تبیان، دستیار زندگی
دفاع از مظلوم خصیصه جوانمردی و رشادت است حتی اگر ایمان نباشد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آیا موسی با کشتن مرد قبطی گناه نکرد؟


دفاع از مظلوم خصیصه جوانمردی و رشادت است حتی اگر ایمان نباشد.


حضرت موسی

سال ها بود فرعونیان که ساکنان اصلی مملکت قبط و مصر بودند، بنی اسرائیل و فرزند زادگان یعقوب را اشغالگران سرزمین خود شمرده و آنان را تحت شدیدترین ظلم ها قرار داده و مردانشان را می کشتند و زنانشان را به کنیزی و فرزند آوری گرفته بودند تا هم بنی اسرائیل تحقیر شوند و هم نسلشان نابود گردد:

وَإِذْ نَجَّیْنَاكُم مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَكُمْ سُوَءَ الْعَذَابِ یُذَبِّحُونَ أَبْنَاءكُمْ وَیَسْتَحْیُونَ نِسَاءكُمْ وَفِی ذَلِكُم بَلاء مِّن رَّبِّكُمْ عَظِیمٌ(بقره-49)

و (به یاد آرید) هنگامى كه شما را از (چنگال) فرعونیان نجات دادیم كه بدترین شكنجه را بر شما تحمیل مى‏كردند، پسران شما را دسته جمعى سر مى‏بریدند و زن‏هاى شما را زنده نگه مى‏داشتند، و در این كار از جانب پروردگارتان آزمایشى بزرگ (براى شما) بود.

و به این ترتیب سربازان فرعون که به آنها قبطی می گفتند دستشان به خون عده بسیاری از فرزندان بنی اسرائیل آلوده شد.

موسی به اقتضای فطرت پاک خود، عدالت طلب و ظلم ستیز بود و همه عدالت طلبان و ظلم ستیزان آن جامعه شیعه و پیروش بودند و ظالمان دشمنش.

روزی هنگام خروج از قصر و ورود به شهر با مظلومی بنی اسرائیلی مواجه شد که ضربات ستم ظالمی قبطی بر او فرود می آمد.

مظلوم بنی اسرائیلی که ظلم ستیز و عدالت طلب و شیعه موسی بود، با مشاهده وی که به فتوت، جوانمردی، رشادت، ظلم ستیزی و مظلوم نوازی شهره شده بود، فریاد برآورد و او را به یاری بر علیه ظالم و دشمن موسی، خودش و همه عدالت طلبان و ظلم ستیزان فراخواند:

وَدَخَلَ الْمَدِینَةَ عَلَى حِینِ غَفْلَةٍ مِّنْ أَهْلِهَا فَوَجَدَ فِیهَا رَجُلَیْنِ یَقْتَتِلَانِ هَذَا مِن شِیعَتِهِ وَهَذَا مِنْ عَدُوِّهِ فَاسْتَغَاثَهُ الَّذِی مِن شِیعَتِهِ عَلَى الَّذِی مِنْ عَدُوِّهِ فَوَكَزَهُ مُوسَى فَقَضَى عَلَیْهِ قَالَ هَذَا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ إِنَّهُ عَدُوٌّ مُّضِلٌّ مُّبِینٌ

قَالَ رَبِّ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی فَغَفَرَ لَهُ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ (قصص 15 و 16)

و (از سوى قصر فرعون) به داخل شهر در حال عدم توجه اهلش (در وقت تعطیلى) وارد شد، پس دو نفر مرد را یافت كه با هم زد و خورد مى‏كردند، یكى از پیروانش بود و یكى از دشمنانش، پس آن كه از پیروانش بود از وى در برابر دشمنش یارى طلبید، پس موسى مشتى بدو زد و او را بكشت، گفت: این (جنگ و جدال) از عمل شیطان است، همانا او دشمن گمراه‏كننده آشكار است.

گفت: پروردگارا البته من (به كشتن قبطى) به خویشتن ستم كردم، (زیرا خود را در خطر فرعونیان افكندم) پس مرا ببخش (از عواقب بد آن نگاه دار)، پس خدا او را بخشید، همانا او بخشنده و مهربان است.

کلمه" قضاء" به معنای حکم است، و اگر با حرف" علی" متعدی شود، و گفته شود" قضی علیه" کنایه از این است که با مردنش از کارش فارغ شد و معنای جمله این است که: موسی (علیه السلام) آن دشمن را با تمام کف دست و مشت زد و یا دفع کرد و او هم مرد

اقتضای جوانمردی و رشادت

اجابت مظلوم و دفع ظالم ، اقتضای جوانمردی و رشادت است. مگر نه این که حضرت لوط وقی هجوم نامردان شهوت طلب به مهمانانش را دید، به سوی مردم شهر فریاد یاری طلبی کشید و گفت:

ای شهوت طلبان، اینان دختران من هستند که می توانید با ازدواج با آنها به خواسته خود از راه حلال و صحیح برسید و با قصد کردن این جوانان، مرا نزد مهمانانم خوار نکنید؛ و وقتی دید اجابت نمی شود فریاد برآورد:

أَلَیْسَ مِنكُمْ رَجُلٌ رَّشِیدٌ (هود/78)

آیا از شما یك مرد آگاه و ره یافته نیست؟

این کلام لوط اعلام این است که دفاع از مظلوم خصیصه جوانمردی و رشادت است حتی اگر ایمان نباشد.

