حبل المتین عالمان عارف

زندگی و حیات انسان را می توان به كوره راههای پر پیچ و خمی تشبیه نمود كه برای گذر از آنها به ابزار و وسائل خاصی نیاز است. این ابزار و وسائط، زمینه حركت بی خطر انسان در كنار پرتگاههای عظیم و هولناك را فراهم آورده و به یك تعبیر، سفینه نجات طایفه بشر شمرده می شوند. یكی از این وسائط و وسائلی كه خداوند در اختیار انسان قرار داده تا وی با تمسك به آنها، از فراز مشكلات عبور كرده و به سر منزل مقصود برسد، توسل به اهل بیت عصمت و طهارت - سلام الله علیهم اجمعین - است كه به مثابه یك اكسیر شفابخش، شفای آلام جسمی و روحی ابناء بشر، و بویژه دوستداران مكتب اهل بیت - علیهم السلام - بوده و هستند.

به تعبیر دیگر، از دیدگاه مكتب تشیع رسول اكرم – صلی الله علیه و آله -  و اهل بیت ایشان - علیهم السلام - ، وسائط فیض الهی هستند كه خداوند از طریق ایشان بركات خویش را هم در زمینه تكوین و هم در زمینه تشریع و هدایت بشر، ارزانی می كند. از این رو تمسّك و توسل به این انوار پاك در دنیا باعث وساطت این بزرگواران نزد پروردگار و حل شدن مشكلات با افاضه الهی و موجب شفاعت آنها در قیامت می‎ گردد و كسی كه قدم در راه اطاعت از دستورات آنها بنهد، رستگار خواهد شد.

كلام الله مجید نیز در آیات متعددی بطور مستقیم و غیر مستقیم بر این امر تاكید نموده و در آیه 35 سوره مائده می فرماید: « یا ایها الذین امنوا اتقوا الله وابتغوا الیه الوسیلة ؛ ای كسانی كه ایمان آورده ‎اید از خدا بترسید و برای نزدیك شدن به او وسیله بجوئید»

علامه طباطبایی - رحمه الله -  درباره معنای وسیله در آیه شریفه می نویسد: « وسیله در این آیه معنای وسیعی دارد و هر چیزی را كه به كمك آن تقرّب به حضرت حقّ حاصل شود، شامل می‎ گردد، اعم از ایمان به خدا، عبادت او، جهاد در در راه خدا و یا شفاعت پیامبر – صلی الله علیه و‌آله - ، امامان و بندگان صالح خدا. چنانچه امیر مومنان - علیه السلام - در ذیل این آیه فرمودند: «أنا وسیلَتُه » من وسیله تقرّب به خدا هستم»(1)

این امر یعنی توسل به معصومین - علیهم السلام -  بر اساس سیره درخشان ایشان، مورد تایید خود حضرات اهل بیت - سلام الله علیهم اجمعین - نیز بوده است و با توجه به اینکه آنها فانی در توحید و آموزگار آن بوده و از هرگونه شرک دوری می جستند، تأیید آنها دلیل بر این است که مسأله توسل، هیچ گونه ناسازگاری با اصل توحید ندارد، بلکه وسیله ای سالم و کارساز برای تقرب به درگاه ذات پاک خداوند است. حتی در روایات بسیاری وارد شده است كه انبیاء عظام در شرایط سخت و گرفتاری ها، به اهل بیت پیامبر اسلام – صلی الله علیه و‌آله - توسل جسته و پیامبرانی مانند حضرت آدم، نوح ، ابراهیم، موسی  و...، پنج تن آل عبا – علیهم السلام - را در درگاه الهی واسطه قرار داده اند، « فتلقّی آدم من ربّه کلماتٍ فتاب علیه؛ (بقره/ 37) سپس آدم (ع) از پروردگار خود کلماتی دریافت داشت، (و با آنها توبه کرد) و خداوند توبه او را پذیرفت.» مطابق روایات متعددی که از طرق ائمه اهل بیت– علیهم السلام - رسیده، مقصود از این کلمات، بهترین مخلوقات خدا محمّد – صلی الله علیه و‌آله - ، علی، فاطمه، حسن و حسین– علیهم السلام - بوده اند. از امام صادق- علیه السلام- روایت شده که پیامبر– صلی الله علیه و‌آله - فرمود: آدم- علیه السلام- هنگام توبه به درگاه الهی گفت: «اللّهمّ انّی اسئلک بحقّ محمّدٍ و آل محمّدٍ لمّا غفرت لی؛ خدایا از درگاه تو به حق محمّد – صلی الله علیه و‌آله - و آل او مسئلت می جویم که مرا بیامرزی.»(2)

