است. او می نویسد مصرف متـناوب عسل درهنگام زیاد شدن بلغم، بدن را تقویت و نیرو را زیاد و اشتها را بازمی کند؛ به عقیده وی عسل جوانی را جاودان می سازد و حافظه را نیرو بخشیده و گذشته را در خاطر زنده می کند، اندیشه را پاک، زبان را می گشاید و درد را ریشه کن می کند.

خواص ضد باکتریایی عسل

عسل حاوی مواد ضد میکروبی بوده و حتی قوی ترین میکروب ها نیز در آن یارای مقاومت ندارند. با یک آزمایش ساده می توانید مقداری میکروارگانیسم (مثلاً کپک روی مربا) را با عسل کاملاً مخلوط کنید بعد از چند روز مشاهده خواهید نمود که نه تنها در آن رشد نکرده بلکه کاملاً از بین رفته است. در صورت رشد کپک در عسل، حتماً عسل با آب یا مایع دیگری مخلوط شده و خالص نمی باشد.

عسل سر چشمه حیات

عسل روند فیزیولوژیکی پیری را کند ساخته و از ضعف زودرس اعمال حیاتی جلوگیری می کند. استفاده از عسل به عنوان مرحم در درمان سوختگی ها که حتی از دیر باز رایج بوده و در طب سنتی نیز به آن اشاره شده است، در ترمیم بافتی و جلوگیری ازافزایش عفونت از طریق استعمال خارجی بسیار مفید می باشد. عسل به واسطه آنزیم کاتالاز ترمیم پوست را سرعت بخشیده، از شدت درد می کاهد و از تاول زدن جلوگیری می کند.

عسل و خواص آن، جلسه هفتم

خواص درمانی عسل

در رابطه با التهاب، گزیدگی، ترک و شقاق می توان به صورت ماساژ آرام موضع، از عسل استفاده نمود .عسل از خون ریزی زخم جلوگیری می کند و موجب انعقاد خون می شود. عسل به علت خواص جذب آنی که دارد ترشحات پوستی را جذب و به بافت های پوششی غذا می رساند و باعث شادابی آن می گردد.

عسل و دندان

عسل به واسطه داشتن مواد ضد باکتریایی در جایگزینی قند برای دندان ها نتنها مضر نمی باشد بلکه باعث فعال شدن ماده فلورین چای شده که یک ماده ضد فساد دندان می باشد این در حالی است که مصرف چای با قند برای دندان بسیار مضر می باشد.

ترکیب یک قاشق عسل با یک قاشق سرکه انگور خانگی برای ماساژ لثه ها جهت محکم نمودن بافت لثه بسیار مفید گزارش شده است.

عسل و خواص آن، جلسه هفتم

عسل و دندان

عسل غنی شده با ویتامین

امروزه اهمیت چشمگیر ویتامین ها برای همه آشکار است. مشاهدات بالینی نشان داده اند که اگر بیماری زیر نظر پزشک به درمان بپردازد و ویتامین های ساختگی را با غذایی که در اصل از فرآورده های طبیعی تهیه شده تغذیه کند ویتامین های مزبور بهتر جذب می شوند از این نظر عسل غنی از ویتامین به صورت فرآورده غذایی بسیار پر ارزش در خواهد آمد.

این نوع عسل را معمولاً با مخلوط کردن ساده عسل و ویتامین ها می سازند که طرز تهیه یک نمونه از آن به شرح زیر است :

1 – عسل خالص 100 گرم

2 – ویتامینA _ برابر 13200 واحد بین المللی (lu)

3 – ویتامین B1 – برابر 8 گرم

4- ویتامین B2 – برابر 8 میلی گرم

5 – ویتامین C – برابر 300 میلی گرم

6 – ویتامین pp ( ریبو فلاون ها و ریبو فلاونوئید ها) 60 میلی گرم

7- نمک های کلسیم – 300 میلی گرم

ارزش غذایی این عسل برای بدن انسان قابل ملاحظه است و تغذیه 25 گرم ( یک قاشق مربا خوری ) آن در روز کافی است با وجود این با تجویز پزشک، می توان آن را مصرف نمود.

تکلیف:

تکلیف 1: به انواع عسلی که در اختیار دارید با توجه به جدول ارائه شده در این درس نمره دهید. در مورد غلظت عسل ها، شفافیت، عطر و طعم آنها دقت نمایید. سپس نمرات را جمع بندی کنید و عسل ها را به ترتیب مرغوبیت قرار دهید. جدول نمرات را به همراه تصاویری از عسل های مورد آزمایش برای ما ارسال نمایید.

تکلیف 2: در مورد کریستالیزه شدن عسل تحقیق و بررسی نمایید. چگونه می توان عسل کریستالیزه شده را بصورت عسلی شفاف تهیه کرد. پاسخ خود را برای ما ارسال نمایید.

محل بازدید/ اردو/ خرید: برای این جلسه می توانید بعد از شناسایی و هماهنگی، به محل پرورش زنبور عسل مراجعه نمایید. حضور در محل پرورش عسل به شما کمک میکند تا با انواع گیاهان مورد مصرف زنبور کارگر، خصوصیات زنبورستان، انواع عسل تولید شده در آن منطقه آشنا شوید. از پرورش دهندگان زنبور عسل بخواهید اطلاعاتی در مورد ارتباط نوع گل و گیاه مصرفی زنبور عسل و عسل تهیه شده، در اختیارتان قرار دهند.

منابع مطالعه:

برای كسب اطلاع بیشتر به منابع زیر مراجعه نمایید.

- كتاب راهنمای پرورش زنبور عسل (‌فصل سیزدهم- عسل)، تألیف:دكتر مسعود هاشمی

- كتاب زنبور عسل و پرورش آن (فصل شانزدهم- محصول های زنبور عسل)، تألیف: دكتر نعمت الله شهرستانی

- کتاب عسل درمانی پدید آورنده: مهندس جمشید خدادادی، ناشر: موسسه نشر شهر

عسل و خواص آن، جلسه هفتم

- کتاب خواص درمانی عسل، نویسنده: سید جواد سعادتمند، انتشارات: پرتو واقعه

عسل و خواص آن، جلسه هفتم

مطالب مرتبط:

عسل و خواص آن، جلسه اول

عسل و خواص آن، جلسه دوم

عسل و خواص آن، جلسه سوم

عسل و خواص آن، جلسه چهارم

عسل و خواص آن، جلسه پنجم

عسل و خواص آن، جلسه ششم

عسل و خواص آن، جلسه هفتم

عسل و خواص آن، جلسه هشتم

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تنظیم: نسرین صادقی