سید محمد صحفی در گفت و گو با ماهنامه روابط عمومی:
خردورزی، جانمایه ارتباطات اجتماعی است
دکتر سید محمد صحفی معان مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (در دولت دوم اصلاحات) معتقد است که روابط عمومی ها باید یک نظام اطلاع رسانی جدید را مبتنی بر راستگویی، صداقت، شفافیت و کاملاً متفاوت با سیاستهای تبلیغاتی و تودهگرایانه قبلی پایه ریزی کنند.
وی در گفت و گو با «ماهنامه روابط عمومی» عنوان نمود که روابط عمومی ها با چنین رویکردی علاوه بر جلوگیری از ارائه شعارها و وعده های ناصحیح از سوی مسئولین، می توانند مردم را با سازوکارهای واقعی "تولید و خدمات" در کشوری که گرفتار تحریم ها و محاصره اقتصادی شده است آشنا سازند.
به عنوان سوال اول از دکتر صحفی پرسیدیم:
نقش روابط عمومی ها در پیشبرد اهداف و برنامه های دولت جدید چیست؟ و در این خصوص چه راهکارهایی را پیشنهاد می کنید؟
توقعات و مطالبات مردم و جامعه مدنی از «دولت تدبیر و امید» بسیار فراگیر و گسترده است. همان طور که میدانیم آقای "دکتر روحانی" با شعارها و گفتمانی که ناشی از رویگردانی مردم از برخی شعارهای تند و افراطی قبلی بود به پیروزی رسید. رأی معنادار مردم به ایشان، با توجه به شعار اعتدال و توسعه و تغییر رویکرد دولت از گرایش به "پوپولیسم" به سوی "عقلانیت"، مهمترین مسئله پیش روی دولت است. بر این اساس روابط عمومی ها باید تلاش کنند:
اول: مردم را با گفتمان این دولت و اثرات اجرای آن بیشتر آشنا کنند؛
دوم: به مردم و مخاطبان بگویند که چرخش کشور از سیاست های افراطی به سوی عقلانیت و گردش امور بر مدار اعتدال و چیدن میوه های آن و دیدن تاثیر آن در مسائل اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی کشور امری درازمدت است و مردم را آماده کنند تا در این فرآیند دولت را یاری دهند؛
سوم: برای مشارکت مردم و ایفای نقش واقعی در اداره امور، فرهنگسازی کنند؛
چهارم: یک نظام اطلاع رسانی جدید را مبتنی بر راستگویی، صداقت و شفافیت و کاملاً متفاوت با سیاست های تبلیغاتی و توده گرایانه قبلی پایه ریزی کنند.
این محورها به روابط عمومی ها کمک خواهند کرد تا از یک سو سازمان اجرایی خود را با رویکرد جدید و پیش نیازهای آن آشنا کنند؛ وعده های بی پایه ندهند و مردم را با سازوکارهای واقعی تولید و خدمات در کشوری که گرفتار تحریم ها و محاصره اقتصادی است آشنا سازند و از سوی دیگر مردم را صاحبان اصلی کشور و محرم بدانند و آنها را از واقعیات اقتصاد و مسائل اجتماعی آگاه کنند. به خاطر دشواری کار و فرصت های از کف رفته، به نظر می رسد در دولت آقای دکتر روحانی کاری بسیار بزرگ و گسترده در انتظار روابط عمومی هاست و تنها افرادی باتجربه و با دانش و تسلط کافی به این مقوله ها می توانند حوزه روابط عمومی دستگاه های دولتی را مدیریت کنند.
به نظر شما روابط عمومی تا چه اندازه فرصت انعکاس اخبار و اطلاعات صحیح و شفاف را خواهند داشت؟
فعالان و دست اندرکاران این حوزه باید حقوق و مطالبات خود را همچون دیگر اقشار دائماً پیگیری و مطالبه کنند. از قدیم گفته اند: "هیچ کس، بدون تلاش خودتان، حقتان را دودستی به شما تعارف نخواهد کرد". بنابراین اصحاب حوزه ارتباط و رسانه، خود باید کوشش کنند این فضا را ایجاد و روی آن کار کنند و روزنه های موجود را توسعه دهند . البته دولت نیز با توجه به شعارهایی که داده است و پیمانی که با مردم بسته است، بایستی به سهم خود تلاش کند تا موانع را از سر راه بردارد؛ و در گام اول خودسانسوری در عرصه رسانه ها که متأسفانه شدت یافته از میان برود و رسانه ملی از جایگاه جناحی نگاه نکند و خود را متعلق به همه مردم بداند و برای طرح مباحث به صورت کاملاً شفاف پیشقدم باشد و از طرح دیدگاه¬های انتقادی رو ترش نکند. اگر اینها اصلاح شود فرصت انعکاس اخبار و اطلاعات صحیح و شفاف بیشتر خواهد شد.
البته وظیفه دستگاه هایی همچون قوه قضائیه برای صیانت از آزادی های مشروع و قانونی نیز بسیار والاست و از سوی دیگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز باید بکوشد مأموریتهای ویژه خود را در حمایت از اصحاب فرهنگ و رسانه و فعالان عرصه ارتباطات انجام دهد.
