زیر تیغ جراحان رباتیک

فناوری جراحی رباتیک نخستین بار در سال 2000 میلادی مورد استفاده قرار گرفت و کاربرد آن در جراحی‌های پیچیده مانند هیسترکتومی (برداشتن رحم، برداشتن کیسه صفرا و بازسازی دریچه‌های قلب بطور فزاینده‌یی رو به افزایش است؛ بطوری که طی سال 2012 میلادی در آمریکا حدود 367 هزار عمل جراحی با کمک ربات انجام شد.

برخلاف خطاهای پزشکی بالقوه که توسط جراح در حین اعمال جراحی روی می دهد، جراحان رباتیک مجهز به بازوهای مکانیکی پیشرفته‌یی هستند که امکان عمل‌های فوق دقیق بر روی بافت‌های عمیق درون بدن را فراهم می کند.

در عمل جراحی با کمک ربات، جراح در نزدیکی اتاق عمل از طریق یک صفحه نمایش سه بعدی، بر فرآیند جراحی نظارت می‌کند؛ فناوری رایانه یی حرکات دست جراح را به استفاده دقیق از ابزار ربات ترجمه می‌کند و اگر دست جراح در بین عمل بلرزد، سیستم رایانه‌یی قادر به تشخیص خطای جراح بوده و آن را به ربات منتقل نمی‌کند.

این فناوری همچنین امکان استفاده از ابزار بسیار ظریف را برای جراح ممکن می‌سازد که آسیب کمتری به بدن بیمار وارد می‌کند و در این حالت با کاهش میزان خونریزی، نیاز به تزریق خون حین جراحی نیز کاهش یافته و روند بهبود بیمار تسریع می‌شود.

خطرات فناوری جراحی رباتیک

با این حال جراحی با کمک ربات عاری از خطر نیست و بسیاری از متخصصان در خصوص ایمنی و کارآیی استفاده از جراحان رباتیک هشدار می‌دهند؛ در صورت بروز نقص در عملکرد ربات، صدمات جبران ناپذیری به بیمار وارد می‌شود که حتی می‌تواند به مرگ فرد منجر شود.

بطور مثال یک بیمار انگلیسی مبتلا به سرطان پروستات در حین جراحی با استفاده از فناوری رباتیک بدلیل نقص عملکرد دوربین‌های متصل به بازوی ربات، دچار آسیب‌دیدگی شدید روده، عفونت شدید و سکته قلبی و دو ماه در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان بستری شد؛ اما حتی پس از ترخیص از بیمارستان نیز با مشکلات جدی ناشی از خطای جراحی رباتیک مواجه شد.

از سال 2009 میلادی نیز 70 مورد مرگ مرتبط با سیستم‌های جراحی رباتیک در آمریکا گزارش شده است که در یکی از موارد، ربات تحت نظارت جراح در حین انجام عمل هیسترکتومی بطور تصادفی منجر به قطع عروق خونی و مرگ بیمار شد. ماه گذشته میلادی (اکتبر 2013) مطالعه یی بر روی 16 هزار بیمار تحت عمل جراحی هیسترکتومی انجام شد که نشان می‌دهد، اعمال جراحی رباتیک باعث کاهش عوارض نشده و حتی می‌تواند خطر ابتلا به پنومونی (عفونت ریه) پس از جراحی را در مقایسه با تکنیک‌های متداول جراحی افزایش دهد.

جراحانی که بقدر کافی ماهر نیستند

از دیگر مشکلات پیش روی فناوری جراحی رباتیک، جراحان کم تجربه یی هستند که از دانش کافی جراحی یا شیوه استفاده درست از ربات در حین جراحی برخوردار نیستند.

از ژانویه سال 2012 میلادی تاکنون 500 مورد نقص عملکرد فناوری جراحی رباتیک به سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) گزارش شده است که از جمله این مشکلات می توان به قطع جریان برق ربات یا انتقال برق از ربات به بدن بیمار اشاره کرد.

این نقایص می تواند با نحوه تمیز کردن ابزار جراحی ربات بوسیله خراش دادن بر روی یکدیگر مرتبط باشد؛ این ابزار جراحی دارای پوشش محافظ پلاستیکی هستند که خراش دادن آنها منجر به ایجاد سوراخ و در نتیجه ایجاد اتصالی برق و صدمه دیدن بیمار حین جراحی می شود.

ایمنی تجهیزات پزشکی

علامت CE یک سیستم در سطح اروپا است که ایمنی تجهیزات پزشکی را تضمین می کند؛ با این حال رسوایی سال 2012 فرانسه در خصوص ایمنی برخی از ایمپلنت ها نشان داد که وجود این علامت بر روی تجهیزات پزشکی از جمله ربات های جراح نمی تواند لزوما به معنای ایمنی واقعی باشد.

همچنین با توجه به گران بودن تجهیزات جراحی رباتیک، هیچ نهاد مشخصی در اروپا یا آمریکا وظیفه برگزاری دوره های آموزشی برای جراحان در خصوص نحوه استفاده درست از دستیاران رباتیک را برعهده ندارد.

منبع: ایسنا