اسکندری ها

نگاهی به نقش‌آفرینی‌های خواهران اسكندری در تلویزیون

بسیاری از آنها به شكل حرفه‌یی به عرصه بازیگری نگاه می‌كردند، تمایل و علاقه‌یی به حضور در تلویزیون نداشتند. حتی كارگردان‌های صاحبنام و توانا نیز سریال‌سازی برای تلویزیون را نوعی «كسر شأن» تلقی می‌كردند. ابراهیم حاتمی‌كیا در خاطره‌یی نقل می‌كرد كه زمانی به همراه فرج‌الله سلحشور به سفری رفته بود. مردم با دیدن سلحشور او را می‌شناختند و نسبت به او ابراز احساسات می‌كردند اما تعداد معدودی از آنها ابراهیم حاتمی‌كیا را می‌شناختند و به جا می‌آورند. علت این مساله هم این بود كه سریال «مردان آنجلس» نام سلحشور را در میان مخاطبان عام پر‌آوازه كرده بود اما فیلم‌های سینمایی ابراهیم حاتمی‌كیا صرفا مخاطبان اندكی داشت كه جزو توده‌های عام مردم نبودند. همین مساله ظاهرا انگیزه‌یی می‌شود تا حاتمی‌كیا به سراغ سریال‌سازی برود و در اواخر دهه هفتاد ساخت سریال «خاك سرخ» را آغاز كند.

خواهران اسكندری این روزها بازیگران شناخته شده‌یی برای مخاطبان هستند. ستاره اسكندری با حدود 17 سال فعالیت در این عرصه و لاله اسكندری با حدود 14 سال سابقه فعالیت در زمینه بازیگری، جزو چهره‌هایی هستند كه در طول سال می‌توان در چند فیلم یا سریال شاهد بازی آنها بود. موفقیت آنها نیز گذشته از موقعیت‌های خوبی كه در طول دوران فعالیت در اختیار آنها قرار گرفته، تا حدود زیادی به انتخاب‌های تلویزیونی آنها بستگی دارد. از یاد نبریم كه حتی بازیگرانی مانند «محمدرضا فروتن» و «مهتاب كرامتی» نیز به‌واسطه ایفای نقش در سریال‌های تلویزیونی به بینندگان معرفی شدند و بعدها توانستند به بازیگران پركار و شناخته شده سینما تبدیل شوند. این مساله هم یك علت مشخص دارد و آن فرصتی طولانی و گسترده است كه تلویزیون در اختیار بازیگرانش قرار می‌دهد. فرصتی كه حتی اگر در سینما به شكلی خوبی در اختیار بازیگر باشد، ممكن است با یك اكران نامناسب به‌سادگی از میان برود.

«ستاره اسكندری» بازیگری را با فیلم «حریف دل» در سال 1375 آغاز كرد. حضور وی در نقش یك كنیز در فیلم «مسافر ری» از دیگر نقش‌آفرینی‌های اوست اما بسیاری از مخاطبان نخستین بار او را در سریال «نرگس» ساخته سیروس مقدم شناختند. این سریال تقریبا 10 سال پس از آغاز فعالیت اسكندری در زمینه بازیگری، از تلویزیون پخش شد و ستاره اسكندری جایگزین پوپك گلدره شد كه در اثر تصادف، در میانه تصویربرداری سریال فوت كرده بود. چنین تمهیدی چند سال بعد و در زمان ساخت سریال «یك مشت پر عقاب» نیز اتفاق افتاد و پرویز پورحسینی در میانه سریال جایگزین احمد آقالو شد. مرحومه گلدره شیوه خاصی در بازیگری داشت. او یك بازیگر حسی بود كه بازی‌اش نمود بیرونی فراوانی داشت و برخلاف او ستاره اسكندری، بازی حسی و زیرپوستی داشت اما این تفاوت بازی، سبب نشد تا مخاطب سریال را اصطلاحا پس بزند و تا پایان، مخاطبان سریال را پیگیری كردند. نقش آفرینی درخشان دیگر ستاره اسكندری در تلویزیون سریال «مرگ تدریجی یك رویا» بود. فریدون جیرانی در نخستین سریال تلویزیونی خود به سراغ بررسی و تحلیل طبقه موسوم به روشنفكر رفته بود و در چنین سریالی، بازی اسكندری همپای «سامیه لك»، بازیگر جوان و محوری این سریال مورد توجه قرار گرفت.