موسی هم جوانمرد و رشید است و نمی تواند فریاد یاری طلبی مظلومی در برابر ظالم قهار را نشنیده بگیرد ، پس به حکم جوانمردی به دفاع برخاسته و مشتی حواله ظالم می کند که او را به جهنم روانه می سازد.

این اقدام او؛ هم در قاموس جوانمردی و هم در قاموس ایمانی اقدامی کاملاً صحیح است ، گرچه برای او عواقب ناگواری در پی دارد و ظالمان فرعونی او را به عنوان قاتل محکوم می کنند و...؛ به همین جهت ابتدا از این عواقب بد به خدا پناه برده و از او می خواهد این عواقب را رفع کند:

رَبِّ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی

پروردگارا من با کشتن این ظالم بر خود ستم کردم و خود را در معرض خطر قرار دادم.

و بعد هم بر این اقدام جوانمردانه شکر کرده و با خدا عهد می بندد که به شکرانه چنین قدرتی ، هیچ گاه پشتیبان ظالمان نباشد:

رَبِّ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ فَلَنْ أَكُونَ ظَهِیرًا لِّلْمُجْرِمِینَ (قصص/16-17)

پروردگارا به خاطر این قدرتی که به من دادی ، عهد می بندم که هرگز پشتیبان ظالمان نباشم.

بنابراین حضرت موسی با یک ظالم و در دفاع از یک مظلوم اقدام کرده و هیچ مۆمن و عاقلی اقدام او را گناه نمی شمارد و حضرت موسی هم هیچ گاه اقدام خود را غلط نشمرد و از آن پشیمان نشد و این فرعونیان بودند که او را گناهکار می شمردند و مستحق کیفر می شمردند.

دلیل عمده ای که مفسران را به فکر واداشته که این آیه چه طور با عصمت پیامبران مطابقت داره، سخنان حضرت موسی (علیه السلام) که بعد از این آیه و بیان ماجراست، این کلام حضرت که شاید ابتدا به نظر برسد که اعتراف به گناه از جانب ایشان است، که آیه می فرماید:

"قَالَ هَذَا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ إِنَّهُ عَدُوٌّ مُّضِلٌّ مُّبِینٌ "

وقتل خطایی وبرای دفاع از جان یه انسان مظلوم ، معصیت نیست بلکه در چنین شرایطی کمک به مظلوم برای هر کس که شرایطش را داره وظیفه است وحضرت در پی انجام وظیفه انسانی خود بودن

که در پاسخ به این شبهه از وجود نازنین امام رضا (علیه السلام) روایتی داریم که در تفسیر این آیات می فرمایند:

" منظور از جمله هَذَا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ " نزاع و جدال آن دو مرد با یکدیگر بوده که عمل شیطانی محسوب می‌شده، نه عمل موسی، و منظور از جمله  " رَبِّ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسِی " این است که من خود را در آنجا که نباید بگذارم گذاردم، من نباید وارد این شهر می‌شدم، و منظور از جمله " فَاغْفِرْ لِی " این است که مرا از دشمنانت مستور دار تا بر من دست پیدا نکنند. (نوالثقلین، ج 4، ص 119)

(با توجه به اینکه یکی از معانی غفران پوشانیدن است)

نتیجه گیری

عمل حضرت موسی (علیه السلام) گناه نبوده زیرا:

اولا: طبق قانون عقل و شرع کشتن این افراد که فاسد فی الارض بودند و جنایات بسیاری مرتکب شده بودند ، حداقل برای بنی اسرائیل از باب قصاص جایز بود.

دوما: کلمه" وکز"به معنای طعن و دفع و زدن با تمامی کف دست می‌باشد. (مفردات راغب ماده وکز).

کلمه" قضاء" به معنای حکم است، و اگر با حرف" علی" متعدی شود، و گفته شود " قضی علیه" کنایه از این است که با مردنش ، از کارش فارغ شد و معنای جمله این است که: موسی (علیه السلام) آن دشمن را با تمام کف دست و مشت زد و یا دفع کرد و او هم مرد.

از همین تعبیر استفاده می‌شود که: قتل مزبور عمدی نبوده، زیرا اگر عمدی بود به جای" وکزه" می‌فرمود:" فقتله". (المیزان-ج 16 ص 22)

بخش قرآن تبیان


منبع: سایت ایده ها

مطالب مرتبط:

همسر با ایمان یک دشمن   

الگوی قرآنی برای جهان گردها   

آداب دعا کردن را از موسی علیه السلام بیاموزیم