بنابر آنچه گفته شد، توسل به اهل بیت عصمت و طهارت - سلام الله علیهم - از عناصر اصلی حیات عارفانه علمای سالك و پویندگان راه حق و حقیقت بوده است، بگونه ای كه خود نیز اذعان داشته و دارند كه از مهمترین اسباب توفیق ایشان در رسیدن به مدارج علمی و معنوی توسّل به اهل بیت - علیهم السلام -  و عنایات ایشان بوده است. در احوالات مرحوم آیت الله حاج آقا حسین خادمى – رحمة الله علیه -  نقل می نمایند كه ایشان « همچون دیگر بزرگان دینى علاقه مفرطى به ائمه طاهرین- سلام الله علیهم - و اقامه عزا براى آنها داشت، چنانكه در دوران سلطنت رضاشاه كه عزادارى براى امام حسین- علیه السلام- قدغن و ممنوع اعلام شده بود، ایشان در نیمه هاى شب، عده اى از خواص را دعوت كرده، در منزل خود به عزادارى سیدالشهداء - علیه السلام- مى پرداختند و هنگامى كه در حرم مطهر امام رضا - علیه السلام- مشرف مى شد، ضمن خواندن زیارت جامعه كبیره، روضه حضرت صدیقه طاهره، فاطمه زهرا - علیها السلام- را مى خواند و پس از خواندن نماز، زیر آسمان مى ایستاد و بر فرد فرد ائمه طاهرین – علیهم السلام - درود و سلام مى فرستاد. این ارتباط معنوى و علاقمندى به ائمه اطهار - علیهم السلام -، باعث شده بود كه وى در سخت ترین شرایط، بهترین تصمیم ها را بگیرد و از صحنه هاى ناگوارى كه گاهى برایش پیش مى آمد، به سلامت خارج شود.

حضرت آیت الله حاج شیخ لطف الله صافى گلپایگانى، ایشان را پس از فوت در خواب دید كه به وى مى گوید: علت اینكه خداوند قبر مرا در جوار حضرت رضا - علیه السلام- قرار داد، پیمانى بود كه با حضرت رضا - علیه السلام- در مورد عزادارى براى مادرش فاطمه زهرا - علیها السلام- بسته بودم .

یكى از وعاظ كه ایشان را در حال روضه خوانى حضرت صدیقه طاهره - سلام الله علیها - دیده بود نقل كرد: درست در همین جا كه فعلا دفن شده اند، او را دیدم كه در میان جمعى نشسته و روضه مى خواند.

آقاى دكتر فضل الله صلواتى مى گوید: آن مرحوم به عزادارى امام حسین - علیه السلام- سخت معتقد بود و تعمد داشت كه خود نیز ذكر مصیبت كند و بگرید و بگریاند. در محرم سال گذشته (یكسال قبل از فوتش )، هنگامى كه به مسجد ایشان رفتم از منبر پائین مى آمدند، چون نشستند و من نیز در كنارشان نشستم، بعنوان اعتراض خدمتشان عرض كردم: چرا با این حال، خود را اذیت مى كنید، آقایان دیگر تشریف دارند، شما زحمت منبر را به خود ندهید. فرمودند: چند كلمه ذكر مصیبت مى كنم، دلم مى خواهد در این آخر عمرى، مرا جزو ذاكران ابى عبدالله- علیه السلام-  محسوب نمایند.»(3)

پی نوشت‏ها:

1.محمد حسین طباطبایی، المیزان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ج 5، ص 362

2.عبدالعلی عروسی حویزی، نورالثقلین، قم، انتشارات اسماعلیان، ج1، ص 67

3.نعمت الله حسینی، مردان علم در میدان عمل، قم، دفتر انتشارات اسلامی،ج4،ص104

منابع:

مردان علم در میدان عمل

تهیه و فراوری: فربود، گروه حوزه علمیه تبیان