من هم حق و حقوقی دارم...
به بیان رییس‌جمهور منتخب: «ـ دانش‌آموزان باید با حق اعتراض خود در مدارس آشنا شوند.» این تنها زمانی امکان دارد که کودکان از حقوق خویش آگاه شوند.
یكی از مواردی كه حقوق آن تعریف‌شده ولی اطلاع‌رسانی خوب و نظارت بر اجرای آن انجام نشده است حقوق دانش‌آموزان می‌باشد. حقوق کودک، مجموعه قواعد و مقررات بین کودک و هر فرد یا افرادی که با وی سروکار دارند است. آشنایی با حقوق کودک از این منظر که آنان در آینده نقش اصلی و اساسی را در جامعه عهده دار خواهند شد بسیار مهم می‌باشد؛ جامعه سالم و عدالت‌خواه در گرو تربیت و آموزش صحیح این عزیزان خواهد بود.
حجت‌الاسلام والمسلمیندكتر حسن روحانی رییس‌جمهوری اسلامی ایران در آیین بازگشایی مدارس كشور در سال تحصیلی 93-92 در دبیرستان نمونه دولتی دخترانه حضرت فاطمه زهرا (س) واقع در شهرك صاحب‌الزمان یافت‌آباد گفت:
مدرسه اولین محیطی است كه انسان به جامعه واقعی نزدیك شده و با واقعیات اجتماعی آشنا می‌شود، در مدرسه دانش‌آموزان خود را كنار هم سالان و نیز مواجه با مطالبات، نیازها و عواطف گوناگون می‌یابند و برای اولین بار تنوع انسان‌ها و نیازها را تجربه می‌کنند. این تقابل محل بروز تعارض میان مطالبات و خواسته‌ها با محدودیت‌هاست. در چنین شرایطی است كه نیاز به مقررات و قانون احساس می‌شود و مدرسه جایی است كه آشنایی افراد با قانون و قانون مداری باید آغاز شود.
رییس‌جمهور با بیان این مطلب كه در مدرسه افراد باید با حقوق و تكالیف خود آشنا شوند، قانون را مجموعه‌ای از حقوق و تكالیف انسان‌ها تعریف كرد و گفت: دانش‌آموزان باید بدانند كه به طور مساوی از حق آموختن، احترام و كرامت برخوردار بوده و همه باید به نسبت برابر از امكانات مدرسه و امكانات اجتماعی برخوردار باشند. آنان باید بدانند كه حق برخورداری یكسان از عواطف معلم و مدیر را دارند.
معلمین و مسئولین آموزش و پرورش نیز باید بدانند كه نگاه آنان به دانش‌آموزان باید یكسان باشد و تفاوتی تحت عناوین نژاد، چهره، قیافه و یا تعلق به گروه سیاسی خاص در محیط آموزش و پرورش نباید وجود داشته باشد. هیچ معلم و مدیری نباید به خود اجازه دهد به دانش‌آموزی توهین كرده یا با لحن و كلام درشت با او سخن بگوید؛ اهانت به دانش‌آموزان، اهانت به كل ملت ایران است، چرا كه دانش‌آموزان، فرزندان این مرز و بوم هستند.
دانش‌آموزان باید به حقوقشان کاملاً آگاه باشند و البته در كنار این آگاهی با تکالیفی كه بر عهده آن‌هاست نیز آشنا شوند. آنان اگر از مسیر اعتدال، اخلاق و قانون فاصله بگیرند باید آثار، عواقب و تبعات آن را بپذیرند و بدانند كه تخلف از قانون‌مداری تبعات خودش را دارد. همچنین باید بدانند كه اگر حقشان تضییع شد، حق اعتراض دارند.
دانش‌آموزان باید با حق اعتراض خود در مدارس آشنا شوند و بدانند كه اگر اعتراض به معلم تأثیر نداشت، می‌توانند این اعتراض را به مدیر منتقل كنند و اگر این مرحله نیز مؤثر نبود می‌توانند اعتراض خود را در مناطق آموزش و پرورش دنبال كنند. آشنایی با حق اعتراض و برخورداری از آن، آغاز شكوفایی كرامت و عظمت انسان است؛ آشنایی و برخورداری از آن باید از مدارس آغاز شود كه این می‌تواند مدارس را به سمت قانون‌مداری سوق دهد.