ایجاد چنین فضایی (یعنی آزادی عمل روابط عمومی ها در انعکاس اخبار صحیح و شفاف) به چه عواملی بستگی دارد؟
به اعتقاد من آزادی عمل روابط عمومی ها به عواملی همچون درک تخصصی و حرفهای وزرا و روسای سازمانها از نقش ارتباطات و مأموریت رسانه ها بستگی دارد و از سوی دیگر، به کار گماردن افراد متخصص و دارای احساس مسئولیت و با درک و برداشت علمی و خردگرا می تواند به این مهم کمک کند. در این مسیر به کارگیری نیروهای کارآزموده و حرف های در روابط عمومی ها و داشتن تسلط کافی بر رسانه ها و شبکه های اجتماعی و به رهگیری از محیط وب نیز به ایجاد فضای واجد آزادی عمل برای روابط عمومی ها کمک میکند.
آیا روابط عمومی ها در دولت جدید می توانند به جایگاه واقعی خود دست پیدا کنند؟
در پاسخ به پرسشهای قبلی، به این نکته اشاره شد که تحقق شعارهای این دولت و نهادینه کردن گفتمان اعتدال، خود کمک میکند که مردم به روابط عمومیها با احترام بیشتر بنگرند و به این حوزه اعتماد کنند. با احیای اعتماد مردم به دستگاههای دولتی و به بیانی دیگر به روابطعمومیها، راه برای جلب مشارکت مردم هموارتر خواهد شد. جایگاه شایسته روابطعمومیها در این دولت در قالب پست و مقام و بالا رفتن در سلسه مراتب سازمانی و نشستن در جایگاه معاون وزیر و مدیرکل نیست بلکه در رسوخ پیام روابط عمومی در عمق افکار عمومی، همراه کردن تودههای مردم با سیاستهای دولت و جلب اعتماد مردم و صریح و صادق بودن است. چنین رویکردی روابط عمومی را- در هر کجای سازمان که باشد- به اوج خواهد رساند.
نقش روابط عمومی در همبستگی و جلب اعتماد افکار عمومی نسبت به دولت جدید را چگونه ارزیابی می کنید؟
اگر روابط عمومی ها در جایگاه درست خود قرار گیرند و به شکلی کاملاً حرفهای به وظایف خود بپردازند، نقشی ارزشمند و بیبدیل در عرصه های ارتباطی و اطلاع رسانی خواهند داشت. درباره «اعتمادسازی» موضوع اندکی متفاوت است. اگر تصمیم گیریهای حاکمان و دولتمردان مبتنی بر حفظ و تقویت منافع ملی و به دور از اعمال زور و فشار باشند و از سویی مصالح عامه در آنها لحاظ شوند، طبیعی است که اعتماد از کف رفته، مشروط به صداقت مسئولان و ارتباط تعاملی ایشان با مردم، دوباره باز خواهد گشت. بنابراین اعتمادسازی با اتخاذ تصمیمات درست و کمک به بهبود وضعیت اقتصادی مردم محقق میشود؛ و روابط عمومی ها صرفاً میتوانند به این روند شتاب بخشند و الا، خدای ناکرده با تصمیمات غلط مدیریتی و عدم مقابله با فساد دستگاه های دولتی و بدتر شدن اوضاع، آیا روابط عمومی ها می توانند اعتمادسازی کنند؟
روابط عمومی ها در تثبیت و تقویت مشی اعتدال در مقطع کنونی چه وظایفی بر عهده دارند؟
احترام به مردم، تکریم ارباب رجوع، تسهیل انجام کار مردم، عدم وجود تبعیض، انجام اقدامات ضد فساد، در رأس قرار گرفتن شایستگان، برخورد با دروغگویی و چپاولگری و ... همان مشی اعتدال است.
همین که روابط عمومی ها در نهادینه کردن این امور در واحدهای خود کوشش کنند؛ مسئولان را برای وفا به عهدشان با مردم بیشتر ترغیب کنند؛ عیب های آنها را به خودشان بنمایند و وعده ها و پیمانی که با مردم بستهاند را بیشتر گوشزد و بر سر احقاق حقوق مردم پافشاری و پیگیری کنند، به وظیفه خود در تقویت مشی اعتدال بیشتر عمل کرده اند. ولی همین که وارد فاز مجیزگویی و مداهنه و راست جلوه دادن دروغ بشوند؛ با منتقدان سخت برخورد کنند؛ با مردم مدارا و ارباب رجوع را تکریم نکنند و در مجموع برای مردم، که به فرمایش امام(ره) ولینعمتان دولت هستند، احترام قائل نباشند طبیعی است که از این مشی فاصله گرفته اند.
سخن پایانی
رسیدن روابط عمومی ها به جایگاهی متناسب با آرمان های این حرفه در گرو عملکرد خود روابط عمومی هاست و شرح آن «مثنوی هفتاد من کاغذ شود»!
تنظیم: هومن بهلولی