در آثار نمایشی اصولا بازیگری كه شانس ایفای نقش منفی و ضد قهرمان را پیدا می‌كند، بیش از بازیگران ایفاكننده نقش‌های مثبت امكان ظهور و بروز خلاقیت‌های خاص خود را دارد. نمونه بارز چنین مثالی شخصیت«قطام» است. از یاد نبریم كه بازیگران زن در نقش شخصیت‌های منفی با محدودیت‌های بیشتری نسبت به بازیگران مرد مواجه هستند اما ستاره اسكندری در سریال فریدون جیرانی، به‌خوبی توانست نقش زنی الكلی و به پوچی رسیده را ایفا كند. بسیاری از مخاطبان هنوز هم این شخصیت تلخ و عصبی را به خاطر دارند. اسكندری در سریال «شوق پرواز» نیز نقش دختری وبلاگ‌نویس و پرشور و شر را ایفا كرد كه نسبت به جنگ و دفاع مقدس، نگاهی بدبینانه دارد اما به‌واسطه پیگیری سرنوشت عباس بابایی برای نگارش یك كتاب، به جنگ علاقه‌مند می‌شود و به یك تحول دست می‌یابد. نقش‌های او در سریال‌های فاكتور هشت و همه بچه‌های ما نیز ویژگی‌هایی نسبتا یكسان دارند. در سریال اول او در نقش یك پزشك و در سریال دوم در نقش یك وكیل حاضر شده است. سریال دوم این روزها از شبكه دو سیما در حال پخش است.

هر دو نقش، جزو نقش‌های تكرار شده و حتی دستمالی شده سینما و تلویزیون هستند اما اسكندری به خوبی توانسته نقش‌ها را اصطلاحا «از آن خود» كند و جنبه‌یی دیدنی به آنها بدهد. این بازیگر گزینه مناسبی برای ایفای نقش شخصیت‌های دغدغه‌مند و دردمند است. حتی در سریال طنزی مانند «هفت سین» كه نوروز امسال از شبكه پنج سیما پخش شد نیز این ویژگی دیده می‌شود و او در نقش زنی خانه‌دار كه قاعدتا پیچیدگی خاصی نمی‌توانست داشته باشد، توانسته بود تصویری قابل لمس از یك زن خانه‌دار كه سال‌هاست مصایب مستاجری و خانه به دوش شدن را لمس كرده، ارائه دهد.

برخلاف ستاره اسكندری كه فرصت كمتری برای ایفای نقش‌های اصلی و محوری یافته، «لاله اسكندری» خواهر كوچك‌تر او بارها در چنین موقعیت‌هایی قرار گرفته است. لاله اسكندری به واسطه ویژگی‌های ظاهری می‌تواند نماینده دختران امروزی باشد. او در سریال «نخستین انتخاب» كه این روزها از شبكه پنج سیما در حال پخش است، نقش دختری جوان و دانشجو به نام «سوسن» را ایفا می‌كند كه در رشته پزشكی تحصیل می‌كند و در یك موقعیت خاص برای ازدواج قرار می‌گیرد. سریال حال و هوایی طنز دارد و لاله اسكندری هم در آن نقشی طنازانه را ایفا می‌كند. این طنازی گاهی اوقات تصور شخصیتی شیرین‌عقل را به ذهن مخاطب متبادر می‌كند. اسكندری برای ایفای این نقش به سراغ نوعی اغراق در بازی خود رفته است. چهره اصطلاحا شیك او باعث شده تا طی سال‌هایی طولانی، نقش زنان و دخترانی مصمم به وی پیشنهاد شود كه در آثار نمایشی به قهرمان‌های قصه تبدیل می‌شوند. در میان نقش‌های تلویزیونی او، گذشته از فیلم‌های نود دقیقه‌یی كه اسكندری در آنها حضوری دایم و موفق داشته، اغلب نقش‌های تلویزیونی این بازیگر آثار تاریخی و دفاع مقدسی بوده‌اند كه در میان آثار تلویزیونی دیگر، از دو ویژگی مهم «سخت بودن» و «طولانی بودن» برخوردار هستند .

«خاك سرخ» سریالی طولانی بود كه در شرایطی سخت تولید شد. بخش عمده‌یی از سریال در خارج از تهران مقابل دوربین رفت و اسكندری در نقش دختری جوان، زیبا و مرفه به مرور دچار تحول شد و به شناختی عمیق از جامعه و دنیای اطراف خود در پایان سریال دست پیدا كرد. در دو سریال «در چشم باد» و «مشق عشق» ویژگی‌های ظاهری او و برخورداری از چهره‌یی شرقی، در انتخاب وی موثر بود. لاله اسكندری در سریالی مهجور و كمتر دیده شده با نام «رقص پرواز» نیز حضور داشته است. سریالی دفاع مقدسی كه در آن اسكندری نقش پزشكی جوان را در آن ایفا می‌كرد كه در بحبوحه جنگ و پس از شهادت همسرش به تحول می‌رسد. نقش او در سریال «مادر» ساخته بیژن بیرنگ نیز برای مخاطبان یادآور سریال‌هایی مانند خاك سرخ بود اما ویژگی طنازانه و فانتزی‌گونه آثار بیرنگ، این نقش را تا حدودی از نقش‌های قبلی این بازیگر متمایز كرده بود. این سریال تابستان امسال از شبكه دو سیما پخش شد. لاله اسكندری با وجود 37 سال سن، همچنان گزینه مناسبی برای ایفای نقش دختر یك خانواده و زنان جوان تلویزیون است. او و خواهرش با وجود ایفای نقش‌های كوتاه و بلند در سینما، همچنان در یك عرصه بیشتر می‌درخشند و آن هم عرصه سریال‌های تلویزیونی است.