منشور ملی حقوق دانش‌آموز:
بنابراین، منشور ملی حقوق دانش‌آموز با 7 فصل و 54 ماده سال‌هاست كه حقوق دانش‌آموزان ایرانی را تعریف كرده؛ ولی عدم آگاهی معلمان و دانش‌آموزان از این حقوق موجب شده تا برخی صدمات در طول دوران تحصیل متوجه آن‌ها شود. دانش‌آموزان ایرانی بر اساس منشور ملی دانش‌آموزان به استناد 54 ماده قانونی از حق و حقوقی برخوردارند. بر اساس این منشور، دانش‌آموز فردی است که در محدوده سنی 6 تا 20 سال قرار دارد و باید از تمامی حقوق تعیین‌شده برخوردار باشد.
بخشی از حقوق اساسی دانش‌آموزان این گونه است:
دانش‌آموز دارای حق آزادی عقیده و بیان و مصونیت پس از آن را دارد.
دانش‌آموز مصون از تعرضات جسمانی، روانی و حیثیتی است و کرامت والای شخصیت انسانی وی باید مورد احترام قرار گیرد.
هیچ دانش‌آموزی را نمی‌توان بی‌دلیل نسبت به مکالمات تلفنی و وسایل شخصی از قبیل کمدها و لباس‌ها مورد تجسس قرارداد.
دانش‌آموز حق دارد از مدرسین توانمند و برجسته در ابعاد علمی و اخلاقی بهره‌مند شود.
او از حق تناسب محیط آموزش با فعالیت‌های آموزشی برخوردار است.
دانش‌آموزان حق دارند به طور یکسان از امکانات آموزشی بهره‌مند گردند.
آنان حق دارند از آموزش‌های ویژه جهت رویارویی با بلایا و حوادث طبیعی بهره‌مند شوند.
دانش‌آموزان حق دارند از منابع کمک آموزشی از قبیل کتابخانه‌ها، اینترنت، فناوری‌های جدید علمی و آموزشی مطابق با شرایط روز و قوانین جاری بهره‌مند گردند.
آنان حق دارند در آموزش‌های رسمی نظام آموزش و پرورش از فراگیری اصول حقوق شهروندی و مهارت‌های زندگی اجتماعی بهره‌مند شوند.
دانش‌آموزان حق دارند در آموزش‌های رسمی نظام آموزش و پرورش از فراگیری اصول حقوق بشر و سایر اسناد و مقررات بین‌المللی در مورد حقوق کودک و دانش‌آموز بهره‌مند گردند.
آنان حق برخورداری از مراقبت‌های بهداشتی، معاینات پزشکی و بهداشت روانی مستمر به منظور تشخیص، پیشگیری، پیش‌بینی و درمان را دارند.
دانش‌آموزان حق برخورداری از محیط سالم و ایمن آموزشی به منظور تأمین بهداشت روانی و سلامت جسمانی را دارند.
آنان حق دارند، از بیمه‌های مناسب در مقابل حوادث و بیماری‌ها، چه در محیط آموزشی و چه خارج از محیط آموزشی برخوردار باشند.
دانش‌آموزان حق دارند با اصول حفاظت از محیط زیست و استفاده بهینه از منابع طبیعی آشنا شوند.
و آخرین کلام...
حق مردم برای داشتن فرزندی تربیت‌شده مطابق با معیارهای اسلامی، برخورداری از تعلیم و تربیت مناسب در شرایطی ایده آل، حق تحصیل در مدارس تک نوبته و ... همگی از حقوق دانش‌آموز است که باید به آن پرداخت. به عنوان مثال وقتی پایه ششم ایجاد می‌شود و از معلمان بی‌تجربه به عنوان معلم این پایه در نظر گرفته می‌شود، حق دانش‌آموز نادیده گرفته شده است. یا وقتی معلمی مجبور است برای تأمین معاش خانواده‌اش، به صورت دو یا سه شیفت کار کند، در حقیقت حقوق مادی معلم نادیده گرفته شده است.
منشور ملی حقوق دانش‌آموز در 7 فصل و 54 ماده تدوین‌شده كه باید تک‌تک ماده‌های این منشور به دانش‌آموزان و معلمین آموزش داده شود.
مرکز یادگیری سایت تبیان - منبع: مهر، سایت رئیس‌جمهوری
تهیه: مریم عرفانیان - تنظیم: مریم فروزان کیا
